Tăng lương cơ sở: Không chỉ là con số

Theo các chuyên gia, tăng lương cơ sở để góp phần nâng tầm bộ máy nhà nước. (Ảnh: Luân Dũng)

Trong bối cảnh nền kinh tế đang đứng trước những biến động lớn về giá cả, chi phí sinh hoạt và yêu cầu nâng cao hiệu quả bộ máy công quyền, việc xem xét tăng mức lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức không còn là chuyện đơn thuần về “chi thêm ngân sách”. Đó là một bước đi chiến lược để củng cố niềm tin, giữ chân người tài và nâng trách nhiệm phục vụ nhân dân.

Nuôi dưỡng tinh thần cống hiến

Theo báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của các Ủy ban của Quốc hội, chỉ số giá tiêu dùng CPI bình quân 9 tháng năm 2025 tăng khoảng 3,27% so với cùng kỳ năm trước. Giá của nhiều nhóm hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, xăng dầu và chi phí thuê nhà đều tăng. Điều này gây áp lực lớn đến đời sống người dân.

Đặc biệt, cuộc sống của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng rõ rệt do mức lương cơ sở chưa được điều chỉnh tương ứng. Trong khi đó, chi phí sinh hoạt và đi lại tăng cao sau sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương hai cấp. Mặc dù chưa đến mức báo động nhưng đã tác động trực tiếp đến thu nhập của người thực thi công vụ.

Tại phiên thảo luận của Quốc hội, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) cho rằng, với mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng được áp dụng từ 1/7/2024 đến nay so với mặt bằng giá sinh hoạt hiện tại rõ ràng không còn phù hợp. Ông cho biết, tại đô thị, tính trung bình chỉ riêng chi phí sinh hoạt tối thiểu như ăn uống, đi lại, tiền điện nước, học phí con cái đã vượt 4,5-5 triệu đồng/người/tháng.

“Dù có nhân với hệ số cao hơn thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ từ đầu tháng đến ngày thứ 20, còn 10 ngày cuối tháng phải chạy bằng niềm tin”, đại biểu Trần Quốc Tuấn nhấn mạnh.

Câu hỏi đặt ra, vậy nếu người làm việc trong bộ máy nhà nước không thể “đủ sống” bằng thu nhập hiện tại, thì làm sao có thể yên tâm phục vụ nhân dân, làm sao giữ chân được người giỏi khi khu vực tư có thu nhập hấp dẫn hơn? Bên cạnh đó, việc sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp, tinh giản biên chế dù đã có hiệu quả, nhưng cũng làm tăng khối lượng công việc và áp lực đối với cấp cơ sở.

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội của Quốc hội ngày 29/10, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) ghi nhận, khối lượng công việc lớn sau sắp xếp đơn vị hành chính nhưng chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức chưa được cải thiện.

Từ bất cập này, ông Mai Văn Hải kiến nghị Chính phủ, các bộ ngành sớm rà soát việc phân cấp, phân quyền để có điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, xây dựng chính sách tiền lương phù hợp với vị trí việc làm. Theo ông Hải, cần có chính sách đãi ngộ tiền lương đối với đội ngũ cán bộ, công chức xã để họ an tâm công tác.

Trong tâm thức người dân và đội ngũ công chức, viên chức, việc tăng lương được coi là một nhu cầu cấp bách, đồng thời cũng là yêu cầu để đảm bảo công bằng xã hội, giữ gìn động lực cho bộ máy nhà nước. Tăng lương không đơn thuần là tăng con số tiền nhận hàng tháng, mà là đầu tư vào con người, đầu tư vào chất lượng phục vụ, tạo động lực cho đội ngũ công chức, viên chức tiếp tục cống hiến, thay vì chỉ “đi làm vì ổn định”.

Ở khía cạnh này, đại biểu Trần Quốc Tuấn nêu rõ: “Đây không chỉ là câu chuyện về tiền lương mà là sự gửi gắm của lòng dân, là nhịp đập chung của bộ máy đang rất cần được tiếp thêm sinh lực. Cán bộ có đủ sống thì mới yên tâm phục vụ. Công chức không bị nặng gánh cơm áo gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến”.

Như vậy, tăng lương là khâu then chốt trong việc nâng tầm bộ máy nhà nước: Khi công chức được đảm bảo thu nhập, tâm trí họ mới dành trọn cho công việc, mới bớt lo “ngày mai sống sao”, mới có năng lực và động lực tham gia quá trình phục vụ nhân dân và thực thi chính sách. Hơn nữa, trong giai đoạn nền kinh tế số, chuyển đổi số, yêu cầu về chuyên môn, trách nhiệm và hiệu quả của đội ngũ công chức ngày càng cao hơn.

Mức lương thấp sẽ trở thành rào cản giữ người tài, thu hút nguồn nhân lực phù hợp. Vì vậy, tăng lương là một trong những giải pháp thiết yếu để ổn định nguồn lực, giữ vững bộ máy và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.

Đại biểu Phan Đức Hiếu cho rằng, khi bộ máy hoạt động hiệu quả, việc tăng lương mới được xem xét, đảm bảo mức sống đủ để khuyến khích và tạo sự yên tâm cho nhân viên. (Nguồn: Quốc hội)

Để tăng lương hiệu quả, bền vững

Tham gia thảo luận tại hội trường của Quốc hội (sáng 29/10), đại biểu Dương Văn Phước (đoàn Đà Nẵng) cho rằng, thực tế đội ngũ cán bộ chưa được bố trí đồng bộ và đúng chuyên môn. Nhiều cán bộ phải "gánh vác" công việc của 4-5 phòng chuyên môn cấp huyện trước đây dù không có chuyên môn sâu và chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ kịp thời. Việc xác định biên chế chưa tính đến yếu tố đặc thù vùng miền, dẫn đến tình trạng nơi thừa, nơi thiếu cán bộ trầm trọng. Trong khi khối lượng công việc của cán bộ, công chức cấp xã tăng lên gấp 2-3 lần, chế độ chính sách đãi ngộ lại không thay đổi, còn rất thấp, chưa đủ sức động viên, khuyến khích họ yên tâm công tác và cống hiến.

Từ những phân tích trên, đại biểu Dương Văn Phước đề nghị Bộ Nội vụ sớm khảo sát thực tế để xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu để làm cơ sở định biên cho cấp xã. Đồng thời, tham mưu Chính phủ sớm ban hành các cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm làm việc, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực khó khăn.

Tuy nhiên, việc tăng lương cũng cần thực hiện một cách có lộ trình và đồng bộ, không chỉ “cứ tăng cho được” mà thiếu sự tính toán đến hiệu quả và nguồn lực ngân sách. Trao đổi bên hành lang Quốc hội (ngày 30/10), đại biểu Trần Quang Minh (đoàn Quảng Trị) nêu quan điểm, thực tế hiện nay lương chưa thực sự đảm bảo sự công bằng và khách quan.

"Có những trường hợp, đặc biệt là sinh viên vừa ra trường, mới vào làm, mức lương còn rất thấp, không đủ sống", đại biểu nêu thực tế và gợi ý cần đẩy nhanh xây dựng đề án vị trí việc làm càng sớm càng tốt bởi từ vị trí việc làm sẽ xây dựng bảng lương thích ứng, phù hợp.

“Nếu đề án vị trí việc làm được phê duyệt trước ngày 1/1/2026 để theo đó xây dựng bảng lương, một lần đồng bộ như vậy vẫn tốt hơn. Còn trước mắt nếu chưa kịp, chúng tôi cũng đồng thuận cao nâng lương cơ bản vào 1/1/2026, đặc biệt chú ý đến một số đối tượng lương còn thấp như sinh viên vừa ra trường, lao động phổ thông”, đại biểu Trần Quang Minh nói.

Chia sẻ với Báo Thế giới và Việt Nam, đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu (đoàn Thái Bình) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ổn định và sắp xếp lại bộ máy trước khi thực hiện các chính sách tăng lương. Quá trình này bao gồm việc tinh giản và vận hành ổn định hệ thống, cùng với việc sắp xếp các đơn vị sự nghiệp.

“Chỉ khi bộ máy hoạt động hiệu quả, việc tăng lương mới được xem xét, đảm bảo mức sống đủ để khuyến khích và tạo sự yên tâm cho nhân viên. Thời điểm thực hiện các thay đổi này cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đạt hiệu quả tối ưu”, đại biểu Phan Đức Hiếu khẳng định.

Phi Khanh