Tesla không phải trả 50 tỷ USD của Elon Musk, chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Thẩm phán Kathaleen St. J. McCormick của Tòa án Delaware hôm thứ Ba tuần trước đã phán quyết yêu cầu Tesla hủy bỏ quyền mua cổ phiếu được trao cho Elon Musk, giám đốc điều hành của công ty ô tô điện hàng đầu thế giới, trị giá khoảng 50 tỷ USD. Với phán quyết này, các giám đốc của công ty phải tìm ra một kế hoạch bồi thường mới có thể vượt qua được yêu cầu pháp lý và làm hài lòng Musk, người gần đây đã yêu cầu hội đồng quản trị tăng đáng kể quyền sở hữu Tesla của ông.

Tesla và ông Musk có thể kháng cáo quyết định của tòa án. Musk hôm thứ Năm cho biết ông sẽ tìm cách thành lập công ty ở Texas, một tiểu bang mà ông tin rằng có thể thân thiện hơn với các doanh nghiệp.

Điều gì xảy ra với quyền chọn mua cổ phiếu của Musk?

Là một phần của gói bồi thường mà Tesla hoàn tất vào năm 2018, Elon Musk đã nhận được quyền mua 304 triệu cổ phiếu hiện trị giá hơn 50 tỷ USD. Ông đã đạt được những mục tiêu cần thiết để có được những quyền chọn đó, nhưng dường như Musk vẫn chưa chuyển đổi chúng thành cổ phiếu của Tesla. Nếu làm vậy, ông sẽ bị cấm bán chúng trong 5 năm.

Thẩm phán McCormick cho biết trong quyết định của mình rằng Tesla phải hủy bỏ các quyền chọn, mặc dù bà vẫn chưa ban hành lệnh chính thức yêu cầu công ty phải làm như vậy.

Ngay cả khi không có cổ phiếu từ gói đó, Tesla vẫn khiến Musk trở nên giàu có đến mức không thể tưởng tượng được. Ông sở hữu khoảng 411 triệu cổ phiếu Tesla trị giá khoảng 78 tỷ USD. Một hồ sơ chứng khoán năm ngoái cho biết ông đã thế chấp 238 triệu cổ phiếu cho các khoản vay cá nhân.

Tesla có thể rời Delaware?

Musk rõ ràng rất tức giận và đe dọa sẽ tái hợp nhất Tesla ở bang khác. Trên X, nền tảng truyền thông xã hội mà ông sở hữu, ông cho biết hôm thứ Năm tuần qua rằng Tesla “sẽ ngay lập tức tiến hành tổ chức một cuộc bỏ phiếu cổ đông” để thành lập chính nó ở Texas, nơi nó có văn phòng công ty và một nhà máy lớn.

Delaware trong khi đó là nơi phổ biến để các công ty thành lập nhờ hệ thống pháp lý hợp lý. Các vụ án được xét xử bởi các thẩm phán thay vì bồi thẩm đoàn và chỉ có một tầng kháng cáo - lên Tòa án Tối cao Delaware.

Musk đã thành lập X, công ty truyền thông xã hội của ông ở Nevada, nơi có luật khiến việc kiện các giám đốc trở nên khó khăn hơn nhiều. Công ty trước đây gọi là Twitter, đã được sáp nhập vào Delaware trước khi ông Musk mua lại nó.

Nhưng kế hoạch chuyển Tesla đến Texas của ông có thể vấp phải sự phản đối từ các cổ đông nếu họ coi sự thay đổi này là một nỗ lực nhằm giảm bớt quyền lực của mình.

Gregory Varallo, một luật sư ở Wilmington, cho biết: “Việc tái định cư ở nơi khác không mang lại cho ông ấy một tấm vé thần kỳ”.

Cổ phiếu của Tesla bị ảnh hưởng thế nào?

Nếu quyền chọn cổ phiếu mà Tesla đã trao cho Musk trong gói năm 2018 bị vô hiệu, công ty sẽ có ít cổ phiếu đang lưu hành hơn. Về lý thuyết, điều đó sẽ làm tăng giá trị cổ phiếu thuộc sở hữu của người khác hoặc doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bất kỳ mức tăng nào mang lại giá cổ phiếu đều có thể bị bù đắp bởi nhà đầu tư lo ngại rằng ông Musk có thể rời công ty hoặc ít tập trung hơn vào hoạt động của công ty. Giá cổ phiếu của Tesla đã giảm khoảng 2% vào thứ Tư tuần trước sau phán quyết của bà McCormick, được đưa ra sau khi thị trường chứng khoán đóng cửa vào thứ Ba.

Về lâu dài, giá cổ phiếu của một công ty được quyết định bởi lợi nhuận và dòng tiền của công ty đó. Cổ phiếu của Tesla đã giảm hơn một nửa so với mức đỉnh và giảm hơn 20% trong năm nay phần lớn là do tỷ suất lợi nhuận sụt giảm và công ty dự kiến doanh số bán hàng sẽ tăng chậm hơn nhiều trong năm nay.

Hội đồng quản trị Tesla có thể làm gì?

Thẩm phán McCormick cho biết ông Musk đã đóng một vai trò quá lớn trong việc đưa ra các điều khoản trong thỏa thuận trả lương của ông và hội đồng quản trị, cơ quan có nghĩa vụ pháp lý phải phục vụ lợi ích tốt nhất của tất cả các cổ đông, không đủ độc lập với ông. Một giám đốc là anh trai của ông, Kimbal, và một số người khác là bạn bè và cộng sự lâu năm. Bà cũng cho biết mức lương quá cao và trả cho Musk nhiều hơn mức cần thiết để động viên CEO này làm tốt công việc.

Do đó, các giám đốc có thể phải thực hiện những thay đổi để thuyết phục thẩm phán rằng bất kỳ gói bồi thường mới nào mà họ trao cho ông đều được đưa vào một cuộc đàm phán kéo dài giữa họ và ông Musk. Bất kỳ thỏa thuận trả lương được sửa đổi nào cũng có thể phải trả cho Musk ít hơn rất nhiều.

Kristin Hull, người sáng lập Nia Impact Capital, một công ty đầu tư ở Oakland, California, cho biết hội đồng quản trị Tesla cần tìm cách giữ ông Musk tập trung vào công việc kinh doanh đồng thời kiểm soát nhiều hơn đối với hành vi “thất thường” của ông.

Tiến sĩ Hull nói: “Chúng tôi muốn anh ấy đóng một vai trò thực sự quan trọng. Cần có một số biện pháp kiểm tra và cân bằng và đó chính là nội dung của quyết định này”.

Robyn Denholm, chủ tịch hội đồng quản trị của Tesla và các thành viên của hội đồng quản trị chưa đưa ra bình luận nào.

Liệu Musk có thể chống lại quyết định này?

Tesla và Musk có thể kháng cáo lên Tòa án tối cao Delaware, nơi mà một số chuyên gia pháp lý cho rằng có thể sẽ giữ nguyên phán quyết.

Nhưng một số chuyên gia pháp lý cho rằng các luật sư của công ty và ông Musk có thể cố gắng tranh luận rằng phán quyết của bà McCormick đã đi quá xa và nên bị hủy bỏ. Ví dụ, các luật sư của ông Musk có thể lập luận rằng ông không phải là cổ đông kiểm soát như Thẩm phán McCormick cho rằng ông là như vậy. Ông sở hữu khoảng 22% cổ phần Tesla khi gói thầu này được đưa ra, khiến ông không có đủ phiếu bầu để kiểm soát công ty. Thẩm phán cũng cho biết địa vị “siêu sao” đã mang lại cho ông ảnh hưởng quá mức trong hội đồng quản trị.

Michal Barzuza, giáo sư luật tại Đại học Virginia, khi đề cập đến Tòa án tối cao Delaware cho biết: “Tòa án tối cao có thể đi theo một trong hai cách”.

Tesla cũng có thể tìm cách kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ, nhưng có thể gặp khó khăn trong việc yêu cầu tòa án cấp cao thụ lý vụ việc vì nó không nêu ra bất kỳ vấn đề hiến pháp hoặc liên bang rõ ràng nào.

Các luật sư đại diện cho ông Musk trong vụ án hiện không trả lời yêu cầu bình luận.

Điều này có ý nghĩa gì đối với Tesla với tư cách là một công ty?

Quyết định này sẽ chỉ thay đổi cách tiếp cận của Tesla trong việc thiết kế, sản xuất và bán ô tô nếu điều đó khiến ông Musk rời công ty hoặc đóng vai trò kém tích cực hơn. Musk đã có dấu hiệu tỏ ra bất bình. Trước quyết định này, Musk đã yêu cầu hội đồng quản trị Tesla tăng cổ phần của ông trong công ty lên 25%, từ 13%.

Musk nói nếu không đạt được những gì mình yêu cầu, ông sẽ làm việc về robot và các sản phẩm trí tuệ nhân tạo ở nơi khác. Musk đã thành lập một công ty trí tuệ nhân tạo độc lập có tên xAI. Ông cũng điều hành SpaceX và là người sáng lập Neuralink, công ty đang phát triển các thiết bị cấy ghép cho phép con người điều khiển máy tính bằng bộ não của mình.

Thật khó để biết làm thế nào hội đồng quản trị Tesla có thể đáp ứng nhu cầu của ông về số cổ phần lớn hơn nhiều trong công ty ô tô sau quyết định của Delaware.

Rất ít, nếu có, các giám đốc điều hành gắn bó chặt chẽ với sản phẩm của họ hoặc được coi là một phần thiết yếu trong thành công của công ty họ như Musk. Trong quyết định của mình, bà McCormick cho rằng địa vị giám đốc điều hành “siêu sao” của Musk có nhược điểm. Bà nói: “Nó tạo ra cái gọi là “trường bóp méo” cản trở hoạt động giám sát của hội đồng quản trị”.

Nam Nguyễn