Tesla 'tự dẫm chân' mình khi xây dựng chuỗi cung ứng tại Trung Quốc?

Giám đốc điều hành Tesla, Elon Musk, cùng Ying Yong, cựu thị trưởng Thượng Hải, trong lễ khởi công nhà máy Tesla. Ảnh: Getty Images.

Nhà sản xuất ô tô của Elon Musk đã được hưởng nhiều năm ưu đãi từ chính phủ Trung Quốc. Khi Tesla bắt đầu sản xuất ô tô tại Gigafactory Thượng Hải vào năm 2019, đây là nhà sản xuất ô tô nước ngoài đầu tiên sở hữu hoàn toàn cơ sở sản xuất của mình.

Chính phủ Trung Quốc cũng cung cấp cho Tesla các khoản vay, lợi ích về thuế và trợ cấp để đổi lấy lợi ích cho cơ sở cung ứng địa phương, khi Tesla hợp tác với các công ty để tìm nguồn nguyên liệu và linh kiện mới, chi phí thấp hơn.

Việc tạo ra hệ sinh thái xung quanh nhà máy Thượng Hải đã thay đổi cách chế tạo ô tô điện tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới và có thể đã gieo mầm cho sự cạnh tranh khốc liệt mà Musk hiện phải đối mặt trong khu vực.

Sau nhiều năm tăng trưởng ổn định ở Trung Quốc, doanh số của Tesla đang sụt giảm. Tesla đã bán được 62.167 ô tô tại Trung Quốc trong tháng 4, giảm 18% so với một năm trước, theo dữ liệu do Hiệp hội Xe khách Trung Quốc công bố hôm tuần qua.

BYD, một đối thủ nội địa và là nhà cung cấp pin trước đây cho Tesla đã nắm giữ chuỗi cung ứng xe điện, hiện đang bán chạy hơn công ty của Musk, giao 145.576 xe chạy bằng pin giá rẻ vào tháng Tư.

Trung Quốc đã thúc đẩy sự tăng trưởng bùng nổ của Tesla trong 5 năm qua, đưa hãng này trở thành nhà sản xuất ô tô có giá trị nhất thế giới và là nhà bán xe điện hàng đầu. Nhưng trong lúc đó, Tesla đã “lọt vào tay” Trung Quốc, dạy cho cơ sở cung ứng địa phương của họ cách chế tạo những chiếc xe điện tốt hơn và mở rộng quy mô để sản xuất hàng loạt chúng.

Giờ đây, hậu quả tất yếu là Tesla sẽ phải đối mặt với những đối thủ cạnh tranh trong nước, những người sẽ được hưởng lợi từ chính hệ sinh thái xe điện mà hãng này đã giúp xây dựng, có khả năng gieo mầm mống cho sự sụp đổ của chính hãng trong khu vực.

Chiến lược thu hút người dẫn đầu ngành đến khu vực với sự đối xử thuận lợi nhằm thúc đẩy sự đổi mới cho phần còn lại của ngành không phải là điều mới mẻ đối với chính phủ Trung Quốc.

Lấy Apple làm ví dụ. Trung Quốc đã cung cấp cho Foxconn, nhà sản xuất iPhone lớn, rất nhiều ưu đãi kinh tế và giảm thuế. Ngày nay, phần lớn các sản phẩm phổ biến nhất của Apple đều được sản xuất tại Trung Quốc, đưa quốc gia này trở thành trung tâm của hệ sinh thái sản xuất điện thoại thông minh.

Những thách thức ở Trung Quốc đến vào thời điểm không thể tồi tệ hơn đối với công ty của Musk. Tỷ phú này cố gắng bắt kịp BYD bằng cách giảm giá trong nước trong năm qua, nhưng Tesla sắp hết thời gian về giá khi sự suy giảm xe điện toàn cầu cuối cùng cũng khiến hãng xe này đối mặt với những “hòn đá tảng”.

Không chỉ thế, những chiếc xe giá rẻ của Trung Quốc cũng đang cạnh tranh với Tesla tại các thị trường quan trọng của châu Âu như Scandinavia, vốn là thành trì truyền thống của Musk. Và mặc dù chúng không được bán ở Mỹ nhưng mẫu Dolphin Mini của BYD chỉ được bán với giá 21.000 USD ở Mexico so với Model 3 rẻ nhất của Tesla, có giá khoảng 39.000 USD.

Trong khi đó, tại thị trường quê hương của Tesla ở Mỹ, các đợt giảm giá tương tự đang mất đi sức hấp dẫn khi các đối thủ cạnh tranh truyền thống như Ford và GM có thể giảm lợi nhuận từ việc chạy bằng khí đốt và mối quan tâm mới đến các loại xe hybrid mà Tesla không sản xuất.

Sau chuyến thăm Trung Quốc mới nhất, Musk dường như đang phải “gửi quân tiếp viện” tới thị trường Trung Quốc. Tom Zhu, một trong những giám đốc điều hành đáng tin cậy nhất của Musk và là kiến trúc sư tạo nên thành công của Tesla tại Thượng Hải, sẽ quay trở lại khu vực này khi công ty cũng đang tìm cách tung ra phần mềm xe tự lái hoàn chỉnh của mình.

Musk trước đó đã đề xuất thử nghiệm toàn bộ chức năng tự lái hoặc FSD của xe Tesla tại thị trường Trung Quốc bằng cách triển khai chúng dưới dạng "taxi" trong chuyến thăm Trung Quốc gần đây của ông, và các nguồn tin cho biết chính phủ Trung Quốc có thể đã đề nghị hỗ trợ một phần cho kế hoạch này.

Các quan chức Trung Quốc nói với Musk rằng Trung Quốc "hoan nghênh Tesla thực hiện một số thử nghiệm robotaxi trong nước" và hy vọng hãng này sẽ "làm gương tốt", nhưng các nhà chức trách chưa ngay lập tức chấp thuận việc sử dụng rộng rãi các chức năng FSD của hãng.

Các chuyên gia trong ngành nhận định, bất chấp chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, bao gồm cả lệnh cấm TikTok ở Mỹ, Trung Quốc đã gửi một tín hiệu rõ ràng rằng họ đang tiếp tục mở cửa cho các công ty đa quốc gia thử nghiệm công nghệ tiên tiến của họ ở nước này để cùng có lợi.

Đầu năm nay, Musk xác nhận rằng Tesla sẽ ra mắt robotaxi, một ý tưởng từ lâu đã là một phần trong kế hoạch đầy tham vọng của công ty.

Trước khi triển khai đầy đủ các chức năng FSD của mình, Tesla vẫn cần được phê duyệt để thu thập và truyền dữ liệu mà xe Tesla cần để đào tạo các tính năng hỗ trợ người lái

Vào ngày 20 tháng 4, công ty internet Trung Quốc Baidu đã tổ chức một cuộc họp báo công bố sự hợp tác với một số công ty, bao gồm cả Tesla, liên quan đến việc ra mắt tính năng điều hướng theo làn đường tiên tiến.

Một số phương tiện truyền thông đưa tin rằng Tesla đã ký một thỏa thuận với Baidu để giải quyết một rào cản pháp lý khác đối với dịch vụ lái xe tự động của hãng.

Hai công ty bắt đầu hợp tác vào năm 2020, với việc Tesla đã tích hợp bản đồ điều hướng của Baidu vào các phương tiện của họ ở Trung Quốc.

Nguồn tin cho biết Musk tin rằng sự hợp tác mới nhất chỉ có nghĩa là độ chính xác của bản đồ Baidu cung cấp cho Tesla đã được cải thiện ở một mức độ nào đó và nó không có quan hệ trực tiếp với chức năng FSD của mình.

Theo Bộ Tài nguyên Trung Quốc, tất cả các hệ thống lái xe thông minh đều phải đạt chứng chỉ trước khi có thể vận hành trên đường công cộng. Các công ty nước ngoài cần hợp tác với các công ty trong nước đã được cấp phép.

Nam Nguyễn