Thách thức số hóa dữ liệu lâm nghiệp ở Lâm Đồng

Các địa phương của Lâm Đồng trước sắp xếp đơn vị hành chính đều quan tâm xây dựng dữ liệu lâm nghiệp

Trước khi sắp xếp đơn vị hành chính, các tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận cũ đều đã xây dựng nhiều cơ sở dữ liệu lâm nghiệp riêng lẻ. Tại Lâm Đồng cũ, hệ thống quản lý diễn biến rừng FRMS do Cục Lâm nghiệp quản lý được sử dụng phổ biến, cùng với hệ thống theo dõi cháy rừng FireWatch và hệ thống cảnh báo mất rừng. Ngoài ra còn có bản đồ chuyên đề phục vụ chi trả dịch vụ môi trường rừng, dữ liệu quy hoạch lâm nghiệp quốc gia, cũng như ứng dụng Forestry 4.0 để cộng đồng tham gia giám sát phòng cháy, chữa cháy rừng.

Ở Đắk Nông cũ, ngoài FRMS và FireWatch, địa phương này còn sử dụng phần mềm Weatherlink để xác định cấp cháy rừng. Trong khi đó, Bình Thuận cũ có bước tiến xa hơn khi kết hợp nhiều công nghệ mới. Ảnh vệ tinh Sentinel-2 được sử dụng để giám sát rừng với tần suất 5 ngày/lần, đồng thời phát cảnh báo mất rừng 2 lần/tháng. Hệ thống còn gửi email, tin nhắn cảnh báo trực tiếp đến cán bộ từ cấp tỉnh đến xã. Đặc biệt, ứng dụng FMS Mobile hỗ trợ kiểm lâm tuần tra, đo đạc, khoanh vẽ ngoài thực địa, đồng bộ dữ liệu về máy chủ, tạo sự linh hoạt và kịp thời trong quản lý. Hệ thống này cũng đã có API chia sẻ dữ liệu với các nền tảng GIS, bảo đảm khả năng tích hợp và liên thông.

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nhưng điểm chung là hệ thống còn phân tán, thiếu đồng bộ. Sau sáp nhập, việc tích hợp dữ liệu càng phức tạp khi ranh giới hành chính thay đổi. Bên cạnh đó, công nghệ xây dựng từ năm 2021 đã lạc hậu, trong khi hệ thống mới chỉ tập trung vào dữ liệu diễn biến rừng. Nhiều lĩnh vực quan trọng khác như theo dõi dự án lâm nghiệp, giám sát rừng trồng thay thế hay quản lý vi phạm vẫn chưa được số hóa.

Lâm Đồng có diện tích rừng lớn và cần có hệ thống dữ liệu đồng bộ để phục vụ công tác quản lý

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, nếu không được nâng cấp kịp thời, hệ thống dữ liệu lâm nghiệp sẽ khó đáp ứng yêu cầu quản lý toàn diện, hiện đại. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nguy cơ cháy rừng và mất rừng gia tăng, cùng với yêu cầu minh bạch hóa dữ liệu, công khai thông tin và kết nối liên thông với các ngành khác.

Trước thực tế đó, nhiều kiến nghị đã được Sở Nông nghiệp và Môi trường đưa ra. Trước hết, cần tích hợp toàn bộ dữ liệu diện tích rừng của 3 tỉnh cũ vào hệ thống chung của Lâm Đồng mới, bảo đảm sự thống nhất và thuận tiện trong chỉ đạo, điều hành. Để tránh xáo trộn, hệ thống Bình Thuận cũ có thể được giữ lại để tra cứu. Tuy nhiên, hệ thống chính thức phải được xây dựng lại, sạch dữ liệu, cập nhật ranh giới hành chính mới và dữ liệu rừng năm 2024.

Hệ thống sau nâng cấp cần mở rộng thêm các nghiệp vụ quản lý, không chỉ dừng lại ở diễn biến rừng. Các chức năng quan trọng như: quản lý dự án sử dụng ngân sách, quản lý rừng trồng thay thế, quản lý vi phạm, cơ sở chế biến gỗ, chứng nhận FSC… phải được tích hợp để mọi hoạt động của ngành lâm nghiệp đều có thể được số hóa trên một nền tảng duy nhất.

Song song với quá trình này, việc tập huấn, đào tạo cho lực lượng kiểm lâm và các chủ rừng cũng đóng vai trò quan trọng. Khi hệ thống mới đi vào hoạt động, cán bộ tại cơ sở phải nắm vững cách sử dụng, từ cập nhật dữ liệu ngoài hiện trường cho đến khai thác thông tin phục vụ công tác quản lý. Có như vậy, hiệu quả của hệ thống mới thực sự được phát huy.

Lâm Đồng là địa phương có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước, hơn 24.200 km2. Trong đó có trên 11.300 km2 được che phủ rừng, đạt tỷ lệ che phủ trên 46,7%.

Lê Phước.