Tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động phòng, chống ma túy và HIV/AIDS

Các đại biểu góp ý kiến về hai dự án luật.

Hội thảo có sự tham gia của gần 100 đại biểu đến từ Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Cục phòng chống HIV/AIDS, Chương trình UNAIDS (Bộ Y tế), Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an), Cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), đại diện Trung tâm kiểm soát bệnh tật, đại diện Sở Lao động - Thương binh và Xã hội các tỉnh, thành phố Lào Cai, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hải Phòng, Yên Bái, Hòa Bình, Lai Châu, Nam Định. Ông Đặng Thuần Phong, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội chủ trì Hội thảo.

Các đại biểu thống nhất về việc cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống ma túy và Luật Phòng, chống HIV/AIDS nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động phòng, chống ma túy và HIV/AIDS; việc sửa đổi, bổ sung các luật này là yêu cầu cần thiết để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về công tác phòng, chống ma túy và HIV/AIDS.

Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS, bà Nguyễn Thị Bích Huệ, cán bộ Chương trình UNAIDS (Chương trình Phối hợp của Liên hiệp quốc về HIV/AIDS) nhấn mạnh, để giảm bớt tình trạng kỳ thị kéo dài liên quan đến HIV và lấy con người làm trọng tâm thay vì bệnh là trọng tâm, cần phải sửa đổi một số thuật ngữ trong dự thảo Luật như: "người nhiễm HIV" thành "người sống với HIV", "hành vi nguy cơ" thành "hành vi khiến một người có nguy cơ lây nhiễm HIV", "nhóm đích có hành vi nguy cơ cao" sang thành "các nhóm chính chịu ảnh hưởng bởi HIV"...

Quan tâm tới quyền riêng tư và bảo mật thông tin, bà Nguyễn Thị Bích Huệ cho rằng cần bãi bỏ Mục (b) Khoản 2, Điều 4, quy định người sống với HIV có nghĩa vụ “Thông báo kết quả xét nghiệm dương tính HIV của họ với vợ hoặc chồng hoặc người chuẩn bị kết hôn với mình biết”.

Các đại biểu tại Hội thảo cũng nhất trí cao với ý kiến của bà Nguyễn Thị Bích Huệ về độ tuổi tư vấn, xét nghiệm HIV cho người chưa thành niên. Theo quy định trong dự thảo Luật (Khoản 2, Điều 27): "Người tự nguyện xét nghiệm HIV phải từ đủ 16 tuổi trở lên", bà Nguyễn Thị Bích Huệ đề xuất sửa đổi, bổ sung, nên bãi bỏ hoặc ít nhất hạ thấp quy định về độ tuổi tối thiểu có thể tự nguyện tham gia tư vấn, xét nghiệm HIV. Việc xét nghiệm HIV đối với người dưới 16 tuổi chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý bằng văn bản của cha, mẹ hoặc người giám hộ của người đó.

Các đại biểu thống nhất đề xuất sửa đổi, trong trường hợp không thể bãi bỏ, cho phép người dưới 15 tuổi nhưng đang mang thai hoặc có hành vi khiến người đó có nguy cơ lây nhiễm HIV được quyền tham gia tư vấn, xét nghiệm HIV với sự trợ giúp của một cán bộ y tế hoặc một cán bộ công tác xã hội đã qua đào tạo chuyên môn. Việc đề xuất sửa đổi này được đưa ra trên cơ sở khuyến nghị từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Theo đó, WHO khuyến nghị các quốc gia rà soát lại chính sách về độ tuổi tự nguyện xét nghiệm HIV, có tính đến nhu cầu bảo vệ quyền của người vị thành niên được tự lựa chọn khi đưa ra quyết định về sức khỏe và phúc lợi của bản thân.

Ngoài ra, đối với dự án Luật này, đại diện trung tâm kiểm soát bệnh tật Lào Cai, Nam Định, Lai Châu, Hải Phòng, Quảng Ninh còn nêu lên một số bất cập trong quá trình triển khai áp dụng luật đối với nhóm phụ nữ mang thai, thông tin người nhiễm HIV, người bệnh nhiễm HIV chuyển giai đoạn AIDS và đưa ra kiến nghị kịp thời sửa đổi, bổ sung nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của luật hiện hành, đảm bảo quyền của người nhiễm HIV, khuyến khích, huy động sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, mọi người dân, các tổ chức dân sự và người nhiễm HIV vào công tác phòng, chống HIV/AIDS hướng đến chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.

Góp ý vào dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), liên quan đến công tác cai nghiện ma túy, ông Lê Văn Khánh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) chỉ rõ, một số khái niệm liên quan đến công tác cai nghiện quy định trong Luật không chính xác, không đầy đủ dẫn đến cách hiểu và thực hiện không thống nhất, cần xem xét sửa đổi, bổ sung.

Theo ông Lê Văn Khánh, xác định người nghiện ma túy là một trong các nội dung khó khăn, vướng mắc nhất trong việc áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc hiện nay. Các quy định của pháp luật hiện hành về xác định nghiện ma túy không khả thi ở cả góc độ đối tượng, thẩm quyền, điều kiện, tiêu chuẩn chẩn đoán và quy trình xác định nghiện.

Để khắc phục những hạn chế trên, ông Khánh đề nghị bổ sung một điều về xác định người nghiện ma túy; quy định cụ thể về đối tượng cần xác định; thẩm quyền xác định nghiện ma túy, hồ sơ, thủ tục đề nghị xác định người nghiện ma túy; tiêu chuẩn chẩn đoán nghiện, điều kiện của cơ sở xác định nghiện và quy trình xác định nghiện.

Đại diện Sở Lao động - Thương binh và Xã hội các tỉnh, thành phố Vĩnh Phúc, Lào Cai, Hòa Bình, Hải Phòng, Yên Bái đề xuất Chính phủ và Quốc hội ban hành Nghị quyết chung về công tác phòng chống AIDS, ma túy, mại dâm trong tình hình mới để có cơ sở giải quyết bất cập, tồn tại trong hệ thống chính sách pháp luật hiện hành.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong ghi nhận những ý kiến góp ý trực diện, có giá trị lý luận và thực tiễn của các đại biểu đồng thời nêu rõ, ý kiến của các đại biểu là cơ sở quan trọng giúp Ủy ban thẩm tra các dự án luật này.

Tin, ảnh: Hương Thu (TTXVN)