Tăng cường quyền tự chủ của doanh nghiệp Nhà nước

Phát biểu tại Phiên họp cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần rà soát kỹ các quy định tại từng khoản, từng điều, từng chương đảm bảo rõ ràng, tránh sự trùng lặp, cần giải thích diễn đạt lại cho dễ hiểu.

Về hệ thống thông tin quản lý và đầu tư nhà nước tại doanh nghiệp, theo Chủ tịch Quốc hội, đây là nội dung quan trọng liên quan đến công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó, cần cân nhắc Dự thảo Luật có nên quy định cụ thể về nội dung thành phần việc khai thác thông tin hệ thống này, hay trên cơ sở các nguyên tắc khung thì giao cho Chính phủ ban hành Nghị định, Bộ Tài chính ban hành Thông tư sẽ cụ thể hơn.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, rà soát cập nhật những vấn đề mới để thực hiện theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Về bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp Dự thảo Luật chỉnh lý theo hướng việc bảo toàn và phát triển vốn doanh nghiệp được đánh giá trên cơ sở hiệu quả tổng thể của doanh nghiệp có loại trừ các tác động do việc thử nghiệm các công nghệ mới, mô hình kinh doanh, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần quy định chặt chẽ, chính xác hơn khi Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị chỉ quy định có chính sách miễn trừ trách nhiệm trong trường hợp thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới có thiệt hại về kinh tế do nguyên nhân khách quan. Còn Nghị quyết số 68-NQ/TW thì nhấn mạnh việc thử nghiệm có kiểm soát đối với công nghệ mới sản phẩm dịch vụ mô hình kinh tế mới.

“Do đó, Dự thảo Luật cần cập nhật Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW được Quốc hội thể chế bằng Nghị quyết 198/2025/QH15. Theo báo cáo giải trình, tiếp thu chỉnh lý thì ý kiến đại biểu quốc hội chỉ đề cập đến nội dung chỉnh lý nhiệm vụ phát triển công nghệ chiến lược. Vì thế phải rà soát cập nhật những vấn đề mới để thực hiện theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW để tạo điều kiện thuận lợi hơn trong quá trình thực hiện”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Cơ bản thống nhất với nội dung tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị làm rõ mối quan hệ giữa 2 thuật ngữ “chiến lược kinh doanh” và “chiến lược phát triển” hoặc thống nhất cách dùng để doanh nghiệp thực hiện, tránh phải ban hành 2 chiến lược khác nhau. Bên cạnh đó, Dự thảo Luật đã quy định chặt chẽ hơn, giao Chính phủ quy định về chuyển nhượng dự án đầu tư; tuy nhiên, cần quy định chi tiết hơn nữa các nội dung để đảm bảo tính minh bạch, thống nhất trong thực thi…

Giải trình làm rõ một số nội dung các đại biểu quan tâm, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, qua ý kiến của các đại biểu Quốc hội đóng góp tại phiên thảo luận tại hội trường, cũng như báo cáo của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Ban Soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp thu chỉnh lý đối với 22 ý kiến tham gia, làm rõ 35 ý kiến. Đặc biệt, chiều ngày 5/6, Phó Chủ tịch Quốc hội đã có buổi làm việc để nghe các tập đoàn, tổng công ty trao đổi trực tiếp, ý kiến liên quan đến Dự thảo Luật.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn giải trình một số nội dung các đại biểu quan tâm.

Cũng theo Thứ trưởng Cao Anh Tuấn, có 5 nội dung Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp Ủy ban Kinh tế và Tài chính để giải trình làm rõ thêm nội dung liên quan đến đối tượng áp dụng của Luật là đại diện chủ sở hữu nhà nước. Nội dung này có nhiều ý kiến khác nhau nhưng ban soạn thảo muốn giữ nguyên và sẽ giải trình làm rõ hơn vấn đề quản lý, cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp với nguyên tắc không thiết kế điều khoản quy định riêng đối với doanh nghiệp nắm giữ dưới 5% vốn điều lệ bởi đây không phải là đối tượng áp dụng của Luật.

“Hiện nay doanh nghiệp nắm giữ dưới 5% vốn có khoảng 142 doanh nghiệp với số vốn chủ sở hữu khoảng 2-3% số doanh nghiệp nhà nước. Thời gian tới Chính phủ sẽ tiếp tục cơ cấu lại các doanh nghiệp này”, Thứ trưởng Bộ Tài chính thông tin.

Về quyền và trách nhiệm của người đại diện vốn nhà nước tại Điều 39, Thứ trưởng Bộ Tài chính đề nghị giữ nguyên như Chính phủ đã trình để phần vốn người đại diện được thể hiện rõ trách nhiệm. Đặc biệt trong việc xây dựng chiến lược kinh doanh hằng năm cũng như phương án mở rộng của doanh nghiệp.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, trên cơ sở các ý kiến, Bộ Tài chính rà soát và phối hợp Ủy ban Kinh tế và Tài chính để hoàn chỉnh thêm về quy định đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Điều 13) nhằm phù hợp với Nghị quyết 12-NQ/TW về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước.

“Hiện nay, trong văn kiện đang lấy ý kiến các cấp, Bộ Tài chính đã rà soát lại và thấy hơi “mỏng” so với quy định doanh nghiệp tư nhân. Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản yên cầu Bộ Tài chính rà soát lại để trình Thủ tướng trên cơ sở tổng kết Nghị quyết số 12-NQ/TW; đồng thời, xây dựng Nghị quyết mới về doanh nghiệp nhà nước cho tương xứng với Nghị quyết số 68-NQ/TW”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với định hướng tiếp thu, giải trình theo đề xuất đã thống nhất giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo. Trong đó, đối với quy định doanh nghiệp có vốn đầu tư của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc như dự thảo Luật và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tiếp tục rà soát, tiếp thu đầy đủ ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hoàn thiện Báo cáo tiếp thu, giải trình và dự thảo Luật bảo đảm chất lượng trước khi trình Quốc hội; lưu ý rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, Nhà nước, Quốc hội trong công tác xây dựng pháp luật.

Nguyệt Hà