Tết là để trở về và hy vọng

Tết xưa trong tôi là…

Những năm tháng thời bao cấp, cứ đến 27 Tết, bố lại đưa tôi rời nhà từ 4 giờ sáng để bắt chuyến tàu tại ga Hàng Cỏ. Đó là chuyến tàu chạy rất chậm, chậm đến mức người ta có cảm giác như từng nhịp xình xịch của nó kéo dài bất tận.

Tôi nằm trên tàu đếm từng tiếng xình xịch đấy. Trên tàu có cả những người mang theo gà, lợn và ngồi giữa hai hàng ghế. Ngày đó chưa có loại tàu có giường nằm mà chỉ toàn ghế ngồi, đêm tối om và chật chội kinh khủng. Hành trình ấy từ sáng sớm cho đến tận 4, 5 giờ chiều, khi bố con tôi về tới quê trong ánh chiều tà, trời đã gần tối. Hai bên đường, những mái nhà tranh vách đất, mái lợp rơm đầy yên bình và làn khói bếp bay lên giữa cánh đồng.

Đến ga Sy, chúng tôi lại bắt một chiếc xe ngựa để chạy về ngã ba Diễn Châu rồi từ đó, vẫy xe dọc đường từ Diễn Châu về Đô Lương, có khi phải chờ cả tiếng rồi leo lên thùng xe tải để đi tiếp. Ngồi trên thùng xe tải, tôi có cảm giác như mình đang được tham gia vào một cuộc phiêu lưu kỳ thú, dù đôi khi gió lạnh thổi qua làm tê tái cả người.

Những năm tháng khi về quê Nghệ An ăn Tết lúc ông nội còn sống quả là đáng nhớ. Ông tôi - một nhà nho, một Thất phẩm của tỉnh ngày xưa - mặc áo nâu, quần trắng, đi đôi guốc mộc dẫn tôi đi chúc Tết họ hàng, ghé thăm các nhà thờ đại tôn và các chi phái (mà mãi sau này tôi mới hiểu) và cùng tham gia những nghi thức truyền thống.

Trở về quê đón Tết trên những chuyến tàu đêm là ký ức đẹp đẽ của ông Nguyễn Cảnh Bình.

Không khí ngày Tết khi ấy thật đặc biệt, từ mâm cơm có nắm xôi, thịt mỡ, dưa hành cho đến những nồi cá kho thơm nức đốt trong rơm rạ. Sáng mùng Một, cả đại gia đình các cô chú tôi, ông bà tôi khoác lên những bộ quần áo mới, trò chuyện rồi tận hưởng không khí rộn ràng ngày xuân. Những hình ảnh ấy vẫn luôn in sâu trong tâm trí tôi, như một phần ký ức không thể thay thế.

Tết nghĩa là hy vọng

Có những phong tục Tết mà tôi luôn mong muốn được gìn giữ, bởi chúng không chỉ là nét đẹp truyền thống mà còn chứa đựng giá trị gắn kết thiêng liêng.

Trước hết là những buổi sum họp gia đình - khoảnh khắc mà mọi người quây quần bên nhau vào cuối năm hay đầu xuân, cùng sẻ chia niềm vui, những câu chuyện đã qua và hy vọng cho tương lai. Thứ hai là truyền thống thăm viếng các di tích văn hóa như nhà thờ, đình, chùa - nơi lưu giữ không chỉ ý nghĩa tâm linh mà còn là cầu nối giữa các thế hệ trong gia đình mà đáng kể nữa là những câu đôi Tết bán ở ngoài chợ.

Tuy vậy, tôi không khỏi tiếc nuối khi nhiều phong tục Tết xưa đang dần mai một theo thời gian. Trong nhịp sống hiện đại, một số giá trị truyền thống đã phai nhạt hoặc bị xem như một “gánh nặng”.

Tôi mong muốn giờ đây định hình lại một cái Tết hiện đại, nhưng vẫn giữ được những ý nghĩa cốt lõi. Hãy tập trung vào gia đình, quê hương và sự ấm áp của tình thân, như cách người Nhật Bản chỉn chu ba ngày Tết chính hoặc vài ngày sum vầy cho những người xa quê.

Với tôi, bánh chưng và dưa hành luôn là biểu tượng không thể thiếu trong ngày Tết. Món ăn giản dị này không chỉ mang đậm ý nghĩa truyền thống mà còn gợi lên cảm giác ấm áp, thân thương và thiêng liêng. Thịt gà hay các món ngon khác có thể dễ dàng thưởng thức vào bất kỳ ngày nào, nhưng bánh chưng lại mang một hương vị đặc biệt – hương vị của ngày đông, của không khí Tết, của những khởi đầu đầy hy vọng cho năm mới.

Tết không chỉ là khoảnh khắc để ngoảnh lại chặng đường đã qua, mà còn là dịp để nâng niu những giá trị xưa cũ và mở ra những khởi đầu mới mẻ. Dẫu cuộc sống có đổi thay, những ký ức đẹp đẽ và phong tục truyền thống vẫn mãi là sợi dây thiêng liêng gắn kết các thế hệ.

(*) Chủ tịch HĐQT Alpha Books và Omega Việt Nam - Ka Mi (ghi)

Nguyễn Cảnh Bình (*)