Thăm ngôi chùa 800 năm tuổi từng là trung tâm Phật giáo lớn thời Trần

Theo biên niên sử, chùa Phổ Minh được xây dựng vào năm 1262, ở phía tây cung Trùng Quang của các vua nhà Trần. Nhưng theo các minh văn trên bia, trên chuông thì ngôi chùa này đã có từ thời nhà Lý. Có thể chùa đã được xây dựng lại với quy mô rộng lớn từ năm 1262. Tuy đã nhiều lần tu bổ nhưng chùa vẫn còn giữ được nhiều dấu tích nghệ thuật đời Trần.

Điểm nhấn đặc biệt của ngôi chùa là tháp Phổ Minh với kiến trúc thời nhà Trần được bảo tồn khá nguyên vẹn ở đây. Tháp Phổ Minh, dựng khoảng từ năm 1305 đến 1308. Tháp cao 19,51 m, gồm 14 tầng. Chùa Phổ Minh có mặt bằng kiểu chữ “Công”, gồm tiền đường 9 gian, thiêu hương 3 gian bố cục theo dạng chữ “Đinh” và thượng điện 3 gian. Bộ cửa khung gỗ lim vững chãi, cột kê trên tảng đá chạm hoa sen tinh xảo, kết hợp cùng hành lang, hậu điện, phủ Mẫu, nhà tổ, tăng phòng và khu tháp mộ tạo nên quần thể hài hòa, uy nghi.

Cổng Tam quan: Cổng 3 gian, dài 8,42 m, rộng 8,98 m, gian giữa rộng 3,72 m, hai gian bên rộng 2,38 m. Thềm bậc gian giữa đặt đôi sóc đá dạng tượng tròn. Kiến trúc cổ đẳng 2 tầng 4 mái, mặt ngoài treo đại tự 4 chữ Hán: “Đại Hùng bảo điện”.

Sân chùa hình chữ nhật, dài 27 m, rộng 9 m, hiện còn lưu giữ nhiều thành phần kiến trúc đặc trưng phong cách Trần (thế kỷ XIII – XIV) như: tháp, chân tảng đá cánh sen, cột kinh, cây hương đá.

Nhà bia hình vuông (4 m), xây gạch vữa, 2 tầng 8 mái lợp ngói Nam. Nhà bia phía Tây mang niên hiệu Cảnh Trị 6 (1668), phía Đông niên hiệu Duy Tân 1 (1907).

Hoa văn cổ kính hình Lân được đặt trang trọng hai bên cánh trái và phải chùa.

Sân chùa Phổ Minh hình chữ nhật (27 × 9 m), điểm xuyết tháp, chân tảng đá cánh sen, cột kinh và cây hương đá – những chi tiết đặc trưng nghệ thuật thời Trần (thế kỷ XIII–XIV).

Bộ cửa gian giữa nhà Tiền đường chùa Phổ Minh được phục dựng vào năm 1960, giữ nguyên kiểu dáng và hoa văn của bản gốc thời Trần. Cửa gốc gồm bốn cánh gỗ lim chạm khắc tinh xảo hình rồng, sóng nước và hoa lá, hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Nam Định (cũ) và Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Hà Nội).

Tháp Phổ Minh - công trình kiến trúc thời Trần được bảo tồn gần như nguyên vẹn, cao 19,51 m với 14 tầng, bệ đá chạm hoa văn hoa lá, sóng nước và mây cuốn đặc trưng nghệ thuật thế kỷ XIV.

Trong chùa có bức tượng mô phỏng hình ảnh Phật Trần Nhân Tông trong lúc nhập Niết bàn, thể hiện sự thanh tịnh và uy nghi của Thiền sư - hoàng đế nhà Trần.

Tượng Bà Chúa Mạc - thờ công chúa Mạc Ngọc Lâm tại chùa Phổ Minh, thể hiện sự tôn kính và dấu ấn lịch sử.

Trong chùa Phổ Minh có thờ tượng Phật Thích Ca Đản Sanh một tay chỉ lên trời, một tay chỉ xuống đất.

Tượng Pháp Loa và tượng Huyền Quang được thờ tại chùa Phổ Minh.

Hai dãy hành lang hai bên nối tiền đường ở phía trước với ngôi nhà phía sau làm thành một khung vuông bao quanh kiến trúc chùa.

Nhiều hoa văn cổ còn lưu giữ tại chùa.

Hình ảnh cổng ra sau chùa, cây muỗm di sản, và gian hậu điện.

Đỉnh tháp là một khối đá tạo dáng hình bông sen bao gồm nhiều tầng lớp khác nhau.

Hai cây muỗm di sản hơn 300 năm tuổi trong khuôn viên chùa Phổ Minh tỏa bóng mát quanh năm, hòa cùng không gian cổ kính, tạo nên vẻ thanh tịnh và bình yên.

Chùa Phổ Minh nằm trong quần thể di tích Đền Trần, nằm cách Đền Trần không xa, về phía Tây cung điện Trùng Quang - một trong những cung điện quan trọng của vương triều Trần. Năm 2012, cùng với di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Đền Trần, chùa Phổ Minh được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.

Vân Hồng, CTV Trần Hồng/VOV.VN