Tăng cường tính minh bạch trong dán nhãn năng lượng

Quốc hội thảo luận ở hội trường. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 28/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Quy định ứng dụng mã QR, nền tảng số trong sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Trà Vinh) nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả rất cần thiết, có ý nghĩa chính trị rất quan trọng đối với cam kết phát thải rộng bằng 0 vào năm 2050, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, giảm chi phí xã hội nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Tại khoản 2 Điều 37 của dự thảo luật bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng hiện hành.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Trà Vinh). (Ảnh: DUY LINH)

Góp ý vào nội dung này, đại biểu cho biết, xây dựng là một trong những ngành tiêu tốn nhiều năng lượng nhất hiện nay. Theo Ngân hàng Thế giới ngành này chiếm tới 36% tổng tiêu thụ năng lượng trên toàn cầu và gần 40% lượng phát thải CO2. Thế giới đã đi trước chúng ta khá xa, EU Mỹ, Singapore, Nhật Bản đều áp dụng dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng từ lâu, họ không những tiết kiệm năng lượng mà còn nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, khi triển khai quy định này tại Việt Nam, đại biểu cho rằng sẽ không tránh khỏi những khó khăn nhất định như: thiếu tiêu chí, tiêu chuẩn quốc gia cho nhiều loại vật liệu, số lượng phòng thử nghiệm đạt chuẩn còn ít, chi phí thử nghiệm cao và cơ chế hậu kiểm còn yếu.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề xuất Chính phủ cần chỉ đạo ban hành lộ trình dán nhãn bắt buộc cho một số vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến tiêu thụ điện, như là kính xây dựng, vật liệu xây dựng, vật liệu cách nhiệt. Đi cùng với đó là xây dựng hệ thống tiêu chuẩn Việt Nam về hiệu suất năng lượng đối với vật liệu xây dựng đồng bộ với tiêu chuẩn quốc tế; xã hội hóa hoạt động thử nghiệm và cấp chứng nhận.

Cũng theo đại biểu, cần quy định ứng dụng mã QR, nền tảng số trong sản xuất, kinh doanh loại vật liệu này để truy xuất nhãn năng lượng minh bạch, giúp người tiêu dùng không cần phải là kỹ sư nhưng vẫn có thể hiểu được sản phẩm mình đang dùng tốt đến đâu, đồng thời có cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm.

“Nếu làm được những điều trên, tôi tin việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng sẽ thực sự trở thành công cụ thúc đẩy ngành xây dựng phát triển bền vững, tiết kiệm và văn minh”, đại biểu bày tỏ.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa). (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa) cũng cho rằng quy định về dán nhãn năng lượng và công khai thông tin là cần thiết nhưng hiện vẫn thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát việc tuân thủ đặc biệt trong thương mại điện tử.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc kiểm tra định kỳ và xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp không tuân thủ dán nhãn năng lượng, đặc biệt trên các nền tảng thương mại điện tử; đồng thời cần có quy định cụ thể về việc công khai danh sách các doanh nghiệp vi phạm để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về mức phạt hành chính hoặc các hình thức xử lý cụ thể đối với các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, không tuân thủ quy định về tiết kiệm năng lượng như: thu hồi giấy phép, đình chỉ hoạt động. Điều này theo đại biểu sẽ tăng tính răn đe và hiệu quả thực thi.

Làm rõ cơ chế vận hành Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa), tại khoản 6 Điều 41 dự thảo luật quy định: Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hoạt động không vì lợi nhuận, huy động vốn linh hoạt và độc lập tài chính.

Tuy nhiên, đại biểu nhận định, chưa có hướng dẫn cụ thể về cơ chế quản lý, phân bổ vốn và trách nhiệm của các bên liên quan. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung quy định chi tiết về cơ cấu tổ chức, tiêu chí phân bổ vốn và cơ chế giám sát hoạt động của quỹ, đồng thời làm rõ trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan liên quan trong việc kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động của quỹ để tránh lãng phí hoặc lạm dụng nguồn lực.

Dự thảo luật cũng giao Chính phủ quy định quyết định việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; giao Chính phủ xây dựng các cơ chế khuyến khích, giải pháp thúc đẩy ứng dụng các quá trình chuyển đổi phù hợp với cuộc cách mạng công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến công nghiệp...

Song, đại biểu Lê Minh Nam (Đoàn Hậu Giang) chỉ rõ, dự thảo Nghị định đính kèm chưa cụ thể hóa nội dung này mà lại tiếp tục giao các Bộ hướng dẫn, do đó, cần rà soát thêm quy định tại khoản 6 Điều 41 dự thảo Luật.

Cũng theo đại biểu, việc quy định quỹ huy động từ xã hội hóa, độc lập về tài chính mà không trùng lặp với nguồn thu nhiệm vụ chi của ngân sách thì khả năng huy động quỹ khó đáp ứng được mục tiêu dự kiến.

Đại biểu Cầm Thị Mẫn (Đoàn Thanh Hóa). (Ảnh: DUY LINH)

Theo đại biểu Cầm Thị Mẫn (Đoàn Thanh Hóa), việc bổ sung quy định sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội quốc gia và của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, là thể hiện sự chuyển hóa thành hành động từ những cam kết chính trị của Việt Nam về năng lượng xanh và phát triển bền vững. Điều này cũng cho thấy sự chuyển hướng mạnh mẽ trong nhận thức và hành động về năng lượng.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi, đại biểu đề nghị Chính phủ cần có hướng dẫn rõ ràng về chỉ tiêu, phương pháp đo lường cũng như cơ chế phối hợp giữa Trung ương và địa phương.

THU HẰNG