Tham nhũng đục khoét tài sản quốc gia

Angel Gurría, tổng thư ký Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD nói: "Chính trực, minh bạch và đấu tranh chống tham nhũng phải là một phần của văn hóa. Chúng phải được dạy như những giá trị cơ bản."

Chủ tịch Tổ chức Minh bạch Quốc tế Delia Ferreira nói: "Sự thờ ơ của người dân là mảnh đất tốt nhất để tham nhũng phát triển".

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Jim Yong Kim nói: "Chúng ta phải đảm bảo rằng sự minh bạch cao hơn sẽ thúc đẩy việc ngăn chặn và phát hiện tham nhũng trong những năm tới".

Chữ Tham nhũng tiếng Trung Quốc là Hủ bại, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Đức, tiếng Tây Ban Nha là Corruption (được giải thích là suy đồi về đạo đức).

Tham nhũng – tiền – bồ nhí

Trung Quốc đã có thống kê: 95% cán bộ tham nhũng bị điều tra là có bồ nhí, và hơn 60% cán bộ lãnh đạo tham nhũng có liên quan đến bồ nhí. Nuôi tình nhân cần có tiền và nhà. Tiền từ đâu ra? Quyền lực không bị quản lý là con đường tắt để hiện thực hóa tiền bạc. Theo học giả chính trị Mỹ James Scott, tiêu chí đơn giản nhất để phân biệt tham nhũng với không tham nhũng là từ luật pháp. Nếu hành vi lợi dụng quyền lực để tư lợi bị pháp luật nghiêm cấm rõ ràng trong hệ thống pháp luật hiện hành của một quốc gia, thì đó là hành vi tham nhũng.

Năm 2004, Tổ chức Minh bạch Quốc tế công bố danh sách xếp hạng những chính trị gia tham nhũng nhất thế giới. Về tiền bạc, Suharto đứng đầu với từ 15 tỷ đến 35 tỷ USD. Để giành được sự ủng hộ của giới tinh hoa địa phương kể từ khi lên nắm quyền, Suharto "bắt đầu thiết lập một hệ thống bảo trợ toàn cầu. Trước những năm 1980, ông đã phân phát lợi ích trên khắp đất nước để đổi lấy sự ủng hộ của người dân". Dưới sự bảo trợ của nền chính trị này, Suharto và 6 người con của ông đã xây dựng một triều đại kinh doanh rộng lớn, với các thành viên trong gia đình góp vốn vào hơn 500 tập đoàn lớn trên khắp đất nước. Để nghiên cứu sự thối nát của loại chính trị gia đình này, một số nhà kinh tế đã điều tra cổ phiếu của Tập đoàn Bimantra của con trai Suharto là Tommy Suharto, và thấy rằng sức khỏe của chính Suharto có ảnh hưởng quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia. Trong hai ngày trước khi chính phủ chính thức thông báo vào ngày 4 tháng 7 năm 1996 rằng Suharto sẽ đến Đức để kiểm tra sức khỏe, giá cổ phiếu của Tập đoàn Bimantra đã rơi tự do hơn 500%. "Những người trong cuộc" đã bắt đầu giao dịch cổ phiếu của họ ngay khi họ nghe tin về những thay đổi có thể xảy ra trong mạng lưới chính trị của Tập đoàn Bimantra.

Tha hóa quyền lực

Về tham nhũng có nguyên nhân đạo đức và nguyên nhân thể chế. Trong khi nền kinh tế thị trường khẳng định và giải phóng tính hợp lý của những ham muốn ích kỷ, thì nó phải đối mặt với thực tế rằng những ham muốn đó khó có thể lấp đầy. Một khi cánh cổng lợi ích cá nhân được mở ra, nó sẽ sớm hình thành một xu hướng vạn dặm, đến lượt nó, nó sẽ phát động một cuộc tấn công dữ dội vào các quy tắc thị trường. Trong lĩnh vực đạo đức, lợi ích cá nhân, "sùng bái đồng tiền" và chủ nghĩa khoái lạc tràn lan đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Khi nhân cách không hoàn hảo đi kèm với việc chiếm hữu và bành trướng thêm quyền lực, nó thường biểu hiện ở việc nuốt chửng đạo đức và thậm chí cả pháp luật. Dẫn đến sự biến dạng nhân cách hoặc tha hóa quyền lực. Nhân cách chia rẽ là một bệnh lý điển hình xuất hiện trong những năm gần đây

Khái niệm kleptocracy trong tiếng Anh (chế độ ăn cắp) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp đề cập đến thực tế là người cai trị, những người sử dụng quyền lực chính trị của mình để trực tiếp lấy một lượng lớn của cải quốc gia cho mình. Ở dạng này, do thiếu sự kiểm tra và cân bằng quyền lực, tham nhũng gần như công khai, không cần các giao dịch phức tạp và các biện pháp che đậy tinh vi. Tính chất trục lợi của loại tham nhũng này cao nhưng tính chất chính trị rất thấp, bởi vì không cần bóp méo các quy tắc chính trị hiện hành mà chỉ cần phớt lờ hoặc lách luật.

Một ví dụ nổi tiếng hơn là Mobutu, cựu tổng thống của Zaire, ông ta không giấu giếm việc vơ vét của cải quốc gia. Năm 1973, Zaire thực hiện phong trào quốc hữu hóa doanh nghiệp. Với lý do chống lại sự độc quyền của các cường quốc nước ngoài đối với huyết mạch của nền kinh tế, Mobutu đã quốc hữu hóa hơn 2.000 công ty nước ngoài, bao gồm các nhà máy, trang trại và doanh nghiệp bán lẻ (Zaire là tên của Cộng hòa Dân chủ Congo).

Tất cả đất đai thuộc sở hữu của người nước ngoài tại Congo sẽ được chuyển giao cho nhà nước. Trong khai khoáng, vận chuyển và các ngành công nghiệp khác, nhà nước sẽ nắm giữ toàn bộ hoặc ít nhất 50% cổ phần. Nhiều doanh nghiệp trong số này được sử dụng để mua chuộc các đối thủ chính trị hoặc thưởng cho những người thân cận. Những người bạn thân của Mobutu và các quan chức cấp cao của đảng, chính phủ và quân đội Congo trở thành những người hưởng lợi chính. Nhiều quan chức Congo trở thành triệu phú chỉ sau một đêm thông qua các cuộc đấu giá.

Tham nhũng chính trị

Tham nhũng trong hệ thống hành chính nói chung rất dễ thấy, giới chuyên môn cũng như dư luận không còn nhiều tranh cãi về cách hiểu về những tệ nạn này, vì vậy chỉ cần những người lãnh đạo cao nhất của đất nước có quyết tâm chính trị tương đối mạnh mẽ thì những tệ nạn tham nhũng này có thể bị trừng trị một cách tương đối trong khoảng thời gian ngắn. Nhưng tham nhũng chính trị thì khác, tác hại của nó đối với sự phát triển chính trị không dễ bị phát hiện, giới chuyên môn cũng như dư luận có những cách hiểu khác nhau về loại hình tham nhũng này.

Tham nhũng chính trị là việc sử dụng quyền hạn của các quan chức chính phủ hoặc các liên hệ mạng lưới của họ để trục lợi cá nhân bất hợp pháp. Do đó, phản ánh về tham nhũng chính trị sẽ cho phép chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của quyền lực công và nhận ra rằng quan hệ công - tư là động lực vĩnh cửu cho sự phát triển chính trị của con người.

Ở những quốc gia thiếu những ràng buộc cơ bản về quyền lực, tham nhũng chính trị thể hiện ở việc giới tinh hoa chính trị bóc lột tài sản quốc gia một cách trần trụi, và tham nhũng gần như hoàn toàn công khai. Ở trường hợp này tham nhũng chỉ có thể được kiềm chế nếu có sự thay đổi cơ bản trong hệ thống chính trị của đất nước. Tham nhũng hình thức này nửa công khai, công chúng cảm nhận được nhưng không biết tình tiết cụ thể. Phá vỡ sự câu kết của nhóm lợi ích cấp trên là mấu chốt để giải quyết loại tham nhũng này và nền dân chủ có thể có hiệu quả kiềm chế loại tham nhũng này. Tham nhũng là kẻ thù lớn nhất của sự phát triển chính trị, và tham nhũng chính trị là căn bệnh "ung thư chính trị" tiềm ẩn nhất, khó phát hiện nhất và tất nhiên là khó chữa nhất.

Tham nhũng chắc chắn có nguồn gốc đạo đức sâu xa của nó. Có cơ hội là bị lợi dụng! Nguyên nhân chủ yếu không chỉ ở phẩm chất ý chí, đạo đức mà còn ở cả hệ thống. Sự không hoàn hảo của hệ thống xã hội và sự không hoàn hảo của luật pháp thường trở thành nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng bất thường về đạo đức và tham nhũng.

Chính quyền trung ương đã dần dần chuyển giao quyền lực ban đầu được kiểm soát bởi nhà nước cho chính quyền địa phương! Một số quan chức địa phương có quyền tự chủ chưa từng có và khả năng linh động đối với các nguồn lực xã hội mà họ phụ trách! Một số quan chức có phẩm chất đạo đức thấp coi trọng việc tối đa hóa sở hữu các nguồn lực quyền lực như là cách cơ bản để tối đa hóa lợi ích cá nhân! Vì lý do này, họ không ngần ngại sử dụng nhiều phương pháp khác nhau bao gồm cả giao dịch quyền lực để lấy tiền.

Cần kiên quyết thực hiện chế độ cạnh tranh cán bộ công bằng và cởi mở; chọn nhân tài có năng lực và đạo đức vào các vị trí lãnh đạo. Suy cho cùng tham nhũng là hành vi cá nhân. Trước hết phải đảm bảo chất lượng của từng cá nhân cán bộ đảm nhiệm các chức danh hành chính, nhất là các chức danh lãnh đạo hành chính. Để thay đổi hiện trạng này, chúng ta phải thực hiện một hệ thống cạnh tranh cán bộ công bằng và cởi mở! Việc tuyển chọn cán bộ cần được thực hiện một cách công khai dưới sự giám sát của người dân.

Phòng, chống tham nhũng có tác dụng thúc đẩy sự phát triển bền vững, lành mạnh của nền kinh tế. Thứ nhất, chống tham nhũng đã thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng trên thị trường và phân bổ nguồn lực hợp lý. Mức độ hiệu quả phân bổ nguồn lực quyết định trình độ phát triển dài hạn của một nền kinh tế. Phòng, chống tham nhũng bảo đảm cạnh tranh bình đẳng trên thị trường, duy trì trật tự của kinh tế thị trường, phát huy hiệu quả hợp lý. Phòng chống tham nhũng làm giảm chi phí giao dịch và rủi ro hoạt động của doanh nghiệp. Trừng trị nạn tham nhũng sẽ tạo môi trường đầu tư, kinh doanh với dịch vụ hiệu quả, qua đó giảm thiểu chi phí giao dịch kinh doanh và rủi ro kinh doanh. Phòng, chống tham nhũng đã thúc đẩy hiệu quả công bằng xã hội.

NGUYỄN LÂN DŨNG