Tập bản đồ Lịch sử và Địa lí THCS: Nguồn học liệu trực quan, góp phần đổi mới dạy và học

Trong quá trình học tập các môn khoa học xã hội, đặc biệt là Lịch sử và Địa lí, việc quan sát bản đồ giúp học sinh hình dung rõ ràng hơn các sự kiện, hiện tượng. Từ một khái niệm trừu tượng trong sách giáo khoa, kiến thức trở nên cụ thể, có hình ảnh minh họa. Chính vì vậy, bản đồ và tập bản đồ từ lâu đã được coi là học liệu không thể thiếu trong giảng dạy và học tập.

Tập bản đồ Lịch sử và Địa lí THCS được Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Bắc biên soạn.

Với yêu cầu mới của chương trình giáo dục, Tập bản đồ Lịch sử và Địa lí THCS được Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Bắc (NXB Giáo dục Việt Nam) biên soạn nhằm đồng hành cùng giáo viên và học sinh trong nhiều khâu khác nhau: dạy kiến thức mới, ôn tập, kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ. Nhờ đó, bộ tài liệu này không chỉ phục vụ giảng dạy trên lớp mà còn hỗ trợ học sinh trong việc tự học, tự củng cố kiến thức.

Điểm nổi bật của tập bản đồ là sự tương thích với Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Nội dung được xây dựng dựa trên các yêu cầu cần đạt, phù hợp với từng khối lớp từ 6 đến 9. Nhờ vậy, học sinh có thể sử dụng tập bản đồ như một tài liệu đồng hành trong suốt bốn năm học bậc trung học cơ sở.

Ở phần Lịch sử, bản đồ thể hiện các giai đoạn phát triển của quốc gia, sự thay đổi địa giới hoặc diễn biến của một số sự kiện quan trọng. Ở phần Địa lí, bản đồ cung cấp thông tin về đặc điểm tự nhiên, sự phân bố dân cư, hoạt động kinh tế. Những hình ảnh này giúp học sinh hình thành biểu tượng trực quan, dễ dàng ghi nhớ kiến thức.

Không chỉ dừng lại ở vai trò minh họa, tập bản đồ còn được thiết kế để có thể khai thác theo nhiều cách khác nhau. Giáo viên có thể dùng tập bản đồ để đặt câu hỏi, gợi mở thảo luận, yêu cầu học sinh nhận xét, so sánh, phân tích. Học sinh có thể sử dụng để kiểm tra lại kiến thức đã học, luyện tập kỹ năng đọc và phân tích bản đồ, hoặc làm tài liệu hỗ trợ trong quá trình ôn tập trước kỳ kiểm tra.

Việc khai thác bản đồ như vậy giúp quá trình học tập trở nên chủ động hơn. Thay vì chỉ nghe giảng và ghi chép, học sinh được tham gia trực tiếp vào việc tìm kiếm, xử lý thông tin. Qua đó, các em hình thành kỹ năng quan sát, phân tích và khái quát – những kỹ năng cần thiết cho việc học Lịch sử và Địa lí.

Tập bản đồ được biên soạn với sự tham gia của nhiều chuyên gia, giảng viên, nhà giáo có kinh nghiệm trong cả hai lĩnh vực. Ở phần Lịch sử có các tác giả như Đinh Ngọc Bảo, Nghiêm Đình Vỳ, Trịnh Đình Tùng, Phạm Văn Hải. Ở phần Địa lí có Đào Ngọc Hùng, Đỗ Anh, Phạm Văn Hải.

Tập bản đồ Lịch sử và Địa lí THCS giúp tăng hứng thú của học sinh với các môn học.

Một trong những giá trị của tập bản đồ là khả năng giúp học sinh rèn luyện tư duy phân tích và tổng hợp. Khi quan sát nhiều bản đồ khác nhau, học sinh có thể nhận thấy sự biến đổi lãnh thổ, sự thay đổi trong phân bố dân cư, hoặc mối quan hệ giữa điều kiện tự nhiên với đời sống kinh tế – xã hội. Từ đó, các em học cách nhìn nhận sự vật trong mối quan hệ động, thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một chiều.

Ngoài ra, việc thường xuyên sử dụng bản đồ còn rèn cho học sinh kỹ năng đọc số liệu, xử lý thông tin hình ảnh và diễn đạt nhận xét. Đây là những kỹ năng có ích không chỉ trong học tập Lịch sử, Địa lí mà còn trong nhiều môn học khác. Trong bối cảnh giáo dục đang chuyển từ tiếp cận nội dung sang phát triển năng lực, học liệu trực quan như tập bản đồ đóng vai trò quan trọng. Việc học sinh tự khai thác thông tin từ bản đồ giúp các em chủ động hơn, sáng tạo hơn và có cơ hội rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề. Đồng thời, giáo viên cũng có thêm phương tiện để đổi mới phương pháp giảng dạy.

PV