Tăng tốc trong cuộc đua phát hiện ung thư sớm bằng công nghệ AI

Ung thư từ lâu đã là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Theo Theo báo cáo từ Cơ quan Nghiên cứu Ung thư quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong năm 2022, có khoảng 20 triệu ca ung thư mới được chẩn đoán trên toàn cầu. Các dự báo cho thấy số ca ung thư mới có thể tăng lên 29,9 triệu vào năm 2040, cho thấy nhu cầu cấp thiết đối với các phương pháp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, công ty khởi nghiệp Craif, tách ra từ Đại học Nagoya (Nhật Bản) vào năm 2018, đang tạo dấu ấn trong lĩnh vực phát hiện ung thư sớm nhờ công nghệ phân tích microRNA (miRNA) kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI). Công ty này trong tháng này cũng vừa huy động được 22 triệu USD trong vòng tài trợ Series C, nhằm mở rộng hoạt động nghiên cứu, phát triển cũng như thâm nhập sâu hơn vào thị trường Mỹ.

Công cụ miSignal của Craif có thể phát hiện sớm nguy cơ mắc bảy loại ung thư phổ biến, gồm ung thư tuyến tụy, đại trực tràng, phổi, dạ dày, thực quản, vú và buồng trứng, bằng phương pháp phân tích microRNA trong mẫu nước tiểu - Ảnh: Craif

Nền tảng công nghệ độc đáo của Craif

Khác với nhiều công ty phát hiện ung thư sớm như Grail, Freenome hay DELFI Diagnostics - vốn tập trung vào phân tích DNA không tế bào (cfDNA) trong máu - Craif sử dụng miRNA làm dấu ấn sinh học, kết hợp phân tích mẫu nước tiểu thay vì máu. Đây là điểm khác biệt lớn, mang lại nhiều lợi thế khoa học và thực tiễn.

Theo Ryuichi Onose, đồng sáng lập và giám đốc điều hành Craif, miRNA được tiết ra chủ động từ các tế bào ung thư giai đoạn đầu, nên có độ nhạy cao hơn trong việc phát hiện bệnh từ những giai đoạn sớm nhất. Công nghệ này càng nhận được sự chú ý sau khi các nghiên cứu liên quan đến miRNA được vinh danh tại Giải Nobel năm 2024.

Nước tiểu, với đặc tính không xâm lấn, dễ thu thập và ít tạp chất, giúp tín hiệu sinh học rõ ràng hơn so với máu, đồng thời giảm nguy cơ sai số trong đo lường. Điều này cho phép Craif cung cấp xét nghiệm ung thư sớm một cách thuận tiện, chính xác và chi phí thấp hơn.

Hành trình từ trải nghiệm cá nhân đến sứ mệnh toàn cầu

Ý tưởng thành lập Craif bắt nguồn từ trải nghiệm cá nhân của Onose, khi ông chứng kiến căn bệnh ung thư ảnh hưởng sâu sắc đến gia đình mình. Cùng với phó giáo sư Takao Yasui từ Đại học Nagoya, Onose đã đồng sáng lập công ty chỉ một tháng sau khi họ gặp nhau, với mục tiêu chung: phát triển phương pháp phát hiện ung thư sớm, hiệu quả và dễ tiếp cận hơn.

Onose cho biết việc phát hiện ung thư sớm thường gặp nhiều rào cản, từ tính chất xâm lấn của xét nghiệm máu đến sự hạn chế về cơ sở y tế tại nhiều khu vực. Craif hướng tới việc xóa bỏ những rào cản này bằng xét nghiệm nước tiểu không xâm lấn, có thể thực hiện ngay tại nhà, hỗ trợ phát hiện bệnh ngay từ giai đoạn 1 - khi khả năng điều trị hiệu quả cao nhất.

Thành tựu hiện tại và chiến lược phát triển

Sản phẩm đầu tiên của Craif, mang tên miSignal, đã được thương mại hóa tại Nhật Bản. MiSignal có khả năng phát hiện nguy cơ 7 loại ung thư phổ biến nhất, bao gồm tuyến tụy, đại trực tràng, phổi, dạ dày, thực quản, vú và buồng trứng, thông qua phân tích miRNA trong nước tiểu.

Công ty đã xây dựng mạng lưới đối tác rộng khắp, hợp tác với hơn 1.000 tổ chức y tế và khoảng 600 hiệu thuốc tại Nhật Bản, phục vụ khoảng 20.000 người dùng. Với mô hình doanh thu linh hoạt, bao gồm bán lẻ xét nghiệm đơn lẻ và gói đăng ký kiểm tra định kỳ, Craif đã ghi nhận doanh thu 5 triệu USD trong năm 2024 và đặt mục tiêu đạt 15 triệu USD vào cuối năm nay.

Nhóm nghiên cứu và phát triển của Craif hiện có 73 nhân viên, với phòng thí nghiệm tại Irvine, California (Mỹ). Công ty dự kiến mở thêm văn phòng tại San Diego để hỗ trợ mở rộng hoạt động kinh doanh tại Mỹ.

Mở rộng danh mục xét nghiệm

Nguồn vốn mới từ vòng Series C sẽ giúp Craif đẩy mạnh thâm nhập vào thị trường Mỹ. Công ty đặt mục tiêu hoàn tất các thử nghiệm lâm sàng tại Mỹ vào cuối năm 2026, và kỳ vọng nhận được sự chấp thuận từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) sớm nhất vào năm 2027.

Craif đã bắt đầu thu thập mẫu sinh học cho nghiên cứu ung thư tuyến tụy tại Mỹ, hợp tác với 30 tổ chức y tế trên 15 tiểu bang. Định hướng lâu dài của công ty không chỉ giới hạn ở phát hiện ung thư mà còn mở rộng sang các lĩnh vực bệnh lý khác như rối loạn thần kinh, trong đó có chứng mất trí.

Ngoài ra, Craif đang lên kế hoạch nâng cấp miSignal để phát hiện hơn 10 loại ung thư khác nhau trong năm tới, củng cố vị thế của mình trong thị trường xét nghiệm sinh học đang phát triển nhanh chóng.

Sự xuất hiện của Craif góp phần định hình lại cách thức tiếp cận phát hiện sớm ung thư, một trong những yếu tố then chốt để giảm tỷ lệ tử vong do căn bệnh này. Bằng cách kết hợp công nghệ AI với xét nghiệm không xâm lấn, công ty mở ra hướng tiếp cận mới, dễ dàng và thân thiện hơn với người dùng, từ đó khuyến khích việc tầm soát bệnh chủ động hơn trong cộng đồng.

Trước tốc độ gia tăng của bệnh ung thư toàn cầu, những giải pháp như của Craif đóng vai trò ngày càng quan trọng, không chỉ trong phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm mà còn giúp hệ thống y tế giảm tải chi phí điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Craif kỳ vọng với những bước tiến mới về công nghệ và mạng lưới hợp tác toàn cầu, công ty sẽ trở thành một trong những nhân tố tiên phong trong cuộc chiến chống lại ung thư trong những thập kỷ tới.

Hoàng Vũ