Thắng lợi đáng ngại của ông Trump

Việc bà Liz Cheney thất bại trước đối thủ Harriet Hageman hôm 16/8 đã chấm dứt hy vọng của bà nhằm tìm kiếm nhiệm kỳ thứ tư trong chiếc ghế đại diện bang Wyoming. Theo AFP, đây là cú đòn dứt khoát với chống đối trực diện của bà nhằm vào ông Donald Trump.

Bà Liz từng bỏ phiếu thuận theo quan điểm của ông Trump trong 93% thời gian nhiệm kỳ tổng thống của ông. Tuy nhiên, việc liên tiếp chỉ trích ông Trump đã khiến bà mất đi sự ủng hộ của đảng Cộng hòa.

Chiến thắng của ông Trump trước chủ nghĩa bảo thủ truyền thống

“Tôi nghĩ rằng đảng Cộng hòa ngày nay đang ở trong tình trạng rất tồi tệ, và chúng ta còn rất nhiều việc phải làm”, bà Cheney nói với NBC vào buổi sáng sau thất bại.

"Tôi nghĩ điều đó có thể mất vài chu kỳ bầu cử, nhưng đất nước phải có một đảng Cộng hòa thực sự dựa trên thực chất, dựa trên nguyên tắc, dựa trên niềm tin”, bà nhấn mạnh.

Hạ nghị sĩ Liz Cheney đã mất ghế tại Quốc hội Mỹ. Ảnh: AP.

Các tổng thống hiện đại của đảng Cộng hòa, từ Ronald Reagan đến George W. Bush, đã phải đối mặt với những chỉ trích từ bên trong đảng. Tuy nhiên, những xung đột cá nhân hầu như vẫn đứng sau sự thận trọng về mặt tài khóa, thuế thấp hơn, thương mại tự do, quyền lực liên bang hạn chế và quân đội mạnh.

Giờ đây, một bộ phận khá lớn của đảng Cộng hòa - ở Quốc hội Mỹ cũng như ở cấp cơ sở - đã tập hợp lại xung quanh một nhà lãnh đạo, vốn không coi trọng chủ nghĩa bảo thủ truyền thống.

"Đảng Cộng hòa không phải là 'đảng của Reagan' và thậm chí không phải là 'đảng của Nixon’”, Aron Solomon, trưởng nhóm phân tích pháp lý của công ty tiếp thị Esquire Digital, nói với AFP.

"Đó là một đảng từng lạc lối và giờ đã tìm thấy đường đi. Tuy nhiên, đối với nhiều người, đó là một con đường khá đáng sợ”, ông nói.

Trong khi "Reaganomics" đã trở thành một tham chiếu rõ ràng đến kinh tế học trọng cung, tân tự do, thì thuật ngữ "Trumpism" lại khó bị xác định hơn. Nó ám chỉ đến "sự sùng bái cá nhân" mà bà Cheney mô tả về ông Trump.

Ông Trump thường xuyên gọi những người chỉ trích trong đảng của mình là RINO, viết tắt của thuật ngữ “đảng viên Cộng hòa chỉ trên danh nghĩa”.

Một cuộc biểu tình phản đối bà Cheney tại Wyoming năm 2021. Ảnh: AP.

Sự thay đổi của đảng Cộng hòa

Bên cạnh đó, vị cựu tổng thống Mỹ cũng được cho là có nhiều khoản quyên góp chính trị cho đảng Cộng hòa trong thời gian dài và chuyển đổi đảng.

Ông Trump từng là một đảng viên Cộng hòa vào cuối những năm 1980, song kể từ đó, ông đã chuyển hồ sơ đăng ký giữa đảng độc lập, đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa ít nhất hai lần nữa.

Hai đại hội cách nhau 40 năm của đảng Cộng hòa đã phản ánh sự thay đổi các ưu tiên của đảng này khỏi chính sách và hướng tới những ý tưởng bất chợt của nhà lãnh đạo.

Năm 1980, đảng Cộng hòa dưới thời ông Reagan đưa ra một tuyên bố chính sách dài tới 35.000 từ, liệt kê các quy định cụ thể về thuế, phúc lợi, giao thông, nhập cư, quyền phụ nữ, sức khỏe, giáo dục,...

Tại đại hội năm 2020, đảng này nhìn chung đã từ bỏ hoàn toàn nền tảng chính sách của mình, thay vào đó chọn sự tán thành được xem là "mù quáng" đối với ông Trump và các ưu tiên của ông, bất kể điều đó dẫn đến hệ quả gì.

"Thảm hại thay, có vẻ như... các nguyên tắc của đảng Cộng hòa đã bị mất đi”, Sean O'Keefe, cựu Bộ trưởng Hải quân dưới thời cựu Tổng thống George Bush, đã viết trong một bài xã luận vào thời điểm đó.

Tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của ông Trump trong đảng Cộng hòa trở nên rõ ràng khi hơn 2/3 số thành viên đảng này tại Hạ viện từ chối chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden vào năm 2020.

Điều đó chỉ diễn ra vài giờ sau khi những người ủng hộ ông Trump xông vào Điện Capitol, trong nỗ lực giúp ông tiếp tục nắm giữ vị trí tổng thống.

Người ủng hộ cựu Tổng thống Trump xông vào Điện Capitol hôm 6/1/2021. Ảnh: AP.

Chỉ hai trong số 10 người đã bỏ phiếu cho cuộc luận tội lần thứ hai của ông Trump vẫn giữ được ghế. Những người khác đã nghỉ hưu hoặc bị đánh bại bởi những đối thủ cánh hữu.

Theo AFP, đảng Cộng hòa sẽ kém ôn hòa hơn, đồng thời ủng hộ ông Trump hơn bao giờ hết vào năm 2023, khi đảng này dự kiến nắm quyền kiểm soát Quốc hội Mỹ.

Trong khi đó, bà Cheney đã tuyên bố rằng sẽ làm "bất cứ điều gì cần thiết" để ngăn ông Trump tới gần Phòng Bầu dục. Đồng thời, vị hạ nghị sĩ bang Wyoming cũng cho biết “đang suy nghĩ” về việc tranh cử tổng thống Mỹ.

Tuy nhiên, ông Solomon tin rằng bà Cheney không có đủ sức hút đối với cử tri và tốt hơn nên đưa ra những lời chỉ trích ông Trump khi bà xuất hiện trên sóng truyền hình.

"Nhiều khả năng, chúng ta sẽ thấy Liz Cheney như một nhà bình luận truyền hình và đài phát thanh. Điều này sẽ rất phù hợp với bà ấy và cho phép bà ấy ảnh hưởng đến những cử tri đang thực sự lắng nghe”, ông Selomon nói.

Vân Đinh