Thắng lợi đòn bẩy của ông Biden và đảng Dân chủ

Sau 4 ngày kiểm phiếu, Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto đã vượt lên và giành chiến thắng trong cuộc chạy đua ghế đại diện tiểu bang Nevada tại Thượng viện liên bang.

Với chiến thắng ở Nevada, đảng Dân chủ sẽ có ít nhất 50 ghế tại Thượng viện, so với con số 49 của phe Cộng hòa. Ngay cả khi đảng Cộng hòa chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu lần hai ở Georgia và cân bằng số ghế 50 - 50, đảng Dân chủ sẽ tiếp tục nắm quyền kiểm soát Thượng viện nhờ lá phiếu "phá vỡ bế tắc" của Phó tổng thống Kamala Harris.

Chiến thắng quan trọng

Kiểm soát Thượng viện có ý nghĩa to lớn với đảng Dân chủ cũng như chính quyền Tổng thống Joe Biden. Ít nhất, với Thượng viện trong tay, chính quyền ông Biden sẽ không bị "trói tay" trong ban hành chính sách, bởi nhiều khả năng đảng Dân chủ vẫn sẽ giành lại đa số ở Hạ viện sau khi kết thúc kiểm phiếu.

Trong 24 tháng còn lại của nhiệm kỳ, nhờ vào đa số ở Thượng viện, Tổng thống Biden có thể thuận lợi đề cử nhân sự mà ông thấy phù hợp vào hệ thống tòa án liên bang, cũng như bổ nhiệm các chức danh quan trọng trong chính phủ, theo BBC.

Quan trọng nhất là, trong trường hợp Tòa án Tối cao có ghế trống bởi một thẩm phán đương nhiệm từ chức hoặc qua đời, đảng Dân chủ có thể lựa chọn thẩm phán của mình mà không bị phe Cộng hòa cản trở.

Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto giúp đảng Cộng hòa giữ được thế đa số ở Thượng viện. Ảnh: AP.

Khi thẩm phán Antonin Scalia qua đời tháng 2/2016, Thượng viện do đảng Cộng hòa nắm đa số đã từ chối mở cuộc họp xem xét đề cử thẩm phán Tòa án Tối cao của cựu Tổng thống Barack Obama. Vị trí thẩm phán mà ông Scalia để lại đã bị bỏ trống cho tới khi cựu Tổng thống Trump lên nắm quyền.

Chiến thắng của Thượng nghị sĩ Masto ở Nevada đồng nghĩa cuộc bỏ phiếu cho ghế thượng nghị sĩ đại diện tiểu bang Georgia ngày 6/12 không còn có ý nghĩa định đoạt cục diện Thượng viện.

Dù vậy, theo như lời Tổng thống Biden, có thêm 1 ghế nữa vẫn sẽ tốt hơn cho đảng Dân chủ để xây chắc thế đa số, đặc biệt trong bối cảnh vào năm 2024, sẽ có nhiều ghế thượng nghị sĩ hiện phe Dân chủ nắm giữ hết nhiệm kỳ và cần bầu lại.

Đến nay, phiếu bầu trong cuộc bầu cử các vị trí Hạ viện liên bang vẫn đang được đếm. Dù chưa chắc chắn, nhiều khả năng đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát Hạ viện với một vài ghế nhiều hơn phe Dân chủ.

Cục diện ở Hạ viện có thể là bài toán khó cho Tổng thống Biden. Nếu thế đa số tại Hạ viện rơi vào tay phe Cộng hòa, chương trình hành pháp trong 2 năm nhiệm kỳ còn lại của Tổng thống Biden sẽ vấp phải nhiều khó khăn.

Tuy vậy, đã có những dấu hiệu rạn nứt trong nội bộ phe Cộng hòa. Những kết quả không như ý trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ khiến một bộ phận không nhỏ trong đảng Cộng hòa hoài nghi về việc đảng này có nên tiếp tục ủng hộ cựu Tổng thống Trump hay không.

Bất đồng trong nội bộ đảng Cộng hòa giữa hai phe Trump - chống Trump có thể giúp chính quyền Tổng thống Biden "dễ thở" hơn khi đưa các dự luật ra bỏ phiếu ở Hạ viện.

Rạn nứt trong đảng Cộng hòa

Phát biểu hôm 12/11, lãnh đạo phe đa số Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer gọi kết quả vừa qua là "sự minh oan" dành cho chương trình nghị sự của đảng Dân chủ. Thượng nghị sĩ Schumer cũng cho rằng việc đảng Dân chủ tiếp tục thắng thế ở Thượng viện là bằng chứng cử tri quay lưng với phong trào "nước Mỹ trên hết, cực đoan, phi dân chủ" trong đảng Cộng hòa.

Đảng Cộng hòa bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ tràn đầy tự tin. Cựu Tổng thống Trump và những người ủng hộ liên tục nói về "làn sóng đỏ" trỗi dậy trên cả nước, giúp đảng Cộng hòa giành lại quyền kiểm soát Thượng viện cùng thế đa số áp đảo tại Hạ viện.

Nhưng kết quả đã đi ngược lại dự đoán của phe Cộng hòa, khi không kịch bản nào mà đảng này mong đợi xảy ra ở lưỡng viện.

Ông Trump bắt đầu bị chỉ trích vì thất bại của đảng Cộng hòa. Ảnh: Reuters.

Giờ là lúc các nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất trong phe Cộng hòa, cũng như các kênh truyền thông bảo thủ, bắt đầu nói về nguyên nhân của thất bại lần này. Cựu Tổng thống Trump là cái tên đầu tiên bị chỉ trích.

"Tôi rất thất vọng. Tôi nghĩ nguyên nhân lớn của thất bại này là thảm họa mà Donald Trump tạo ra trong toàn bộ chiến dịch", Wall Street Journal dẫn lời Thượng nghị sĩ Cộng hòa Pat Toomey.

Ông Toomey sẽ nghỉ hưu vào tháng 1/2023. Ghế thượng nghị sĩ đại diện Pennsylvania mà ông Toomey để lại đã rơi vào tay John Fetterman, đảng viên Dân chủ đã đánh bại ứng viên Cộng hòa Mehmet Oz được ông Trump hậu thuẫn.

Phe Cộng hòa tại Michigan đổ lỗi cho "hiệu ứng Trump" cũng như chất lượng các ứng viên mà cựu tổng thống ủng hộ dẫn đến sự thất thế của đảng tại Thượng viện hiện nay.

"Đảng đã vận hành với thực tế rằng cựu Tổng thống Trump được cử tri gốc rễ của đảng ủng hộ, nhưng điều này tạo ra thách thức trong cuộc bỏ phiếu toàn quốc, đặc biệt khi có sự tham gia của các cử tri độc lập trong bầu cử giữa nhiệm kỳ", Paul Cordes, tổng thư ký đảng Cộng hòa tại Michigan nhận định.

Paul Ryan, người giữ chức chủ tịch Hạ viện trong nửa nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, cho biết cựu tổng thống là "nhức nhối chính trị" của đảng Cộng hòa.

"Chúng ta mất Hạ viện, Thượng viện và Nhà Trắng trong vòng 2 năm khi ông Trump nắm quyền hoặc tranh cử. Tôi nghĩ ông ấy là lực cản cho đảng", ông Ryan nói.

Duy Anh