Tham vọng phi lý của Trung Quốc đằng sau lệnh cấm đánh bắt cá ở Biển Đông

Hành động xâm phạm chủ quyền của Việt Nam

Theo thông báo mới đây của Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc, “lệnh cấm đánh bắt cá thường niên” 2023 sẽ được áp dụng ở 4 vùng biển xung quanh nước này là Biển Đông, biển Hoa Đông, Bột Hải và Hoàng Hải. Trang Xinde Marine News trích thông báo cho biết “lệnh cấm” tại Biển Đông sẽ bắt đầu có hiệu lực từ 12h trưa ngày 1-5 đến 12h trưa 16-8-2023, bao trùm vùng biển từ vĩ tuyến 12 đến phía bắc đảo Đài Loan.

Lực lượng chấp pháp Việt Nam luôn là chỗ dựa vững chắc để ngư dân vươn khơi, bám biển

Kể từ năm 1999 đến nay, hàng năm Trung Quốc đều ban hành lệnh cấm đánh bắt cá tại Biển Đông trong thời gian 3 tháng. Lý do phía Trung Quốc nêu ra là để duy trì nguồn hải sản bền vững và cải thiện môi trường. Đi liền với lệnh cấm, Trung Quốc điều một số lượng lớn tàu ngư chính, hải giám tăng cường hoạt động trong khu vực Biển Đông để kiểm soát, tịch thu tàu thuyền, trang thiết bị những tàu đánh cá mà Trung Quốc cho là vi phạm lệnh cấm đánh cá.

Việc cấm đánh bắt cá hàng năm vào mùa vụ cá sinh sản, cá đẻ và cá di cư thì quốc gia nào cũng có kế hoạch, có thời gian và có vùng cấm của mình để bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Tùy theo điều kiện địa lý, thủy văn tự nhiên của mỗi nước, diện tích vùng cấm sẽ khác nhau nhưng điều quan trọng nhất là phải trong phạm vi 200 hải lý thuộc vùng đặc quyền kinh tế của nước đó. Đây là việc hết sức bình thường, theo đúng quy định của Công ước LHQ về Luật biển (UNCLOS) năm 1982.

Tuy nhiên với Trung Quốc, cách làm của họ thật phi lý và phi pháp. Không chỉ cấm đánh bắt cá trong vùng biển của mình, Bắc Kinh còn cấm đánh bắt cá trong vùng biển của cả các nước khác trong khu vực. Nhìn trên hải đồ, khu vực mà Trung Quốc áp đặt lệnh cấm bao trùm cả một số vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông. Ngư dân Việt Nam tự nhiên phải tuân theo luật pháp của nước khác, mà nếu không chấp hành thì sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị tịch thu tàu thuyền, thiết bị và số cá đánh bắt được.

Trước hành động của Trung Quốc, trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 20-4, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh: “Lệnh cấm đánh bắt cá này đã xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với các vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế được xác lập theo UNCLOS 1982”. Khẳng định lệnh cấm đánh bắt cá của Trung Quốc là “trái phép”, Việt Nam yêu cầu Trung Quốc “tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, quyền chủ quyền, quyền tài phán đối với các vùng biển của Việt Nam và không làm phức tạp thêm tình hình, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông”.

Với các lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương của Trung Quốc, các cơ quan của Việt Nam cũng đã nhiều lần lên tiếng phản đối. Năm ngoái, Trung ương Hội Nghề cá Việt Nam đã lên tiếng phản đối phía Trung Quốc đơn phương cấm đánh bắt cá ở Biển Đông. Khẳng định hành động đơn phương, lặp lại và phi lý của phía Trung Quốc đã xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982 và các văn bản pháp lý quốc tế liên quan, đi ngược lại Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông, Trung ương Hội Nghề cá Việt Nam nhấn mạnh việc ban hành lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông lặp lại hàng năm và kéo dài làm gia tăng nguy cơ đụng độ giữa tàu cá của ngư dân Việt Nam với lực lượng hải cảnh phía Trung Quốc, cản trở hoạt động bình thường của tàu cá và ngư dân Việt Nam trên vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Bên cạnh đó, Hội Nghề cá Việt Nam cũng kiến nghị các cơ quan chức năng phản đối mạnh mẽ và có những biện pháp ngăn chặn lệnh cấm đánh bắt cá phi lý của Trung Quốc, bảo vệ tài nguyên, nguồn lợi thủy sản đặc trưng cho từng khu vực biển, bảo vệ an toàn cho ngư dân Việt Nam khi sản xuất trên vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia; giữ vững an ninh quốc phòng và chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Vươn khơi, bám biển để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng

Trong tham vọng độc chiếm Biển Đông, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hơn 90% diện tích Biển Đông bằng cách đưa ra “đường 9 đoạn” hình chữ U trên bản đồ của họ, cắt vào các vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, Brunei, Malaysia, Việt Nam và Indonesia. Để từng bước thực hiện hóa mưu đồ này, Trung Quốc đã bất chấp tất cả, mà việc áp đặt lệnh đánh bắt cá thường niên là một trong những biện pháp. Trước hết, Trung Quốc muốn tỏ ra cho thế giới thấy rằng mình vẫn đang thực thi chủ quyền một cách liên tục trong vùng biển “đường 9 đoạn”, bất chấp yêu sách này đã bị Tòa trọng tài thường trực (PCA) trong vụ Philippines kiện Trung Quốc bác bỏ từ năm 2016.

Thạc sĩ Hoàng Việt, chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông, nhận định: “Trung Quốc muốn năm nào cũng đưa ra một tuyên bố, một lệnh cấm đánh bắt cá như vậy, tức là một cách để Trung Quốc hỗ trợ và đẩy mạnh cái gọi là “quyền lịch sử” của mình”. Đây là một dạng mà Bắc Kinh dùng để hiện thực hóa và hỗ trợ các nền tảng pháp lý sau này cho “đường 9 đoạn” mà Trung Quốc tuyên bố. Thêm vào đó, bởi vì khu vực cấm đánh bắt cá nằm trong “đường 9 đoạn”, nên nếu tuân theo lệnh này, các nước coi như thừa nhận chủ quyền của Trung Quốc trong “đường 9 đoạn”. Nếu các nước không có biện pháp đối phó, để tàu, thuyền đánh cá của mình bị các lực lượng hải quân, hải cảnh, dân quân biển (hay tàu cá có vũ trang) của Trung Quốc đe dọa, va đâm mà từ bỏ các ngư trường, thì Trung Quốc dần sẽ chiếm thế thượng phong để từng bước thể chế hóa sự quản lý các vùng biển của nước khác theo đúng yêu sách “đường 9 đoạn” mà nước này yêu sách.

Chính vì thế, kiên cường vươn khơi, bám biển, nhất là ở ở các ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Ngay cả trong những lần Trung Quốc ban hành lệnh cấm đánh bắt cá phi pháp ở Biển Đông, các ngư dân chúng ta vẫn tiếp tục vươn khơi bám biển, giữ ngư trường, giữ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Ai cũng hiểu rằng âm mưu của Trung Quốc là gây sức ép về tâm lý với ngư dân các nước để cứ tháng 5 là không vào Biển Đông khai thác hải sản. Tuân theo lệnh đó tức là mình đã từ bỏ những ngư trường truyền thống của mình, tạo cho Trung Quốc chiếm ưu thế về mặt pháp lý trên Biển Đông.

Hậu thuẫn cho ngư dân là các chính sách của Chính phủ như tăng cường đầu tư và quản lý cơ sở hạ tầng, dịch vụ hậu cần nghề cá; thúc đẩy hoạt động của chuỗi liên kết khai thác, thu mua, chế biến thủy sản; triển khai ứng dụng công nghệ, kỹ thuật tiên tiến trong khai thác, bảo quản và chế biến thủy sản; trang bị cho tàu cá của ngư dân thiết bị thông tin liên lạc để có thể đánh bắt dài ngày, xa bờ… Các cơ quan chấp pháp Việt Nam (cảnh sát biển, hải quân...) cũng luôn trợ giúp và can thiệp kịp thời khi ngư dân bị tàu chấp pháp nước ngoài xua đuổi hoặc bắt giữ ngay trên ngư trường truyền thống mà vùng biển này theo luật pháp quốc tế hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Liên quan đến lệnh cấm đánh bắt cá thường niên 2023 của Trung Quốc, Ủy ban nhân dân các tỉnh có hoạt động nghề cá đã động viên ngư dân bám biển sản xuất bình thường trong phạm vi vùng biển của Việt Nam và hướng dẫn tổ chức thành đoàn, đội khi đi khai thác, đánh bắt hải sản để hỗ trợ nhau trên biển, kịp thời thông báo cho các cơ quan chức năng về các hành vi vi phạm của tàu cá nước ngoài trong vùng biển của Việt Nam.