Tăng thuế nhập khẩu thép cuộn cán nóng: Doanh nghiệp như 'ngồi trên đống lửa'

Sản phẩm thép xây dựng của Công ty Hòa Phát. Ảnh: Trần Dũng

Khó chồng khó?
Theo Bộ Tài chính, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang làm dấy lên lo ngại về việc thép giá rẻ Trung Quốc có thể lan tràn vào Việt Nam, kéo theo giá thép trên thị trường giảm mạnh. Điều này khiến nhiều nhà máy sản xuất thép cân nhắc tạm dừng kế hoạch tăng sản lượng.

Thông thường việc tăng thuế suất MFN đối với một loại sản phẩm cần đảm bảo yêu cầu trong nước đã sản xuất được loại sản phẩm đó và năng lực sản xuất đáp ứng được nhu cầu đó. Tuy nhiên, hiện, Việt Nam mới chỉ sản xuất được một vài mặt hàng thép cuộn cán nóng trong nhóm 72.08, còn các loại mặt hàng như thép cuộn cán nóng khổ 2m; thép cuộn cán nóng cỡ mỏng (dưới 2.0mm); thép carbon cao (Q345B); hoặc một số chủng loại đặc biệt đều chưa sản xuất được. Ngay cả khi dự án thép Dung Quất cho ra sản phẩm thì cũng chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu nội địa.
Hiệp hội Thép Việt Nam

Việt Nam nhập khẩu hơn 8 triệu tấn cuộn cán nóng mỗi năm, 40% trong số đó là nhập từ Trung Quốc. Nếu không có thuế nhập khẩu đánh vào mặt hàng này, thép cán cuộn giá rẻ sẽ từ Trung Quốc tiếp tục tràn vào Việt Nam gây bất ổn thị trường thép Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính dự kiến tăng thuế suất MFN đối với thép cuộn cán nóng nhóm 72.08 từ 0% lên 5%.Góp ý vào Dự thảo, sau khi tổng hợp ý kiến của các DN thép thành viên, phía Hiệp hội Thép Việt Nam cho rằng: Tăng thuế suất MFN đối với thép cuộn cán nóng nhóm 72.08 gây thêm khó khăn cho các DN sản xuất cán nguội, tôn mạ và ống thép trong bối cảnh các ngành sản xuất này đang gặp khó khăn. Hiện nay, tình hình sản xuất kinh doanh của các DN sản xuất cán nguội, tôn mạ và ống thép 7 tháng năm 2019 giảm khoảng 5% sản lượng so với cùng kỳ 2018. Hầu hết DN các ngành này đã phải cắt giảm sản xuất, dừng dây chuyền, giảm lao động, chỉ đang hoạt động khoảng 60% công suất thiết kế, nhiều DN đến nay vẫn đang trong tình trạng thua lỗ. Đó là một phần hệ quả mà các DN sản xuất cán nguội, tôn mạ và ống thép đang phải gánh chịu từ hàng rào phòng vệ thương mại của các nước trên thế giới đến những chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh của các sản phẩm tương tự nhập khẩu vào Việt Nam (dưới hình thức tạm nhập tái xuất,..). Do đó, nếu tăng thuế suất MFN thì các DN sản xuất thép cán nguội, tôn mạ và ống thép sẽ khó chồng khó.Mặt khác, giá thép cuộn cán nóng sản xuất nội địa đang cao hơn giá nhập khẩu CIF Việt Nam từ 15 - 20 USD/tấn, tương ứng từ 3% - 4%. Nếu tăng thuế suất MFN thêm 5% thì giá nguyên liệu trung bình tại Việt Nam cao hơn giá thế giới từ 8% - 9%, giá thành phẩm cũng tăng tương ứng. “Như vậy, các DN sản xuất tôn mạ Việt Nam không thể bán đi các nước được, ở thị trường trong nước cũng không cạnh tranh được với hàng tôn màu nhập khẩu đang có mức thuế suất MFN 5%”- văn bản của Hiệp hội thuế nhấn mạnh.Tạo cơ hội cho một vài doanh nghiệp lớn?Trong văn bản phản hồi mới đây, ông Trần Quốc Trí – Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen (mã CK: HSG) cho rằng, sản xuất thép cuộn cán nóng nội địa đang có thuận lợi lớn về thị trường tiêu thụ. Điển hình như tiêu thụ thép bình quân đầu người của Việt Nam mới đạt 214kg, trong khi các nước phát triển lên đến 500kg. Năng lực sản xuất mới đáp ứng dưới 40% nhu cầu nội địa. Trong thời gian tới, nếu dự án thép Dung Quất của Tập đoàn Hòa Phát cho ra sản phẩm theo công suất thiết kế 2 triệu tấn mỗi năm thì khả năng đáp ứng theo lý thuyết cũng chỉ đạt 60%. "Tăng thuế càng gây thêm khó khăn cho DN sản xuất tôn mạ và ống thép trong bối cảnh ngành này đang gặp nhiều khó khăn. Đây có thể là một cú "knock out" với đa số DN sản xuất tôn mạ nhưng lại tạo cơ hội cho một vài DN độc quyền thị trường, tác động tiêu cực đến định hướng phát triển của ngành thép Việt Nam" - lãnh đạo Tập đoàn Hoa Sen viết trong văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính.Dưới góc độ chuyên gia, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh lại đánh giá, đề xuất của Bộ Tài chính là phù hợp vì đạt được hai mục tiêu. Đó là việc bảo vệ các DN sản xuất thép trong nước và đảm bảo ngành thép phát triển một cách ổn định và bền vững. Theo ông Thịnh, thực tế, hiện nay đang tồn tại một số vấn đề liên quan đến nhập khẩu nguyên liệu, làm ảnh hưởng đến xuất xứ các sản phẩm thép của Việt Nam. Vì thế, việc tăng thuế nhập khẩu ưu đãi thép cuộn cán sẽ đảm bảo sự cạnh tranh công bằng giữa các DN cũng như sự phát triển bền vững của các DN thép Việt.

Hà Lâm