Tăng quyền năng kinh tế cho phụ nữ trong nền kinh tế việc làm tự do

Phụ nữ trong khu vực phi chính thức đang đóng góp quan trọng cho kinh tế hộ gia đình và xã hội đô thị. (Ảnh minh họa: TTXVN)

Hội thảo giới thiệu kết quả nghiên cứu ban đầu của dự án thực hiện trong năm 2025 tại Hà Nội, dựa trên 324 phiếu khảo sát và 20 cuộc thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu.

Theo PGS, TS Đặng Thị Hoa, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học, phụ nữ buôn bán nhỏ, bán hàng rong và giúp việc gia đình trong nền kinh tế việc làm tự do (GIG) đang gặp nhiều thách thức do trình độ học vấn thấp, sức khỏe hạn chế và phần lớn ở độ tuổi từ 40 trở lên.

Tuy vậy, họ vẫn gánh vác nguồn thu nhập chính của gia đình, đóng góp quan trọng vào kinh tế hộ và từng bước nâng cao vị thế trong gia đình, xã hội.

PGS, TS Đặng Thị Hoa - Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học.

Khi công nghệ phát triển, theo PGS, TS Đặng Thị Hoa, nhóm phụ nữ yếu thế này đối diện nguy cơ mất việc làm, mất thu nhập nếu không thích ứng với phương thức cung cấp dịch vụ qua nền tảng số. Đây cũng là gợi mở chính sách cần được nghiên cứu trong thời gian tới.

TS Nguyễn Thị Phương Hoa (Viện Xã hội học và Tâm lý học) cho biết, gần 70% phụ nữ khảo sát có thu nhập ngang bằng hoặc cao hơn chồng; hơn 81% tự quyết định phần lớn hoặc toàn bộ thu nhập của mình. Thu nhập ổn định và quyền tự chủ đã giúp họ gia tăng vị thế, góp phần thu hẹp khoảng cách giới trong đời sống thường nhật.

Báo cáo nghiên cứu cũng cho thấy, phụ nữ trong nhóm này làm việc trung bình gần 10 giờ mỗi ngày, nhiều trường hợp từ 2 giờ sáng đến 22 giờ đêm. Thu nhập dao động từ 4-8 triệu đồng/tháng, có thể ngang hoặc cao hơn mức lương công nhân.

Theo PGS, TS Đặng Thị Hoa, mặc dù còn thiếu an sinh xã hội, song phụ nữ trong khu vực phi chính thức đang đóng góp đáng kể cho kinh tế hộ gia đình và xã hội đô thị. Việc tăng cường quyền năng kinh tế cho họ không chỉ là vấn đề bình đẳng giới, mà còn là một động lực phát triển bền vững.

Quang cảnh Hội thảo.

Khi công nghệ phát triển, người phụ nữ thuộc nhóm yếu thế này có đáp ứng được sự chuyển dịch từ phương thức cung cấp dịch vụ truyền thống sang xã hội số, công nghệ số để duy trì việc làm và thu nhập cho gia đình đang là vấn đề cấp thiết. Những thay đổi trong chính sách quản lý đô thị sẽ có những ảnh hưởng lớn đến công việc của họ, nguy cơ mất thu nhập, mất việc làm nếu không chuyển sang sử dụng dịch vụ số.

Nền kinh tế GIG được quan tâm như là một nền kinh tế đặc thù bởi sự hỗ trợ và phát triển của công nghệ số, kết nối cá nhân về việc làm và sự gắn kết của người lao động thông qua các nền tảng công nghệ số.

Thường được gọi là kinh tế việc làm tự do, nền kinh tế GIG gắn liền với khu vực phi chính thức, là hình thức kinh tế dựa trên các công việc ngắn hạn, linh hoạt, thường thông qua nền tảng số thay vì hợp đồng dài hạn. Người lao động có thể làm buôn bán nhỏ, giao hàng, lái xe công nghệ, giúp việc gia đình…

Nền kinh tế GIG cũng phản ảnh nhiều yếu tố tích cực khi mang lại cho người lao động sự linh hoạt, tính tự chủ và đồng thời cũng có nhiều thách thức trong việc duy trì việc làm và điều kiện làm việc. Điểm mạnh của mô hình này là sự linh hoạt về thời gian, không gian; song cũng tiềm ẩn rủi ro do thiếu ổn định, ít được hưởng bảo hiểm và phúc lợi xã hội.

Với phụ nữ, kinh tế GIG mở ra cơ hội tham gia thị trường lao động mà vẫn cân bằng việc chăm sóc gia đình. Tuy nhiên, họ cũng đối mặt nhiều thách thức hơn nam giới bởi rào cản kỹ năng số, định kiến giới và gánh nặng kép giữa công việc kiếm sống và công việc nội trợ.

TRUNG HƯNG