Tăng trưởng dân số yếu 'đe dọa' nỗ lực phục hồi của kinh tế Mỹ

Theo các số liệu thống kê, trong năm 2020 số tiểu bang có tỷ lệ người chết nhiều hơn số trẻ được sinh ra đã tăng mạnh từ 5 tiểu bang năm 2019 lên khoảng một nửa trong tổng số 50 tiểu bang ở nước Mỹ.

Các ước tính ban đầu cho thấy, tổng dân số Mỹ chỉ tăng 0,35% trong năm kết thúc vào ngày 1/7/2020, mức thấp nhất từng được ghi nhận và dự kiến tỷ lệ này sẽ gần như không đổi trong năm nay.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, với tỷ lệ sinh đang giảm xuống, tác động từ đại dịch Covid-19 có thể tạo thành một 'vết sẹo' đối với sự gia tăng dân số. (Nguồn: WSJ)

"Vết sẹo" đối với gia tăng dân số

Tăng trưởng dân số là một yếu tố có ảnh hưởng lớn đến quy mô của thị trường lao động, sức mạnh kinh tế cũng như tài khóa của một quốc gia. Việc tốc độ tăng trưởng dân số thấp trong một năm không đồng nghĩa với việc tình trạng nhân khẩu học của nước Mỹ trong tương lai sẽ có vấn đề. Điều khiến các nhà nhân khẩu học quan tâm là trước đây nền kinh tế suy yếu khiến cho tỷ lệ sinh đẻ giảm xuống, đó thường chỉ là hiện tượng tạm thời và sẽ đảo ngược khi nền kinh tế hồi phục trở lại.

Tuy nhiên, sau khi đạt đỉnh vào năm 2007, tỷ lệ sinh đẻ tại Mỹ không bao giờ phục hồi kể từ cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế 2007-2008, mặc dù sau đó người Mỹ đã có một thập kỷ tăng trưởng tốt.

Trong thập kỷ qua, rất nhiều cộng đồng trên khắp nước Mỹ đã phải vật lộn với dân số già và thiếu người trẻ. Số liệu điều tra dân số cho thấy, số ca tử vong nhiều hơn số ca sinh ở khoảng 55% các quận trên khắp nước Mỹ trong năm kết thúc vào ngày 30/6/2020, tăng so với mức khoảng 37% đầu thập kỷ trước. Tất cả các quận ở Mỹ, từ thành thị đến nông thôn, đều chứng kiến sự suy giảm số lượng sinh trên mỗi ca tử vong trong nửa cuối của năm 2020 so với 6 tháng đầu năm.

Hiện tượng này diễn ra nghiêm trọng nhất ở vùng nông thôn Mỹ, nơi các thị trấn nhỏ và các quận dân cư thưa thớt thường thiếu việc làm, nhà ở và các lựa chọn chăm sóc trẻ em mà các gia đình trẻ cần. Theo ước tính, sự kết hợp giữa cư dân già và ít người trẻ hơn ở các quận như vậy đã khiến tỷ lệ tử vong trung bình cao hơn so với tỷ lệ sinh trong 8 năm qua.

Các quận ở khu vực đô thị, thường có dân số trẻ hơn, có tỷ lệ số trẻ sinh ra so với số người tử vong cao hơn các quận nông thôn. Tuy nhiên, khoảng 20% trong số 368 quận ở ngoại ô của các khu vực đô thị lớn nhất - những quận có từ một triệu người trở lên - đã chứng kiến số ca tử vong vượt quá số sinh nói chung trong thập kỷ qua.

Trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, vào năm 2019, chỉ có một số tiểu bang có tỷ lệ người chết cao hơn so với số trẻ sinh ra. Theo dữ liệu tạm thời từ Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia thuộc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), hiện các bang có số ca tử vong vượt quá số sinh trải khắp nước Mỹ.

Kenneth Johnson, nhà nhân khẩu học cao cấp tại Đại học New Hampshire, cho biết trong khi nhiều bang trong số đó có khả năng đảo ngược xu hướng trên một khi đại dịch kết thúc, thì số ca tử vong sẽ tiếp tục cao hơn số sinh ở nhiều vùng của nước Mỹ khi dân số già đi.

Theo dự đoán của các nhà kinh tế Melissa S. Kearney và Philip Levine, năm nay nước Mỹ sẽ ghi nhận tỷ lệ sinh giảm ít nhất khoảng 300.000 ca vì nền kinh tế bất ổn và đại dịch Covid-19 đã không khuyến khích phụ nữ sinh con. Dữ liệu tạm thời của Chính phủ Mỹ cho thấy, số ca sinh trong 3 tháng đầu năm 2021 đã giảm so với năm 2020.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, với tỷ lệ sinh đang giảm xuống, tác động từ đại dịch Covid-19 có thể tạo thành một “vết sẹo” đối với sự gia tăng dân số. Ảnh hưởng lần này có thể còn sâu rộng hơn so với các giai đoạn bất ổn kinh tế trong lịch sử, chẳng hạn như thời kỳ Đại suy thoái những năm 1930 hay giai đoạn đình trệ và lạm phát những năm 1970, bởi vì xu hướng người dân ngày càng sinh ít đi hiện nay.

Richard Jackson, Chủ tịch của Viện Lão hóa Toàn cầu (Global Aging Institute), một nhóm nghiên cứu và giáo dục phi lợi nhuận cho biết: “Nền kinh tế thế giới phát triển trong hai thế kỷ qua được xây dựng dựa trên sự mở rộng nhân khẩu học. Chúng tôi không còn có lợi thế kinh tế và địa chính trị lâu dài này nữa".

Nỗi lo thiếu hụt lao động

Neil Howe, nhà kinh tế và giám đốc điều hành tại công ty nghiên cứu Hedgeye Risk Management, cho biết, trong lịch sử, gần một nửa tăng trưởng kinh tế của nước Mỹ được thúc đẩy bởi sự gia tăng dân số trong độ tuổi lao động, bao gồm cả người nhập cư.

Các dự báo ngân sách liên bang gần đây cho thấy, tỷ lệ tăng trưởng lực lượng lao động tiềm năng sẽ tiệm cận mức 0 trong nhiều năm tới, giảm từ mức 2,5% bắt đầu từ giữa những năm 1970 xuống 0,5% từ năm 2008 đến năm ngoái.

Đại dịch Covid-19 đã khiến nước Mỹ thiếu lao động trầm trọng. (Nguồn: CNBC)

Các nhà kinh tế nói rằng, sự thay đổi này sẽ khiến nước Mỹ phụ thuộc nhiều hơn vào người nhập cư để tăng lực lượng lao động, mặc dù điều đó phải đối mặt với những áp lực riêng. Tỷ lệ sinh của Mexico đã giảm đều đặn, trong khi Trung Quốc và Ấn Độ - hai nước cung cấp người nhập cư hàng đầu khác cho Mỹ - cũng đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân tài, cùng với sự gia tăng dân số cũng đang giảm dần của Trung Quốc.

Các ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất là bán lẻ và khách sạn vì các ngành này phụ thuộc nhiều vào lao động trẻ. Các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, kỹ thuật và công nghệ thông tin cũng sẽ phải vật lộn để thay thế quản lý cấp cao khi hàng triệu người sinh ra ở thời kỳ bùng nổ dân số sẽ nghỉ hưu.

Theo thời gian, tỷ lệ sinh thấp hơn sẽ dẫn đến tỷ lệ những người được hưởng lợi về hưu cao hơn so với người lao động đóng thuế. Điều này sẽ làm tăng chi phí an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe (Medicare).

William Frey, nhà nhân khẩu học tại Viện Brookings, cho biết, ông không nghĩ rằng, tổng dân số sẽ giảm, một phần vì dân nhập cư sẽ thúc đẩy tăng trưởng. Ông Frey cho biết, tác động của đại dịch đối với mức sinh có thể tồn tại trong thời gian ngắn nếu nền kinh tế cải thiện thúc đẩy thế hệ trẻ và những người thuộc thế hệ Z (những người sinh từ năm 1997 trở lại đây) bắt đầu xem xét việc sinh đẻ.

Chính quyền Tổng thống Biden hy vọng sẽ hỗ trợ sự phát triển của các gia đình thông qua Kế hoạch “Gia đình Mỹ” trị giá 1.800 tỷ USD được đề xuất, bao gồm nghỉ phép có lương, trợ cấp chăm sóc trẻ em và trường mầm non miễn phí.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết, những cách tiếp cận chính sách như vậy có những kết quả khác nhau trong việc nâng tỷ lệ sinh ở các nước khác.

(theo WSJ)