Tạo mọi điều kiện để người trẻ phát triển bản thân, yên tâm sinh con

Quang cảnh Hội thảo.

Theo Cục Dân số (Bộ Y tế), giai đoạn 2006 - 2021, Việt Nam đã đạt và duy trì được mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ - một thành tựu quan trọng trong công tác dân số. Tuy nhiên, trong 3 năm gần đây, tổng tỷ suất sinh của cả nước đã giảm xuống dưới ngưỡng thay thế. Năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ, năm 2023 là 1,94 con/phụ nữ và năm 2024 tiếp tục giảm còn 1,91 con/phụ nữ. Dự báo trong năm 2025, con số này có thể giảm xuống dưới 1,87 con/phụ nữ. Hiện nay, cả nước có 13/34 tỉnh, thành phố có mức sinh dưới ngưỡng thay thế (dưới 2,1 con/phụ nữ), chiếm tới 58% dân số cả nước. Trong đó, 5 địa phương có mức sinh thấp nhất gồm: Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Tây Ninh, Cà Mau và Vĩnh Long.

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, phát biểu khai mạc Hội thảo.

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đánh giá, việc tỷ lệ sinh thay thế giảm xuống không chỉ là một chỉ số nhân khẩu học mà còn phản ánh tình trạng phát triển con người thiếu bền vững. Thực tế cho thấy, nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, đặc biệt là phụ nữ trẻ đang sinh sống và làm việc tại các đô thị lớn, khu công nghiệp, khu chế xuất, đang đối mặt với áp lực kép: Vừa tham gia lao động tạo thu nhập, vừa gánh vác trách nhiệm chăm lo gia đình. Trong khi đó, chính sách hỗ trợ sinh con, nuôi con, hệ thống trông giữ trẻ và phúc lợi xã hội vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Chính những rào cản ấy khiến không ít phụ nữ ngại sinh hoặc không muốn sinh con, tạo nên thách thức đối với cấu trúc gia đình, lực lượng lao động và sự phát triển xã hội trong tương lai.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hiền, bài học của các quốc gia có thu nhập cao đi trước đã chỉ rõ hậu quả nghiêm trọng nếu tổng tỷ suất sinh thấp hơn tổng tỷ suất sinh thay thế. Suy giảm lao động dẫn đến kinh tế suy thoái, phải nhập cư để bù đắp, gây ra các thách thức cho xã hội; nguy cơ khủng hoảng nợ công và vỡ quỹ hưu trí khi dân số ngày càng càng già đi; dân số giảm, tỷ lệ người gia tăng lên gây áp lực cho hệ thống an sinh, y tế. Do đó, cần phải có những chính sách giải quyết căn nguyên của vấn đề, đó là sự hỗ trợ thực chất, môi trường xã hội thuận lợi, tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng trẻ, đặc biệt là phụ nữ yên tâm sinh con, nuôi con và phát triển bản thân.

Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, Nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, trình bày tham luận tại Hội thảo.

Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ đánh giá, mặc dù Việt Nam đang đối diện nguy cơ phát triển con người và già hóa dân số không bền vững trong 75 năm sắp tới như tất cả các nước thu nhập cao và nhiều nước thu nhập trung bình hiện nay song Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển từ phát triển con người và già hóa dân số không bền vững thành phát triển con người và già hóa dân số bền vững. Điều kiện đầu tiên là phải có sự đột phá trong đổi mới tư duy, đột phá trong chính sách, tổ chức thực hiện.

Đề xuất giải pháp, Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, cần có lộ trình hợp lý để chuyển từ chế độ tiền lương tối thiểu sang chế độ lương đủ sống cho gia đình 4 người, nâng mức giảm trừ gia cảnh sát thực tế khi đánh thuế thu nhập cá nhân để người lao động có đủ thu nhập cần thiết nuôi 2 con trong một gia đình. “Nếu không đảm bảo lương đủ sống cho gia đình 4 người thì không bao giờ có phát triển con người bền vững”, Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân nêu quan điểm.

Nhà nước cần có quy định về thời gian làm việc của người lao động vừa phải (8 giờ lao động/ngày, 40 giờ/tuần) để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và thỏa mãn sở thích riêng tư. Cần có thị trường nhà ở có tính cạnh tranh, sự hỗ trợ và giám sát của Nhà nước để người lao động có thể thuê hoặc mua được nhà với giá chấp nhận được. Bên cạnh đó là các điều kiện làm việc, chế độ thai sản, chế độ lương, thăng tiến ở doanh nghiệp phải khuyến khích được việc lập gia đình và sinh con, không tạo ra xung đột giữa việc làm, gia đình, sinh con; triển khai chương trình hỗ trợ thiết thực các cặp vợ chồng vô sinh sinh con; khuyến khích sinh 2 và 3 con ở tất cả địa phương cho đến khi tổng tỷ suất sinh cả nước đạt ổn định tổng tỷ suất sinh thay thế.

Tin, ảnh: Đinh Hằng (TTXVN)