Than đá giá rẻ thách thức cam kết khí hậu của Trung Quốc

Công nhân làm việc tại một mỏ than ở tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN

Ngay cả sau vài tháng sản xuất có phần chững lại, tổng sản lượng than đá của cả năm nay vẫn đang trên đà lập một kỷ lục mới. Dù đã có lúc nhích lên trên ngưỡng 700 NDT (98,3 USD)/tấn vào tháng 8 – thời điểm nhu cầu sử dụng điều hòa thường ở mức cao nhất, nhưng giá than đá sau đó đã hạ nhiệt và có khả năng sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp cho đến ít nhất là mùa đông.

Trung Quốc cam kết rằng lượng tiêu thụ than đá sẽ bắt đầu giảm từ năm 2026, thời điểm kế hoạch 5 năm tiếp theo của nước này được công bố. Đây là một bước đi quan trọng nhằm đảm bảo lượng phát thải carbon đạt đỉnh trước khi kết thúc thập kỷ này. Tuy nhiên, tình trạng giá than yếu đang gây phức tạp cho các nỗ lực của Chính phủ Trung Quốc nhằm thúc đẩy việc cắt giảm sử dụng loại nhiên liệu chủ lực của nước này.

Tập đoàn Năng lượng Shenhua Trung Quốc, công ty khai mỏ lớn nhất nước này, dự báo giá than sẽ còn ít biến động hơn trong nửa cuối năm. Điều này hoàn toàn trái ngược với tình trạng thiếu hụt than đá đã gây ra các đợt tăng giá đột biến và mất điện trên diện rộng vào đầu thập kỷ này.

Thực tế này cũng đặt ra câu hỏi rằng, trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với tình trạng mất an ninh năng lượng và hóa đơn tiền điện tăng vọt, tại sao Trung Quốc lại muốn từ bỏ những lợi thế do than đá giá rẻ mang lại.

Sau nhiều nỗ lực kiểm soát chặt chẽ nguồn cung, các nhà chức trách giờ đây đã bớt lo ngại hơn về nguy cơ thiếu hụt nếu nhu cầu tăng đột biến.

Đầu tiên, nguồn cung từ nước ngoài có thể bù đắp bất kỳ sự thiếu hụt nào nếu chính phủ tiếp tục chiến dịch chống sản xuất dư thừa, vốn là yếu tố góp phần làm giảm sản lượng trong tháng trước. Theo một báo cáo của HSBC Holdings Plc công bố tuần trước, mặc dù kim ngạch nhập khẩu đã giảm đáng kể trong năm nay, nhưng điều đáng chú ý là con số này đã tăng vọt 20% trong tháng 8 so với tháng trước đó để bù đắp tác động của tình trạng mưa lớn và các biện pháp hạn chế khai thác.

Bên cạnh đó là sự gia tăng mạnh mẽ của năng lượng Mặt Trời và năng lượng gió. Các nguồn năng lượng tái tạo hiện không chỉ đáp ứng mà còn vượt cả mức tăng trưởng về nhu cầu điện. Điều này cho phép Trung Quốc cắt giảm việc sử dụng than đá, dù không cắt giảm công suất sản xuất, vốn được nước này ưu tiên duy trì như một phương án dự phòng an toàn.

Tuy nhiên, một mùa đông lạnh hơn do hiện tượng La Ninã, hoặc một đợt chi tiêu mạnh tay của chính phủ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vẫn có thể làm đảo lộn các dự báo về nhu cầu và giá cả khi năm nay đang dần khép lại.

Thế nhưng, chừng nào than đá còn rẻ và dồi dào, việc thay thế nó sẽ càng trở nên khó khăn. Trên thực tế, vai trò ngày càng lớn của than đá trong ngành công nghiệp hóa chất đang khiến cho mức tiêu thụ trở nên khó cắt giảm hơn so với dự báo. Công ty mẹ của Shenhua dự báo rằng sau khi đạt đỉnh (có thể là ngay trong năm tới), nhu cầu tiêu thụ than đá sẽ đi ngang trong một thời gian dài.

Khánh Ly/vnanet.vn