Tập trung giải quyết cốt lõi, tránh dàn trải các chương trình giáo dục, y tế

Thảo luận tại Tổ 11 (gồm các đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ và tỉnh Điện Biên), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035; Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 gắn trực tiếp với đời sống nhân dân, nếu triển khai tốt, thì “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân thụ hưởng” sẽ được thể hiện rất rõ.

Bảo đảm nguồn lực, cơ chế tài chính, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và giám sát

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: LÂM HIỂN

Về lĩnh vực giáo dục và đào tạo, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tại Kỳ họp này, Quốc hội hết sức quan tâm. Quốc hội đã thảo luận 3 dự án luật thuộc lĩnh vực giáo dục và 1 Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 là nội dung thứ 5 thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Tất cả đều nhằm mục tiêu phát triển lĩnh vực giáo dục và đào tạo, vốn luôn được xác định là quốc sách hàng đầu, đi đôi với khoa học công nghệ trong kỷ nguyên mới.

Để chương trình mang lại hiệu quả thiết thực, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu Chương trình phải xác định rõ trọng tâm, phạm vi, tránh dàn trải, có trọng tâm, trọng điểm, cái gì xã hội hóa được thì mạnh dạn xã hội hóa, chỉ nên tập trung giải quyết những vấn đề cốt lõi, cấp bách, mang tính đột phá của ngành giáo dục.

Lưu ý các giải pháp đổi mới giáo dục không thể dừng ở dạy tốt - học tốt theo cách truyền thống, mà cần một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, trước hết, phải chuyển từ mục tiêu truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Vai trò của giáo viên cũng cần chuyển từ người truyền đạt kiến thức sang người hướng dẫn, truyền cảm hứng. Không gian học tập không còn bó hẹp trong trường lớp, mà phải được mở rộng thành học mọi lúc, mọi nơi. Việc đánh giá học sinh cũng cần chuyển từ điểm số bài thi sang đánh giá quá trình và sản phẩm học tập.

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 11. Ảnh: LÂM HIỂN

Nhấn mạnh tới việc bảo đảm nguồn lực thực thi chương trình, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chương trình phải bảo đảm nguồn lực, cơ chế tài chính, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và giám sát. Phải khắc phục triệt để tình trạng tiền thì ít, thủ tục giải ngân lại phức tạp, giải ngân chậm, phân tán, manh mún; phải bảo đảm không thất thoát, không tiêu cực. Đặc biệt, cơ chế phân bổ vốn phải linh hoạt, tạo điều kiện cho địa phương chủ động điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tiễn, đúng tinh thần: Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, Trung ương kiến tạo và giám sát.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, phải phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm quản lý và điều hành giữa Trung ương và địa phương, giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ, ngành liên quan. Trên không thể “ôm việc”, nhưng cũng không thể “giao rồi buông”. Giao quyền phải đi đôi với giám sát, kiểm tra.

"Phòng bệnh hơn chữa bệnh" là nguyên tắc cốt lõi của y tế

Đối với chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, đây cũng là chương trình rất quan trọng, thể hiện rõ quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về vị trí, vai trò của công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân và công tác dân số.

Theo Chủ tịch Quốc hội, chăm sóc sức khỏe nhân dân là một bài toán tổng thể đòi hỏi giữa chính sách vĩ mô, hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực, ý thức cộng đồng. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo, làm sao từ năm 2026 mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần trong năm.

Các đại biểu tại Tổ 11. Ảnh: LÂM HIỂN

Định hướng trọng tâm cho chương trình, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu trước hết phải củng cố và đổi mới y tế cơ sở, bởi đây là nền tảng quan trọng nhất để người dân có thể yên tâm khám chữa bệnh ngay tại tuyến cơ sở, không phải đổ dồn lên tuyến tỉnh, tuyến trung ương. Tiếp đó là đẩy mạnh y tế dự phòng và nâng cao sức khỏe cộng đồng. “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” phải được xem là nguyên tắc cốt lõi nhằm giảm gánh nặng bệnh tật, bao gồm kiểm soát bệnh không lây nhiễm, tiêm chủng mở rộng, giáo dục lối sống lành mạnh và bảo vệ môi trường.

Vấn đề cốt lõi khác được Chủ tịch Quốc hội đề cập tới đó là đột phá phát triển nguồn nhân lực, bởi con người quyết định chất lượng dịch vụ y tế. Điều này bao gồm đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, chính sách đãi ngộ, nâng cao y đức, cùng các giải pháp tài chính - bảo hiểm để mọi người dân đều có khả năng chi trả chăm sóc sức khỏe.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các mục tiêu và giải pháp của Chương trình phải bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn. Nội dung nào không khả thi, cần mạnh dạn cắt giảm. Đặc biệt, sau khi chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của từng tiểu dự án phải thống nhất với mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể và hệ thống chỉ số đánh giá.

Cho rằng hiệu quả của các chương trình phụ thuộc rất lớn vào khâu tổ chức thực hiện từ Trung ương đến địa phương, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh “phải hành động quyết đoán, quyết liệt, quyết tâm, nhưng quan trọng hơn phải quyết làm, có sản phẩm, có kết quả cụ thể; nếu chỉ quyết liệt trong lời nói mà không có người thực hiện thì chương trình sẽ khó đạt mục tiêu”.

VŨ DUNG