Tất cả là Ảo, chỉ có Nợ là thật

Cuốn sách "Khởi nghiệp ngay, sạt nghiệp luôn" của tác giả Vũ Tuấn Anh.

Thưa anh, đâu là những khó khăn của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam trong đại dịch Covid- 19?

Đại dịch Covid-19 ảnh hưởng trầm trọng tới toàn bộ nền kinh tế. Các ngành như du lịch hàng không khách sạn hoàn toàn tê liệt do không có khách hàng. Các ngành dịch vụ như giải trí, phim ảnh, bán lẻ v.v cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các ngành sản xuất cũng bị ảnh hưởng do chuỗi cung ứng toàn cầu bị cắt đứt do đại dịch. Khi kinh tế suy giảm thì tổng cầu thị trường sẽ đi xuống do khách hàng có tâm lý cắt giảm chi tiêu. Tiếp đến, kinh phí nhà nước cũng sẽ bị cắt giảm do thu nhập từ thuế giảm đồng thời chi phí phòng chống dịch sẽ tốn rất nhiều gây ra thiếu hụt trong chi tiêu ngân sách. Các chương trình không cấp thiết như hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo sẽ bị cắt giảm ít nhất trong 12 tháng tới. Thêm nữa, các nguồn hỗ trợ từ các doanh nghiệp lớn cho khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cũng sẽ bị cắt giảm do doanh nghiệp cũng gặp khó khăn về dòng tiền. Tóm lại, 12 tháng tới là những tháng đặc biệt khó khăn của các bạn khởi nghiệp tại Việt Nam.

Trong khi cụm từ “khởi nghiệp” được cả xã hội quan tâm và khuyến khích thì anh lại nói: Khởi nghiệp ngay – sạt nghiệp luôn, tại sao?

Sự thật bao giờ cũng đẹp hơn những gì viễn cảnh được tô vẽ. Chúng ta cần phải thực hiện cả hai việc song song: Tay phải thúc đẩy khởi nghiệp và tay trái cần phải hãm các bạn trẻ thông qua phản ánh thực tế trần trụi của khởi nghiệp như tỷ lệ phá sản cao, nợ nần sau khi phá sản cũng như những khủng hoảng của bản thân tới mức nhiều bạn trẻ không thể nào đứng dạy được sau cú sốc khởi nghiệp ngay sạt nghiệp luôn. Trong xã hội Việt Nam, thúc đẩy khởi nghiệp có quá nhiều thậm chí dư thừa và tôi chấp nhận đứng hẳn ở góc nhìn tay trái để cảnh báo cho thế hệ trẻ về trò chơi khởi nghiệp nguy hiểm. Tôi nhìn nhận những lời phê bình tôi tiêu cực trên góc cạnh là tại sao các bạn không nghĩ rằng trong xã hội Việt Nam có quá nhiều những lời bóng bẩy đẹp đẽ khiến cho thế hệ trẻ hiểu nhầm về khởi nghiệp thành công quá dễ dàng. Thậm chí trên chương trình truyền thông, có những diễn giả phải thốt lên rằng thế hệ trẻ bây giờ ngáo "giá" khởi nghiệp. Chúng ta cần phải cung cấp đầy đủ thông tin góc nhìn để cho các bạn trẻ hiểu thấu đáo. Thúc đẩy khởi nghiệp không đúng cách dẫn tới các bạn trẻ hiểu sai, ngộ nhận ảo tưởng tiến tới đốt thời gian, tiền bạc, tương lai số phận cho khởi nghiệp cũng là một tội ác với thế hệ trẻ. Tiền bạc công sức có thể bù đắp được, nhưng thời gian dành cho khởi nghiệp cuồng thì sẽ không bao giờ có thể trả lại cho các bạn trẻ khi nó đã bị cướp đi thông qua truyền thông khởi nghiệp quá mức.

Chuyên gia Vũ Tuấn Anh là khách mời của Cà phê sáng với VTV3 ngày 23/9/2020.

Câu nói “tất cả là ảo, chỉ có nợ là thật” mang những ý nghĩa cụ thể như thế nào cho các bạn trẻ khởi nghiệp?

Nhìn trên diện rộng, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam là con số cộng của sự kiện, hội thảo và cuộc thi. Những hoạt động truyền thông đó sẽ dễ dàng tạo ra những ảo giác thành công cho các bạn trẻ khởi nghiệp. Thế hệ trẻ rất dễ dàng cảm giác thành công khi hôm nay đi nghe hội thảo của Shark này, ngày mai đi dự sự kiện của diễn giả kia, ngày kìa tham dự cuộc thi nọ của trường đại học. Các thông tin tri thức lĩnh hội trong các loại hoạt động đó chưa được chuyển hóa thành công sang kết quả thực sự.

Những cảm giác thành công ngắn hạn không có giá trị thực như vậy sẽ là liều thuốc phiện tinh thần làm cho các bạn trẻ hưng phấn giả tạo quên đi những khó khăn đời thường. Trên thực tế, khi khởi nghiệp các nhà sáng lập phải đối mặt rất nhiều thách thức bên trong , bên ngoài. Nợ là một thách thức rất lớn cho mọi cá nhân khởi nghiệp. Trong giai đoạn đầu tiên khởi nghiệp huy động vốn từ 3 F: Fool- các cá nhân tin tưởng ngây thơ vào dự án – Friend: bạn bè và Family: gia đình. Nguồn vốn này có thể ít áp lực về tiền trả lãi nhưng sẽ là áp lực rất lớn về tinh thần với sáng lập viên do nó được cho vay dựa trên tình cảm và sự tin tưởng.

Theo dòng thời gian, nếu may mắn khởi nghiệp có được thành công ban đầu, sáng lập sẽ tiếp tục phải vay nợ để thúc đẩy khởi nghiệp phát triển. Khởi nghiệp là luôn luôn phải có trách nhiệm – nghĩa vụ với các khoản nợ- sự thật vô cùng phũ phàng nhưng đó là cuộc sống của khởi nghiệp.

Những chia sẻ thực tế, đi thẳng vào vấn đề tuy rằng rất khắc nghiệt và trần trụi sẽ là những mũi kim chích khiến cho thế hệ trẻ hiểu đúng đủ hiểu những góc khuất của khởi nghiệp để tránh ngộ nhận để cuối cùng phá sản đánh mất thời gian tiền bạc và chính bản thân mình.

Song Anh (Thực hiện)