Thách thức chi phí vốn

Nhiều doanh nghiệp hiện phải vay vốn nước ngoài với lãi suất 8%/năm

Việt Nam đang tập trung vào việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua cải cách thị trường vốn và tín dụng. Tuy nhiên, những thách thức về dòng vốn, tỷ giá, năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả phân bổ tín dụng và cải thiện cơ sở hạ tầng tài chính.

Ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Phân tích, FiinRatings cho rằng, Việt Nam hiện đối mặt với bài toán về nguồn vốn và khả năng hấp thụ vốn trong nền kinh tế. Việc phân bổ tín dụng còn nhiều bất cập, khi phần lớn dòng vốn tập trung vào nhóm doanh nghiệp lớn, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn. Bên cạnh đó, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn để tài trợ cho các khoản đầu tư dài hạn có xu hướng gia tăng, làm tăng rủi ro thanh khoản và ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp.

Một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay là chi phí vốn tăng mạnh. Nếu như trước đại dịch Covid-19, tỷ lệ chi phí tài chính so với hiệu quả sử dụng vốn dao động từ 14 - 17%, thì hiện nay con số này đã tăng lên 24 - 29%, tạo áp lực lên doanh nghiệp và nền kinh tế nói chung.

Bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc PVI AM thông tin, nhiều doanh nghiệp hiện phải vay vốn nước ngoài với lãi suất 8%/năm, kỳ hạn ngắn, trong khi các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tương đồng, có quy mô tương tự ở khu vực được vay với lãi suất bằng một nửa.

Thậm chí, có những doanh nghiệp trong khu vực được vay lãi suất thấp, thời gian dài đã đem tiền sang Việt Nam đầu tư hoặc cho vay lại. Đó là điểm rất thiệt thòi cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Theo quan sát của ông Xavier Jean, Giám đốc Điều hành Xếp hạng doanh nghiệp, S&P Global Ratings, mức độ đòn bẩy tài chính của doanh nghiệp Việt Nam vẫn ở mức trung bình, nhưng đã tăng nhanh trong nhóm doanh nghiệp lớn, đặc biệt là các tập đoàn đa ngành. Việc ngày càng có sự phân hóa trong chất lượng tín dụng khiến các doanh nghiệp lớn dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc kinh tế, rủi ro tái cấp vốn và biến động tâm lý thị trường. Nếu xảy ra sự kiện căng thẳng tài chính tại một tập đoàn lớn, rủi ro lan truyền sang toàn bộ khu vực doanh nghiệp và hệ thống ngân hàng có thể tái diễn, tương tự khủng hoảng bất động sản giai đoạn 2021 - 2023.

Ông Xavier Jean nhận xét, các doanh nghiệp bất động sản Việt Nam đối mặt với rủi ro tái cấp vốn cao hơn các nước trong khu vực. Việc phụ thuộc vào nợ ngắn hạn khiến doanh nghiệp dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thanh khoản, trong khi thị trường trái phiếu trong nước vẫn còn hạn chế và việc tiếp cận vốn ngoại còn nhiều rào cản.

Các chuyên gia tài chính đánh giá, điều kiện huy động nguồn vốn đã thuận lợi hơn, nhưng không phải tất cả các chủ đầu tư đều hưởng lợi như nhau. Mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% năm nay cho thấy sự hỗ trợ thanh khoản dành cho nền kinh tế, bao gồm lĩnh vực bất động sản. Tuy nhiên, áp lực tái cấp vốn vẫn là quan ngại lớn, với khoảng 100.000 tỷ đồng trái phiếu bất động sản sẽ đáo hạn trong năm nay, trong đó có một phần ba là trái phiếu đã được tái cơ cấu từ năm 2023.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng đã có dấu hiệu phục hồi nhưng vẫn còn yếu, khi tổng giá trị phát hành trong năm 2024 chỉ chiếm tỷ trọng 23%.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinRatings nhấn mạnh: “Nền kinh tế Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào hệ thống ngân hàng. Do đó, việc phân bổ tín dụng sẽ mang tính quyết định. Với tốc độ tăng trưởng tín dụng năm 2025 dự kiến đạt 16%, câu hỏi đặt ra là dòng vốn này sẽ chảy vào đâu? Ngành nào sẽ được ưu tiên?”.

Dữ liệu cho thấy, tín dụng dành cho bất động sản tăng 30% trong năm 2024, năm trước đó tăng 40%, trong khi tỷ lệ tăng trưởng tín dụng trung bình của Việt Nam chỉ ở mức 15%. Điều này cho thấy sự mất cân đối trong việc phân bổ vốn giữa các ngành, dẫn đến tình trạng một số lĩnh vực có vốn dư thừa, trong khi có những ngành quan trọng như vận tải, sản xuất công nghiệp lại thiếu vốn.

Thủy Anh