Tạo đà bứt phá cho ngành trồng trọt (Bài 1): Nhiều dư địa để tăng trưởng

Người dân phường Tân Lập, tỉnh Đắk Lắk, chọn giống để phát triển vùng trồng cà-phê. (Ảnh: NGUYỄN ĐĂNG)

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, khi tăng trưởng không còn đo bằng sản lượng mà bằng giá trị gia tăng và sự bền vững, ngành trồng trọt cần có giải pháp chiến lược tạo ra sự bứt phá cho toàn ngành.

Thời gian qua, ngành trồng trọt đã chứng kiến sự bứt phá của nhiều loại nông sản. Không còn là câu chuyện của cây lúa, cây ngô truyền thống, nhiều sản phẩm như sầu riêng, cà-phê, vải thiều… đã trở thành những “điểm sáng” xuất khẩu, mang lại doanh thu hàng tỷ USD.

Đằng sau thành công đó là cách làm bài bản, khoa học của những người nông dân.

Tuân thủ "Bốn đúng"

Đang ngồi trò chuyện với chúng tôi, điện thoại của ông Trần Quang Tá, thôn Tân Đông, xã Ea Knuếc (Đắk Lắk) nhận được tin nhắn. Đó là tin nhắn cảnh báo khẩn cấp được gửi về từ hệ thống giám sát ở vườn với nội dung: Vườn cây xuất hiện sâu bệnh gây hại. Ông Tá liền đi thăm vườn và phát hiện có một số cây sầu riêng chớm xuất hiện sâu bệnh. Trợ thủ đắc lực gửi tin nhắn cho ông Tá chính là thiết bị cảm biến thông minh được ông đặt ở góc vườn.

Ông chia sẻ: "Để “bắt đúng bệnh, bốc đúng thuốc” cho cây, chúng tôi đã đầu tư thiết bị này. Cứ bốn tiếng, hệ thống sẽ tự động đo các chỉ số về lượng nước, độ pH đất, dinh dưỡng và cảnh báo sâu bệnh gửi về điện thoại. Nhờ vậy, tôi biết chính xác khi nào cây cần phân, cần nước hay cần thuốc trị bệnh. Canh tác chính xác giúp chúng tôi giảm 50% lượng phân bón và hạn chế đến mức thấp nhất số lần phun thuốc bảo vệ thực vật".

Tuy nhiên, hiệu quả không chỉ dừng lại ở việc tiết kiệm chi phí đầu vào. Quan trọng hơn, nó hỗ trợ nhà nông tuân thủ chặt chẽ quy trình “bốn đúng” trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón, từ đó tạo ra nông sản “sạch”, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Nhờ chăm sóc tốt cho vườn cây, vụ vừa qua, 2,2ha sầu riêng đã mang về cho gia đình ông Tá gần 80 tấn quả. Với giá bán dao động từ 40.000-60.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí đầu tư ông thu về hơn 2 tỷ đồng lợi nhuận.

Theo Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và Kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam Nguyễn Văn Sơn, các mặt hàng nông sản chủ lực như cà-phê, hồ tiêu, sầu riêng... của nước ta hiện nay chủ yếu phục vụ xuất khẩu. Các thị trường nhập khẩu đều có quy định cực kỳ nghiêm ngặt về tồn dư hóa chất. Để vượt qua được hàng rào đó, việc tuân thủ nguyên tắc “bốn đúng” (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng-nồng độ và đúng cách) trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là con đường tất yếu. Bất kỳ một mắt xích nào trong chuỗi này bị phá vỡ cũng sẽ gây ra những hệ quả nghiêm trọng. Trên thực tế, đã có nhiều lô hàng nông sản của nước ta bị trả về do đối tác kiểm tra phát hiện tồn dư hóa chất trên sản phẩm khiến toàn ngành hàng gặp khó khăn, xuất khẩu đình trệ.

Tương tự, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Phùng Hà cho biết, để tạo ra được nông sản chất lượng, giá trị cao, việc sử dụng phân bón theo nguyên tắc “bốn đúng” (đúng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng cách) phải trở thành mệnh lệnh bắt buộc của sản xuất. Điều này đòi hỏi người nông dân phải có nền tảng kỹ thuật vững chắc và kỷ luật sản xuất. Chỉ khi mỗi hạt phân bón xuống đất được tính toán cẩn trọng, nhà nông mới có thể tạo ra nông sản chất lượng và giá trị, không để lại dư lượng hóa chất trên sản phẩm.

Chuyên nghiệp, bài bản và khoa học

Ngay từ khi bắt đầu canh tác chuối vào năm 2022, Công ty An Thịnh Khang-Farm (Gia Lai) đã xác định mục tiêu tất cả sản lượng phục vụ xuất khẩu sang các thị trường đòi hỏi chất lượng cao như: Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Đông. Để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe, công ty đã xây dựng một quy trình sản xuất đồng bộ và tiên tiến cho toàn bộ 16ha chuối.

Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp An Thịnh Khang-Farm Dương Minh Toàn cho biết, bắt đầu từ khâu chọn giống, họ chỉ chọn cây giống có nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên cho chất lượng tốt. Trong quá trình chăm sóc, công ty áp dụng hệ thống tưới và bón phân tự động của Israel, nguồn nước tưới được lọc và xử lý kỹ càng. Đặc biệt, để bảo vệ quả và hạn chế việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, quả chuối được bọc qua bốn lớp túi hết sức tỉ mỉ. Vấn đề sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, công ty tuân thủ nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn của từng thị trường.

Để có sự ổn định và tin cậy, công ty chỉ sử dụng sản phẩm của một nhà phân phối và đưa mẫu thuốc kiểm tra định kỳ. Với quy trình bài bản, mỗi héc-ta chuối của An Thịnh Khang-Farm cho sản lượng 45 tấn, mang về lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng/vụ. Ngoài ra, công ty còn đầu tư khu sơ chế, kho lạnh để xe hàng vào tận nơi không cần qua trung chuyển. Hiện, công ty đang trồng thêm 70ha, dự kiến từ 5 đến 6 tháng nữa sẽ cho thu hoạch.

Thời gian qua, tại các vùng nông nghiệp trọng điểm như Tây Nguyên, Nam Bộ hay tỉnh Sơn La ở phía bắc ngày càng có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp bài bản, chuyên nghiệp. Nhờ vậy, đã giúp ngành trồng trọt có những chuyển biến tích cực. Giai đoạn từ năm 2020-2024, tốc độ tăng trưởng bình quân của ngành đạt 2%/năm. Trong đó, năm 2024, giá trị sản xuất trên mỗi héc-ta đạt hơn 118 triệu đồng. Lĩnh vực trồng trọt không chỉ mang về hàng chục tỷ USD xuất khẩu mỗi năm mà còn là sinh kế chính cho gần hai phần ba dân số ở khu vực nông thôn.

Mặc dù đã đạt được những kết quả ấn tượng nhưng ngành trồng trọt vẫn còn nhiều dư địa để tăng trưởng. Để tạo ra sự bứt phá ngoạn mục trong giai đoạn tới, ngành trồng trọt cần chuyển đổi sang phương thức sản xuất chuyên nghiệp, lấy khoa học-công nghệ làm nền tảng để nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng.

Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Huỳnh Tấn Đạt cho biết, việc canh tác chuyên nghiệp, bài bản, khoa học, tuân thủ quy trình sản xuất không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là con đường duy nhất để phát triển một nền nông nghiệp bền vững, an toàn và giá trị cao. Áp dụng khoa học kỹ thuật từ khâu chọn giống, làm đất, bón phân cân đối, tưới tiêu hợp lý cho đến phòng trừ sâu bệnh hiệu quả sẽ giúp cây trồng phát huy hết tiềm năng, cho sản lượng cao và chất lượng ổn định. Đây chính là nền tảng cốt lõi để xây dựng thương hiệu, từ đó tiến tới chiếm lĩnh những phân khúc có giá trị cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

(Còn nữa)

HUỆ MINH