Tăng trưởng tín dụng không thể tách rời ổn định vĩ mô

Đây là ý kiến của các chuyên gia tại Diễn đàn “Thị trường tín dụng và những vấn đề kinh tế vĩ mô” do Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh tổ chức ngày 24/12.

Nền kinh tế vẫn dựa quá lớn vào vốn ngân hàng

Tại Diễn đàn, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao trong những năm tới. Tuy nhiên, tăng trưởng không chỉ cần nhanh mà còn phải bền vững, xanh và hài hòa với môi trường, xã hội, tức là phát triển bền vững, bao trùm.

Nền tảng quan trọng hàng đầu để hiện thực hóa mục tiêu này là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Nhấn mạnh như vậy, TS. Võ Trí Thành giải thích: ổn định vĩ mô không chỉ dừng lại ở kiểm soát lạm phát ở mức thấp, mà còn bao gồm sự lành mạnh của hệ thống tài chính - ngân hàng, cán cân đối ngoại và các yếu tố nền tảng khác của nền kinh tế. Đây là một tổng thể liên thông, đòi hỏi cách tiếp cận toàn diện trong hoạch định và điều hành chính sách.

Trong bối cảnh đó, câu chuyện tín dụng trở thành vấn đề “nóng” và mang tính then chốt: tăng trưởng tín dụng ở mức nào là phù hợp, phân bổ vốn ra sao để phát huy hiệu quả, vai trò của cơ chế thị trường đến đâu và mức độ can thiệp của Nhà nước như thế nào. Đặc biệt, với các nước đang phát triển như Việt Nam, nơi hệ thống tài chính vẫn chủ yếu dựa vào ngân hàng, tín dụng tiếp tục là nguồn lực quan trọng đối với tăng trưởng.

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng cho biết, trong giai đoạn 2026 - 2030, với kịch bản tăng trưởng 10%, ước tính tổng vốn đầu tư toàn xã hội cần huy động sẽ tương đương khoảng 39% GDP (khoảng 260 tỷ USD).

Toàn cảnh Diễn đàn. Ảnh: Quang Khánh

Theo ông, hiện nay, nền kinh tế vẫn dựa quá lớn vào vốn ngân hàng. Trong giai đoạn vừa qua, tín dụng chiếm hơn 50% các kênh dẫn vốn cho nền kinh tế, trong khi các kênh khác như chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp... còn nhỏ bé. Điều này dẫn tới tỷ lệ sử dụng đòn bẩy tài chính của nền kinh tế Việt Nam rất lớn, đồng nghĩa với việc rủi ro tăng cao.

Theo tính toán của chuyên gia, đến cuối năm nay, tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam ước đạt 147% và nếu tín dụng tiếp tục tăng 16 - 17% giai đoạn tới thì đến năm 2030, tỷ lệ tín dụng/GDP sẽ đạt tới 180-185% GDP, thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao nhất thế giới.

Tại Mỹ, tỷ lệ tín dụng/GDP là 198%. Tuy nhiên, con số này bao gồm cả cho vay của các tổ chức tài chính phi ngân hàng, nếu tính riêng khối ngân hàng thương mại, tỷ lệ tín dụng/GDP tại Mỹ chỉ khoảng 80% GDP.

Thận trọng với việc mở rộng tín dụng bằng mọi giá

"Chúng ta không thể mãi đi theo mô hình tăng trưởng dựa trên khối lượng vốn lớn như Trung Quốc hay Hàn Quốc thời kỳ trước. Việt Nam cần hướng tới sự hiệu quả của đồng vốn. Thay vì huy động bằng mọi giá, chúng ta phải tập trung vào việc phân bổ và sử dụng nguồn lực sao cho tối ưu nhất”, TS. Cấn Văn Lực đề nghị.

Cùng quan điểm thận trọng với việc mở rộng tín dụng bằng mọi giá, TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới phân tích, hiệu suất tín dụng/GDP của Việt Nam đã giảm đáng kể trong suốt 40 năm qua. Nguyên nhân cốt lõi nằm ở hiện tượng rò rỉ tín dụng sang các kênh phi sản xuất, khiến hiệu quả sử dụng vốn suy giảm và rủi ro hệ thống gia tăng.

Để giải bài toán vốn cho tăng trưởng, không thể "trông chờ" mãi vào ngân hàng, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh, Theo ông, giải pháp cấp bách là phải phát triển thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp và cổ phiếu để dẫn vốn trung và dài hạn. Cùng với đó là các giải pháp như: khai thác các nguồn tài chính bền vững, tài chính xanh, nâng hạng thị trường chứng khoán, xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, phát triển thị trường tài sản số…

TS. Lê Xuân Sang cũng cho rằng, trong 5 - 10 năm tới, Việt Nam cần tập trung đa dạng hóa nguồn vốn thông qua thị trường chứng khoán, phát triển các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và định hướng dòng vốn vào những lĩnh vực có lợi thế so sánh cao như năng lượng tái tạo, thương mại điện tử và hệ sinh thái ươm tạo công nghệ. Những lĩnh vực này có khả năng nâng cao năng suất mà ít tạo áp lực lạm phát, qua đó giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Theo các chuyên gia, tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2026 - 2030 không thể tiếp tục chạy theo quy mô, mà buộc phải chuyển sang chiều sâu, gắn với tái cấu trúc nguồn vốn, nâng cao hiệu quả phân bổ và kiểm soát rủi ro hệ thống. Khi tín dụng được đặt đúng vai trò trong một cấu trúc tài chính cân bằng hơn, với thị trường vốn và đổi mới sáng tạo làm trụ cột, tăng trưởng kinh tế Việt Nam sẽ đạt được theo các mục tiêu đề ra.

Vũ Quang