Thần đồng 11 tuổi giành 3 huy chương Olympic, 21 tuổi thành tiến sĩ

Akshay Venkatesh là một nhân vật nổi bật trong lĩnh vực toán học đương đại. Nguồn gốc Ấn Độ, trở thành công dân Australia và thường trú tại Mỹ, hành trình trở thành nhà toán học xuất sắc của Venkatesh bắt đầu bằng việc bộc lộ sớm tài năng đặc biệt và sự cống hiến không ngừng nghỉ cho việc theo đuổi kiến thức.

Venkatesh sinh năm 1981 ở thủ đô Delhi, Ấn Độ và gia đình anh di cư đến thành phố Perth ở Tây Australia khi mới 2 tuổi. Mẹ anh, bà Svetha, là giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Deakin (Australia).

Năm 1993, khi vừa tròn 11 tuổi, anh đã giành được huy chương đồng Olympic Vật lý quốc tế trong kỳ thi được tổ chức tại bang Virginia (Mỹ). Tuy nhiên, ngay sau đó, Venkatesh lại chuyển hướng, dồn toàn bộ tâm trí vào ôn luyện toán học. Nhờ đó, anh có được 2 huy chương Olympic quốc tế cho môn học này vào năm sau.

Venkatesh lúc 5 tuổi. Anh lớn lên ở nơi mà anh gọi là “cuộc sống ngoại ô khá bình thường” ở thành phố Perth, Australia.

Con đường dẫn đến làm chủ toán học của Venkatesh thực sự bắt đầu từ quá trình học tại Đại học West Australia. Tại đây, anh đã làm kinh ngạc các giảng viên khi hoàn thành bằng cử nhân danh dự hạng nhất ở tuổi 16 vào năm 1997. Sự sớm bộc lộ về trí tuệ này đã báo trước những đóng góp đáng kể sau này của Venkatesh cho lĩnh vực toán học.

Tiếp tục hành trình học thuật của mình, Venkatesh theo đuổi nghiên cứu sau đại học tại Đại học Princeton (Mỹ), nơi anh nghiên cứu sâu về sự phức tạp của lý thuyết số dưới sự hướng dẫn của nhà toán học nổi tiếng Peter Sarnak.

Tại Princeton, tài năng xuất chúng của Venkatesh nhanh chóng được mọi người chú ý. Một lần, khi người bạn cùng nhà của anh, Tony Wirth, cho Venkatesh xem cuốn sách giáo khoa lý thuyết về khoa học máy tính, Venkatesh ngay lập tức nắm bắt được các khái niệm cốt lõi.

“Tôi như thể đang đối mặt với một bộ óc tuyệt vời nhất hành tinh khi anh ấy có thể nắm được toàn bộ cuốn sách trong vài phút và thực sự đi sâu vào vấn đề đó”, Wirth nhớ lại, dẫn theo Quanta Magazine.

Venkatesh cũng có thú vui “lạ”. Khi cảm thấy chán nản, Venkatesh sẽ lao vào đọc một số sách giáo khoa toán học, thường là về một chủ đề khác xa với nghiên cứu của anh. “Tôi nghĩ đó là điều đã luôn thúc đẩy tôi tiếp tục, ngay cả khi nghiên cứu của riêng tôi chẳng đi đến đâu - tôi sẽ đọc một cái gì đó và nghĩ: "Chà, điều này thực sự tuyệt vời", Venkatesh nói.

Năm 2002, ở tuổi 21, Venkatesh hoàn thành chương trình học, trở thành một trong những người lấy bằng tiến sĩ trẻ nhất trong lịch sử.

Công trình nghiên cứu của anh vượt qua các ranh giới truyền thống, đan xen những hiểu biết sâu sắc từ các lĩnh vực toán học đa dạng như lý thuyết số giải tích, động lực học đồng nhất, cấu trúc liên kết và lý thuyết biểu diễn. Cách tiếp cận liên ngành này là công cụ giúp mở ra những hiểu biết mới và giải quyết các phỏng đoán toán học lâu đời.

Một trong những đóng góp đáng chú ý nhất của Venkatesh nằm ở việc anh tổng hợp các lĩnh vực toán học khác nhau trong khuôn khổ chương trình Langlands. Nỗ lực đầy tham vọng này tìm cách thiết lập những mối liên hệ sâu sắc giữa lý thuyết số, hình học đại số và lý thuyết biểu diễn - một kỳ công đòi hỏi cả sự khéo léo lẫn hiểu biết sâu sắc về toán học.

Những đóng góp mang tính đột phá của Venkatesh cho chương trình Langlands đã nhận được sự ghi nhận rộng rãi, đưa chàng trai lên vị trí hàng đầu trong nghiên cứu toán học đương đại.

Hiện Venkatesh là giáo sư tại ĐH Stanford danh tiếng.

Để ghi nhận những đóng góp mang tính thay đổi của anh cho toán học, Venkatesh đã được trao Huy chương danh giá Fields của Hiệp hội Toán học quốc tế năm 2018, trở thành người Australia, gốc Ấn thứ hai nhận được giải thưởng này.

Điều này càng khẳng định vị thế của Venkatesh như một ngôi sao sáng trong cộng đồng và nhấn mạnh tác động sâu sắc của công trình của nhà toán học trẻ gốc Ấn đối với sự tiến bộ của kiến thức toán học.

Ngoài những thành tựu đáng chú ý trong học thuật, Venkatesh còn được khen ngợi vì cách diễn ngôn đặc biệt. Bất chấp tính chất phức tạp trong nghiên cứu của mình, anh có thể làm sáng tỏ các khái niệm toán học một cách rõ ràng và chính xác, giúp nghiên cứu có thể tiếp cận được với nhiều đối tượng học giả cũng như những người quan tâm.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Venkatesh đã giữ nhiều vị trí tại các tổ chức danh giá trên khắp thế giới, bao gồm Đại học Stanford, Đại học New York và Viện Nghiên cứu Cao cấp ở Đại học Princeton.

Ngoài ra, hành trình của Venkatesh cũng là một minh chứng cho sức mạnh của sự đa dạng và hòa nhập trong học thuật. Là một người gốc Ấn Độ, anh đóng vai trò là hình mẫu cho các nhà toán học với xuất thân khác biệt, chứng minh rằng sự xuất sắc không có ranh giới về quốc tịch hay sắc tộc.

Tử Huy