Thăm chiến trường xưa, nhớ đồng đội

Đoàn đại biểu CCB Trung đoàn 101 - Sư đoàn 325 thăm lại chiến trường xưa

Có những câu chuyện ông giữ kín suốt nửa thế kỷ, đến giờ mới nhẹ nhàng chia sẻ với người thân, như một "kỷ vật đặc biệt" trong đời lính. Đó là vào một ngày năm xưa, trên quốc lộ 1A - trục đường sắt Bắc - Nam, một đoàn tàu chở đầy bộ đội vào chiến trường miền Nam chầm chậm lăn bánh qua quê hương ông. Từ cầu Tống Giang đến cầu Cừ (xã Yên Dương) chỉ chừng hai cây số, nhưng con tàu như "rùa bò" vì chậm rãi để người dân có thể nhìn thấy người thân. Dọc tuyến đường sắt, người dân quê ông chen chúc, háo hức dõi mắt, hy vọng được nhìn, được gặp, được trao tay một kỷ vật, một lá thư, một mảnh giấy... Người lính trên tàu cũng khấp khởi, tin rằng dù chỉ một mảnh giấy nhỏ rơi xuống cũng có thể đến được tay gia đình.

Trong đám đông hôm ấy, chị Nguyễn Thị Tươi - vợ ông Kiểu - bằng sự kiên trì, xúc động và linh cảm của một người vợ, đã tìm thấy chồng giữa dòng người cuồn cuộn. Họ ôm chầm lấy nhau trong khoảnh khắc ngắn ngủi, trao nhau một nụ hôn vội vã nhưng mãnh liệt - nụ hôn của lòng thủy chung, của tiễn biệt và niềm tin. Tiếng còi tàu kéo dài, vang vọng mãi…

Tháng 3 năm 1975, khi khí thế “Tất cả vì mục tiêu giải phóng miền Nam” đang sục sôi, từ Yên Mô (Ninh Bình), Trung đoàn 46 (Quân khu Hữu Ngạn) nhận lệnh hành quân bằng tàu hỏa vào Quảng Bình. Khi ấy, ông Kiểu mới cưới vợ được nửa tháng, nhưng đã sẵn sàng lên đường làm nhiệm vụ, phụ trách công tác cơ yếu E46. Tại Quảng Bình, trung đoàn chuyển sang hành quân bộ dọc đường Trường Sơn - quãng đường kéo dài khoảng 10 ngày.

Ngày 2/4/1975, theo quyết định của Bộ Tổng Tham mưu, Trung đoàn 46 được tăng cường phối thuộc cho Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2). Đồng chí Cao Ánh Đăng (quê Phú Yên) là trung đoàn trưởng, đồng chí Tạ Quang Chinh (quê Hưng Yên) giữ chức chính ủy, còn đồng chí Phạm Xuyên (quê Đà Nẵng) là tham mưu trưởng. Đơn vị tiếp tục hành quân, vừa chiến đấu vừa phối hợp với quân và dân các địa phương giải phóng từng vùng.

Đúng 17 giờ ngày 26/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử chính thức bắt đầu. Lúc ấy, đơn vị đang ở Long Khánh. Đồng chí Nguyễn Đức Huy - Sư đoàn phó Sư đoàn 325 trực tiếp chỉ huy mũi tiến công của Trung đoàn 46. Trong các ngày 26, 27 và 28/4, ông Kiểu cùng đơn vị tham gia chiến đấu tại Long Thành (Đồng Nai), đặc biệt ngày 28/4, trận đánh giải phóng quận lỵ Long Thành diễn ra ác liệt. Ngày 29/4, đơn vị tiếp tục giải phóng quận lỵ Nhơn Trạch và thành Tuy Hạ - nơi có kho đạn dược 533 của địch.

Trong chiến đấu, công tác cơ yếu - dịch mã, truyền mệnh lệnh đòi hỏi sự bí mật, chính xác và kịp thời tuyệt đối. Ông Kiểu luôn sát cánh cùng Trung đoàn trưởng Cao Ánh Đăng để trực tiếp nhận điện, dịch mã lệnh từ Sư đoàn 325, do đồng chí Nguyễn Đức Huy trực tiếp chỉ huy: “Tiến công mũi nào, sử dụng đơn vị nào, giờ G nổ súng…” Đồng chí Vương Huy Lợi (quê xã Quảng Văn, huyện Quảng Xương, Thanh Hóa) là cơ yếu viên E46, được phân công đi cùng Tiểu đoàn 1.

Một chi tiết hài hước mà không kém phần hy hữu: sáng ngày 29/4/1975, trong lúc tập trung mã hóa một bức điện tại căn hầm của xã trưởng Phước Thiền (Nhơn Trạch), ông Kiểu bất ngờ bị kiến lửa chui vào ống quần đốt tới tấp. Đau rát, tê nhức nhưng ông vẫn phải cắn răng hoàn thành nhanh nhất bức điện bởi một giây trễ có thể đổi bằng xương máu đồng đội.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng (30/4/1975), ngày 15/5/1975, đơn vị ông nhận nhiệm vụ mới: bàn giao lại toàn bộ nhiệm vụ cho lực lượng tiếp quản và chuyển về Bộ Tư lệnh Hải quân tại bán đảo Cam Ranh (Khánh Hòa) để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ quần đảo Trường Sa. Đến tháng 10/1976, ông được điều về công tác tại Ban Cơ yếu Vùng 1 Hải quân, đóng tại Thủy Nguyên, Hải Phòng.

CCB Lê Xuân Kiểu tại Lễ Kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng Quận lỵ Long Thành

CCB Lê Xuân Kiểu được gặp lại Trung tướng Phạm Xuân Thệ (trái)

Thời gian trôi đi, nhưng những ký ức chiến trường và hình ảnh đồng đội năm xưa vẫn luôn vẹn nguyên trong tâm trí ông. Và rồi, niềm vui bất ngờ đến: ngày 10/4/2025, ông nhận được giấy mời tham dự chuyến “Về thăm chiến trường xưa” do Ban Liên lạc Cựu chiến binh E101, F325 - Quân đoàn 2 tổ chức. Đây là những đơn vị từng cùng chiến đấu với Trung đoàn 46 trong chiến dịch giải phóng Long Thành. Đoàn Thanh Hóa có 24 cựu binh được chọn tham dự.

Ngày 21/4/2025, đoàn xe bắt đầu hành trình xuyên Việt. Trên dặm dài nghìn cây số, đoàn dừng chân thắp hương tại mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp (Quảng Bình), Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn, Quảng Trị, Long Thành... Lá cờ Tổ quốc tung bay cùng dòng chữ "Đoàn đại biểu về thăm chiến trường xưa", được nhân dân đón chào, bố trí nơi ăn nghỉ chu đáo, ấm tình quân - dân. Đoàn còn tận mắt chứng kiến sự đổi thay kỳ diệu của các vùng đất từng là chiến trường máu lửa.

Tại huyện Long Thành, buổi lễ kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam và giải phóng quận lỵ Long Thành diễn ra trong không khí trang nghiêm và xúc động. Đông đảo quân, dân địa phương cùng các cựu chiến binh đã cùng nhau ôn lại truyền thống vẻ vang. Đồng chí Ngô Thế Ân - Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Long Thành khẳng định: “Chiến thắng Long Thành là dấu mốc quan trọng, ghi dấu sự hy sinh anh dũng của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325 và quân dân địa phương. Đó là niềm tự hào, là biểu tượng đáng được khắc ghi và tôn vinh.”

Bà Nguyễn Thị Hồng - nguyên cán bộ Văn phòng Huyện ủy Long Thành xúc động đề nghị xây dựng Bia Chiến thắng tại khu vực Bồn Nước để tưởng nhớ những người đã ngã xuống vì quê hương, đất nước.

Nửa thế kỷ trôi qua, ông Lê Xuân Kiểu vẫn chưa một lần nguôi nhớ đồng đội. Chuyến đi về nguồn không chỉ là hành trình trở về với ký ức, mà còn là hành trình của nghĩa tình và tri ân. Tại các nghĩa trang liệt sĩ, ông ghi chép cẩn thận từng thông tin, hình ảnh bia mộ, mang về làm “phiếu báo” gửi nhanh tới các địa phương và gia đình liệt sĩ như một cách trả nghĩa cho những đồng đội đã nằm xuống.

Bởi với ông - một người lính cơ yếu từng đi qua lửa đạn thì sự sống hôm nay là nhờ những hy sinh thầm lặng của đồng đội. Và tri ân là cách duy nhất để lịch sử không rơi vào lãng quên…

Lê Như Cương