Tẩy độc nhà máy Rạng Đông phức tạp như thế nào?

Dân Hạ Đình sơ tán, đóng cửa hàng quán vì sợ nhiễm độc thủy ngân Trái với cảnh tấp nập người qua lại trước kia, phố Hạ Đình (Thanh Xuân, Hà Nội) từ sau vụ cháy Công ty Rạng Đông luôn vắng người. Nhiều hộ dân phải bỏ nhà, sơ tán khỏi khu vực này.

Trao đổi với Zing.vn ngày 8/9, lãnh đạo Viện Hóa học Môi trường Quân sự cho biết đơn vị làm việc cả 2 ngày cuối tuần, đến nay đã có kết quả giám định hóa chất tại hiện trường vụ cháy Rạng Đông. Viện đã gửi kết quả giám định lên Binh chủng Hóa học và chờ các bước chỉ đạo tiếp.

Phải tẩy độc ở nhà máy Rạng Đông

Mặc dù không công bố chi tiết kết quả giám định, đơn vị này khẳng định với mức ô nhiễm như vậy thì việc tẩy độc, xử lý môi trường là cần thiết và tất yếu phải làm trong thời gian tới. Đến nay, Viện Hóa học Môi trường Quân sự đang lên các phương án tẩy độc, sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi được yêu cầu.

Các cán bộ Bộ Tư lệnh hóa học đã xuống hiện trường lấy mẫu đất, nước, bùn, tro xỉ, vữa tường về phân tích nồng độ ô nhiễm hóa chất. Ảnh: Binh chủng Hóa học.

Đánh giá về sự tham gia của Bộ Tư lệnh Hóa học, GS.TSKH Lưu Văn Bôi (nguyên Chủ nhiệm Khoa Hóa học, Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội), cho rằng việc này là cần thiết.

"Thủy ngân cũng là một dạng chất thải nguy hại, rất độc đối với con người, đòi hỏi đơn vị xử lý phải có trình độ, kỹ thuật cao và có trang thiết bị hiện đại. Kết quả quan trắc, đánh giá của Bộ Tư lệnh Hóa học sẽ khách quan, chính xác và họ sẽ có hướng xử lý tối ưu cho những vụ việc thế này", GS. Lưu Văn Bôi nhìn nhận.

Theo vị chuyên gia, các thí nghiệm, phân tích thủy ngân vô cơ trong môi trường không phải đơn vị nào cũng có thể triển khai được và mức độ chính xác cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

"Chúng tôi khi thí nghiệm với thủy ngân cũng phải rất thận trọng, luôn thực hiện trong hộp kín chứ không phải trong phòng thí nghiệm thông thường. Ngoài ra, kỹ thuật phân tích thủy ngân vô cơ cũng rất phức tạp, tốn kém, vài ngày mới ra được kết quả. Lúc này, tôi nghĩ Bộ Tư lệnh Hóa học có đủ năng lực và điều kiện để thực hiện được việc này", GS. Lưu Văn Bôi cho hay.

Ông Bôi cho rằng các kết quả kiểm tra nhanh, quan trắc nhanh mà Sở TNMT Hà Nội hay Bộ TNMT công bố mới chỉ mang tính tương đối, muốn biết được chính xác môi trường có an toàn thì cần phân tích rất nhiều và quan trắc liên tục.

"Vài chục kg thủy ngân thì không phải là chuyện đơn giản nữa, lượng thủy ngân này đã thành bụi, phát tán vào không khí, đất, nước rồi nước ngầm. Vì vậy, người ta phải quan trắc, đánh giá liên tục, chứ đánh giá 5 hay 10 mẫu rồi bảo an toàn thì không khách quan về mặt khoa học", GS. Bôi phân tích.

Việc xử lý môi trường sẽ tốn thời gian

Về việc đề xuất biện pháp xử lý, tẩy độc khu vực quanh nhà máy Rạng Đông, GS. Lưu Văn Bôi nhận định đây sẽ là công việc khó khăn, vất vả và mất nhiều thời gian.

"Trong hóa học, để phân tích được thủy ngân kim loại trong các thành phần môi trường mất rất nhiều công sức. Thủy ngân là chất dễ bay hơi và để xử lý được thì rất khó", vị chuyên gia khẳng định.

Người dân xung quanh Công ty Rạng Đông vẫn rất hoang mang trước nhiều thông tin bất nhất. Ảnh: Hồng Quang.

Theo GS. Lưu Văn Bôi, phần lớn thủy ngân trong vụ cháy đã phát tán vào không khí, còn lại đã ngấm xuống đất, nước ngầm nên việc xử lý sẽ mất nhiều thời gian. Bên cạnh đó, thủy ngân khi để trong môi trường, nhiệt độ lên cao có thể tiếp tục bay hơi, phát tán vào không khí, gây nguy hiểm đến sức khỏe người dân.

Trong khi đó, TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch mạng lưới không khí sạch Việt Nam, cho rằng người dân không nên quá lo lắng với sự xuất hiện của Bộ Tư lệnh Hóa học.

"Trước tiên, đây là sự cố nghiêm trọng về môi trường liên quan đến hóa học, nên mời một đơn vị có kinh nghiệm khắc phục sự cố như Bộ Tư lệnh Hóa học là điều bình thường", TS. Dương Tùng nói.

Theo ông, việc các đơn vị chuyên môn cần làm ngay là phải dọn dẹp, tiêu hủy những tàn, tro, xỉ từ vụ cháy, phải đưa những chất này vào container để ngăn cách, đảm bảo an toàn vì đây là chất thải nguy hại. Ngoài ra, Bộ Tư lệnh Hóa học cần đánh giá lại ngoài thủy ngân còn chất độc nào khác, mức độ tồn dư là bao nhiêu để tìm hướng giải quyết.

Nếu lượng tồn dư trong đất vẫn còn lớn, các cơ quan chuyên môn không chỉ dọn dẹp tro trên bề mặt, mà còn phải xúc ở dưới đất để mang đi tiêu hủy. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng phải quan trắc, đánh giá theo dõi kết quả liên tục, bên trong, ngoài nhà máy và đặc biệt là khu dân cư vì đây mới là nơi cần các tính toán phân tích kỹ nhất.

GS. Lưu Văn Bôi cho rằng Bộ tư lệnh Hóa học đã có nhiều kinh nghiệm trong xử lý các chất thải nguy hại, các hậu quả chiến tranh như dioxin, nên vụ việc ở Rạng Đông đáng ra nên giao cho đơn vị này sớm hơn.

"Người dân phải được biết vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, cuộc sống của họ. Không được tiếp tục để người dân hoang mang, lo lắng thêm nữa", GS. Lưu Văn Bôi chia sẻ.

Sơn Hà - Ngọc Tân