Tên lửa và UAV: Những vũ khí đáng gờm của Houthi khiến Mỹ cảnh giác

Tên lửa đạn đạo Quds-5 của Houthi trong một cuộc diễu binh. Ảnh: Getty.

Đây là lần thứ tư trong vòng 72 giờ Houthi nói họ đã tấn công tàu sân bay của Mỹ. Hiện tại, Mỹ vẫn chưa bình luận về vấn đề này.

Trước đó, ngày 17/3 Tổng thống Mỹ Trump đã đăng trên mạng xã hội nói sẽ coi các cuộc tấn công của Houthi là do Iran tiến hành và Iran sẽ phải gánh chịu hậu quả "khủng khiếp". Ông cáo buộc Iran "chỉ đạo mọi động thái của Houthi" và cung cấp cho họ vũ khí, tiền bạc và thông tin tình báo.

"Đội quân dép lê"

Từ năm 2015, Houthi đã là lực lượng vũ trang hiện diện mạnh mẽ ở Trung Đông. Nhóm này được miêu tả trên truyền thông là đi dép lê và mang súng trường AK-47 hoặc súng phóng lựu RPG-7, nên nhiều người gọi họ là "Quân đội dép lê".

Tên của tổ chức này bắt nguồn từ người sáng lập Hussein Houthi. Lực lượng vũ trang này có mối quan hệ chặt chẽ với tổ chức "Những thanh niên sùng đạo" xuất hiện ở Yemen vào những năm 1970. Mục tiêu của tổ chức này là thực hiện một phong trào phục hưng tôn giáo.

Tàu chở hàng CHIOS Lion bị trúng tên lửa của Houthi. Ảnh: Warzone.

"Những thanh niên sùng đạo" sau này trở thành một nhóm chính trị chỉ trích mối quan hệ của chính phủ Yemen với phương Tây. Nhóm này đổi tên thành lực lượng vũ trang Houthi và phát động cuộc nổi loạn chống chính phủ sau khi chính phủ Yemen giết hại thủ lĩnh Hussein Houthi vào tháng 9/2004. Kể từ đó, thế giới bên ngoài đã gọi tổ chức "Những thanh niên sùng đạo" là Lực lượng vũ trang Houthi.

Houthi mạnh cỡ nào?

Có sự khác biệt rất lớn trong các đánh giá về sức mạnh của lực lượng Houthi. Một báo cáo trước đây của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ước tính Houthi có 75.000 nhân viên vũ trang, nếu tính cả những người dân thường trung thành, con số này có thể lên tới từ 100.000 đến 120.000 người.

Thông tin do các cơ quan tình báo một số nước châu Âu tiết lộ cho biết Houthi có khoảng 200.000 lính có vũ trang, được huấn luyện bài bản và giỏi tác chiến ở những vùng đất khô cằn và miền núi. Cũng có ý kiến cho rằng Houthi có quân đội 800.000 người, trong đó có mấy trăm nghìn dân quân sẵn sàng cầm vũ khí và chiến đấu bất cứ lúc nào.

Cái tên “Quân đội dép lê” chỉ đúng với thời kỳ đầu của lực lượng vũ trang Houthi, họ hiện đã hoàn toàn khác so với trước đây. Sức mạnh quân sự và khả năng chiến đấu của họ đã đạt đến cấp độ "quân đội chính quy". Lực lượng Houthi hiện không chỉ có lục quân hùng mạnh mà còn có lực lượng không quân, hải quân, tên lửa đất đối đất và lực lượng máy bay không người lái ở quy mô nhất định.

Tên lửa đạn đạo của Houthi trong một cuộc diễu binh. Ảnh: Cls.

Tên lửa và UAV của Houthi khiến đối thủ đau đầu

Các loại vũ khí khiến các đối thủ của Houthi đau đầu nhất là các loại tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và UAV tự sát.

Tên lửa đạn đạo

Theo giới quan sát, lực lượng Houthi đã trưng bày ít nhất 6 mẫu tên lửa đạn đạo diệt hạm tại các cuộc diễu binh những năm gần đây. Tất cả đều được trang bị đầu dò quang điện tử-hồng ngoại ở mũi để tăng độ chính xác trong pha cuối, khi quả đạn lao xuống mục tiêu.

Đầu tiên là dòng Asef, biến thể diệt hạm của tên lửa đạn đạo tầm ngắn Fateh-313 do Iran sản xuất. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh Asef được cho là có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách tối đa 450 km,.

Bản thân Fateh-313 là bản nâng cấp từ Fateh-110, dòng tên lửa đã chứng minh hiệu quả trong thực chiến khi tập kích lực lượng Mỹ ở Iraq và mục tiêu tại Syria.

Tiếp đó là Tankil, được cho là biến thể diệt hạm của tên lửa đạn đạo tầm ngắn Raad-500 do Iran phát triển. Tankil nhỏ hơn Asef nhưng sở hữu tầm bắn xa hơn, ước tính khoảng 500 km.

3 mẫu tên lửa đạn đạo diệt hạm cỡ nhỏ gồm Faleq, Mayun và Al Bahr Al Ahmar có thiết kế và công nghệ dẫn đường rất giống với sản phẩm của Iran, nhưng chưa có bằng chứng cho thấy chúng là bản sao y nguyên.

Các loại tên lửa chống hạm (trên) và tên lửa hành trình (dưới) của Houthi. Ảnh: Warzone.

Hiện có rất ít thông tin về ba mẫu tên lửa này. IISS nhận định Faleq có tầm bắn gần 140 km, trong khi một số nguồn tin nhận định nó là biến thể của rocket dẫn đường Fajr-4 do Iran sản xuất, có thể phóng từ pháo phản lực hoặc máy bay chiến đấu.

Cuối cùng là Mohit. Tên lửa này không sử dụng thiết kế bắt nguồn từ Iran, song nhiều khả năng vẫn được Houthi phát triển với sự hỗ trợ của Tehran. Đây là biến thể diệt hạm của tên lửa đất đối đất Qaher-2, vốn được hoán cải từ tên lửa phòng không S-75 Dvina (SA-2) thời Liên Xô.

Tên lửa hành trình

Lực lượng Houthi cũng sở hữu nhiều loại tên lửa hành trình chống hạm, đây là vũ khí chủ lực được họ sử dụng suốt nhiều năm trước khi bắt đầu triển khai tên lửa đạn đạo diệt hạm đầu năm 2024.

Những tên lửa hành trình diệt hạm đầu tiên mà Houthi sở hữu là dòng P-21 do Liên Xô sản xuất và C-801 của Trung Quốc. P-21 là phiên bản xuất khẩu của tên lửa diệt hạm cận âm P-15M/P-15U được Liên Xô ra mắt trong giai đoạn 1965-1972. Mỗi quả đạn có tầm bắn 40-80 km, mang đầu nổ lõm nặng 450 kg, trang bị đầu dò radar chủ động và có thể kèm theo cảm biến hồng ngoại để đối phó biện pháp tác chiến điện tử của đối phương.

Số tên lửa này vốn của quân đội Yemen dưới thời chính phủ Tổng thống Mansour Hadi, lãnh đạo được quốc tế công nhận và đang sống lưu vong. Chúng rơi vào tay Houthi sau khi nhóm vũ trang này kiểm soát thủ đô Sanaa và các khu vực khác ở Yemen vào năm 2014.

Tên lửa hành trình C-801 là phiên bản xuất khẩu của dòng YJ-8 được Trung Quốc sản xuất và đưa vào biên chế từ đầu thập niên 1990. Đây được cho là dòng tên lửa sao chép hoặc phát triển từ thiết kế tên lửa chống hạm Exocet MM38 của Pháp.

Một số loại tên lửa hành trình và máy bay không người lái của Houthi. Ảnh: Cls.

Lực lượng Houthi có lẽ tiếp nhận tên lửa C-801 từ Iran sau khi nắm quyền và đối đầu với liên minh quân sự do Arab Saudi dẫn đầu từ năm 2016 đến nay.

Một trong những mẫu tên lửa mới hơn là Al-Mandab 2, được cho là phiên bản sao chép hoặc đổi tên từ dòng Ghadir do Iran phát triển. Bản thân Ghadir là biến thể nâng cấp của tên lửa diệt hạm C-802 do Trung Quốc phát triển, được cho là có tầm bắn 300 km.

Cũng có khả năng Houthi đã tiếp nhận các phiên bản đời cũ hơn do Iran sản xuất dựa trên dòng C-802, trong đó có Noor và Ghader. Lực lượng này đã phóng tên lửa Noor, bắn trúng tàu hậu cần HSV-2 Swift của Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) gần eo biển Bab al-Mandeb hồi năm 2016, khiến nó bị hư hỏng nặng và bị loại biên.

Ngoài những sản phẩm nội địa, kho tên lửa hành trình diệt hạm của Houthi còn bao gồm một số loại do Iran phát triển và cung cấp, trong đó có Sayyad và Quds Z-0. Cả hai đều là biến thể của tên lửa hành trình tấn công mặt đất Quds, được Tehran triển khai từ năm 2019.

Lực lượng Houthi năm ngoái còn công bố mẫu tên lửa hành trình diệt hạm cỡ nhỏ có tên Sejil, với tầm bắn ước tính 110 km và mang đầu đạn nặng 100 kg.

Máy bay không người lái tự sát Samat-1 do Houthi tự chế. Ảnh: Yemenextra.

UAV

Ngoài kho tên lửa hành trình và đạn đạo diệt hạm, Houthi cũng sở hữu nhiều loại UAV tự sát tầm xa và thường triển khai chúng trong các đòn tấn công hiệp đồng, nhằm gây thêm khó khăn cho lực lượng phòng không đối phương.

So với tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình đắt tiền, UAV tự sát giá rẻ chính là "con át chủ bài" trong tay lực lượng vũ trang Houthi.

Lực lượng này đã nhiều lần trưng bày công khai các loại UAV tự sát Samad-1 và Witness. Chúng đều sử dụng động cơ piston giá rẻ và có phạm vi hoạt động từ 600 km đến 2.000 km. Chúng không có hệ thống dẫn đường phức tạp và hầu hết đều sử dụng hệ thống dẫn đường quán tính. Nếu không có sự can thiệp hiệu quả, độ chính xác của cú đánh nằm trong phạm vi 50 mét.

Chúng có khả năng tấn công chính xác mạnh mẽ và thực chất là phiên bản giá rẻ của tên lửa hành trình tầm xa. Đầu đạn của những chiếc UAV này nặng khoảng 50 kg, uy lực kém hơn tên lửa hành trình, nhưng ưu điểm là giá rẻ. Các cuộc tấn công theo kiểu bầy đàn cũng có thể gây ra mối đe dọa đáng kể.

Nếu kết hợp với tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình, hiệu suất tấn công sẽ được tăng cường hơn nữa.

Thu Thủy