Thanh niên Việt Nam và vai trò đồng kiến tạo trong kỷ nguyên AI

Thanh niên Việt Nam và vai trò Đồng kiến tạo trong kỷ nguyên AI.

Phiên thảo luận được điều phối bởi ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, Trưởng nhóm Công tác Thanh thiếu niên và Nhi đồng Liên Hợp Quốc. Hội đồng diễn giả bao gồm những gương mặt ấn tượng như ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới, cùng các đại diện thanh niên tiêu biểu của Việt Nam, nhằm thảo luận về vai trò và cơ hội của giới trẻ trong kỷ nguyên số hóa và phát triển AI.

Cơ hội và thách thức trong "Thế giới phẳng"

Mở đầu phiên thảo luận, Anh Huỳnh Minh Triết, Giám tuyển Global Shapers Ho Chi Minh City Hub và nguyên Chủ tịch Ban Liên lạc Hội Sinh viên Việt Nam tại nước ngoài đại diện cho tiếng nói của thế hệ trẻ đã đặt ra vấn đề cốt lõi: Làm thế nào thanh niên và hệ thống xung quanh có thể giúp họ phát triển và nổi bật trong kỷ nguyên số hóa và "thế giới phẳng" này?

Global Shapers Ho Chi Minh City Hub là một phần của Global Shapers Community - mạng lưới do Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) khởi xướng nhằm kết nối những người trẻ có khát vọng đóng góp cho xã hội. Đây là cộng đồng quy tụ những cá nhân trẻ đang chủ động thúc đẩy đối thoại, triển khai hành động và tạo ra các tác động tích cực trên phạm vi toàn cầu. Mô hình này được xem như một giải pháp có khả năng mở rộng mạnh, giúp tổ chức và khai thác hiệu quả nguồn lực, trí tuệ và tinh thần cống hiến của giới trẻ.

Anh Huỳnh Minh Triết, Giám tuyển Global Shapers Ho Chi Minh City Hub và nguyên Chủ tịch Ban Liên lạc Hội Sinh viên Việt Nam tại nước ngoài, chia sẻ kinh nghiệm tại phiên thảo luận.

Anh Ngô Hưng Phát, sinh viên Đại học RMIT Việt Nam nhấn mạnh, tầm quan trọng của việc luôn giữ sự tò mò, tìm kiếm thông tin mới nhưng điều quan trọng nhất là phải có tư duy phản biện, kiểm tra chéo thông tin và tự quyết định nên tiếp thu điều gì.

Bên cạnh đó, anh Triết khẳng định để người trẻ phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên thông minh, cần nhận biết trang bị cho bản thân và dẫn dắt sự thay đổi. “Giá trị cốt lõi, tính nhân văn và văn hóa còn quan trọng hơn thế rất nhiều, bởi chúng không bao giờ có thể bị thay thế. Tôi mong muốn thanh niên Việt Nam liên tục trau dồi và nuôi dưỡng những giá trị này để đạt được thành công bền vững và có ý nghĩa”, anh Triết chia sẻ thêm.

Ông Jonathan Wallace Baker điều phối phiên thảo luận.

Trong bối cảnh AI đang thay đổi mọi mặt của đời sống, từ chăm sóc sức khỏe đến kỹ thuật y sinh, ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành WEF đã đưa ra góc nhìn đa chiều, phản đối quan điểm "đen hoặc trắng" về tác động của công nghệ.

Ông Stephan Mergenthaler cho rằng, dù trí tuệ nhân tạo có thể tác động đến một số vị trí ở cấp độ đầu vào, xu hướng chung hiện nay cho thấy phần lớn doanh nghiệp lại ưu tiên tuyển dụng những người có khả năng làm việc với AI và triển khai các công nghệ mới. Theo ông Stephan Mergenthaler, đây là cơ hội rõ rệt cho người trẻ khi kỹ năng này đang trở thành yêu cầu cốt lõi trên thị trường lao động. Không nên xem AI chỉ như một mối đe dọa. Nếu tiếp cận với tư duy đúng đắn, đây thực sự là cơ hội rất lớn.

Ông Stephan Mergenthaler đồng thời đề xuất hệ thống giáo dục, đặc biệt là các trường đại học cần tăng cường đào tạo liên ngành và giúp sinh viên kết nối kiến thức từ nhiều lĩnh vực. Điều này sẽ chuẩn bị tốt hơn cho người học trước bối cảnh thị trường việc làm thay đổi nhanh chóng bởi công nghệ mới.

Ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới chia sẻ kinh nghiệm tại tọa đàm.

Đồng kiến tạo chính sách và hệ sinh thái đổi mới

Nhiều diễn giả tại chương trình cũng thống nhất rằng, thanh niên cần được trao nhiều hơn quyền tham gia để trở thành những người đồng kiến tạo trong việc giải quyết các vấn đề lớn của quốc gia và thế giới.

Với vai trò là thành viên tiên phong của Liên minh Niềm tin Số, chị Lê Nguyễn Bảo Ngọc, Nhà sáng lập Gen Zero nhấn mạnh rằng, thanh niên và các nhóm dễ bị tổn thương không nên chỉ được nhìn nhận như đối tượng chịu tác động của biến động xã hội mà họ phải trở thành những chủ thể tích cực tham gia định hình tương lai của chính mình, đặc biệt thông qua quá trình đồng kiến tạo chính sách.

Chị Ngọc đồng thời kêu gọi cần xây dựng môi trường đặt nền tảng trên sự tin cậy, ưu tiên bảo vệ những nhóm dễ tổn thương và mạnh dạn trao quyền cho thanh niên như những người trực tiếp góp phần xây dựng chính sách, trong bối cảnh nhiều thách thức mới đang nổi lên.

Chị Lê Nguyễn Bảo Ngọc, Nhà sáng lập Gen Zero chia sẻ tại tọa đàm.

Chị Lê Nguyễn Bảo Ngọc cho biết, việc thành lập Gen Zero xuất phát từ niềm tin rằng thanh niên, đặc biệt là những bạn trẻ ở các khu vực như Đồng bằng sông Cửu Long cần có cơ hội tham gia trực tiếp vào quá trình định hình chính sách.

Theo chị Ngọc, thực tế đã chứng minh điều này hoàn toàn khả thi. Các chương trình của Gen Zero đã đạt hơn 3 triệu lượt tiếp cận trực tuyến, huy động được hơn 13.000 thanh niên tham gia và góp phần nâng mức nhận thức về chính sách khí hậu lên 78%. Những kết quả này đồng thời tạo nền tảng để thúc đẩy sự tham gia chính thức của các đoàn thanh niên tại COP29 và COP30.

Tuy nhiên, với vai trò là thành viên tiên phong của Liên minh Niềm tin Số (Digital Trust Alliance - DTA), chị Ngọc nhận thấy tiềm năng của thanh niên trong tham gia chính sách vẫn đang bị cản trở bởi những lo ngại về lừa đảo và nguy cơ bị khai thác trên không gian số. Chính vì vậy, Liên minh đang nỗ lực áp dụng mô hình đồng kiến tạo mà Gen Zero đã chứng minh hiệu quả, từ hành động khí hậu đến xây dựng lộ trình cho COP30 nhằm củng cố niềm tin số và bảo vệ tốt hơn những nhóm dễ bị tổn thương trong bối cảnh kỷ nguyên thông minh.

Quang cảnh tọa đàm.

TS Hà Thị Thanh Hương, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật mô và Y học tái tạo, Trường ĐH Quốc tế (ĐHQG TP Hồ Chí Minh) và là công dân trẻ tiêu biểu của Thành phố, chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn nghiên cứu khi đặt ra hai câu hỏi trọng tâm liên quan đến việc xây dựng hệ sinh thái AI-Health tại Việt Nam. Theo bà Hương, điều quan trọng là xác định những yếu tố cần thiết để hình thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong công nghệ và chăm sóc sức khỏe được vận hành nhờ AI; đồng thời xem xét các mô hình quốc tế có thể gợi mở cách thức giúp Việt Nam giữ chân nhân lực kỹ thuật và công nghệ chất lượng cao.

Tiến sĩ Hương cũng gửi gắm lời khuyên dành cho người trẻ, hãy “hiện diện”, nghĩa là trực tiếp quan sát, cảm nhận và thấu hiểu những khó khăn của những người xung quanh. Từ thực tế đó, họ sẽ tìm thấy cơ hội ứng dụng sức mạnh của AI để giải quyết các vấn đề một cách thiết thực và hiệu quả hơn.

Ở góc độ khởi nghiệp, chị Võ Thị Mỹ Duyên, Chủ tịch Công ty Phát triển Hành trang Việt và là doanh nhân tiêu biểu TP Hồ Chí Minh cho rằng, các dự án khởi nghiệp do thanh niên dẫn dắt đang góp phần thúc đẩy cả chuyển đổi xanh lẫn chuyển đổi số. Tuy vậy, việc mở rộng quy mô, yếu tố quyết định để các mô hình này phát huy tác động bền vững vẫn là thách thức không nhỏ đối với nhiều startup trẻ.

TS. Hà Thị Thanh Hương, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật mô và Y học tái tạo ĐH Quốc tế (ĐHQG TP Hồ Chí Minh) chia sẻ tại tọa đàm.

Chị Duyên đã thẳng thắn chỉ ra những rào cản lớn cản trở doanh nhân trẻ chuyển đổi công nghệ AI và đặt câu hỏi về việc quan hệ đối tác công tư, cùng cơ chế tài trợ nào đang đi đúng hướng để giúp các khởi nghiệp của thanh niên phát triển và mở rộng quy mô, qua đó chạm đúng "điểm nghẽn" về tài chính và hợp tác, vốn là chìa khóa để đưa các giải pháp công nghệ (AI, khí hậu) từ phòng thí nghiệm vào thực tiễn cuộc sống.

Tọa đàm "Thế hệ thông minh đương thời - Intelligent Generation NOW" đã phác họa một bức tranh toàn diện về vai trò của thanh niên Việt Nam. Với sự đồng hành của hệ thống giáo dục tập trung vào tính liên ngành và sự hỗ trợ từ các cơ chế đối tác công tư, thế hệ trẻ Việt Nam được kỳ vọng sẽ làm chủ AI, vượt qua các thách thức mở rộng quy mô để định hình một tương lai phát triển bền vững và thông minh.

Bà và ảnh: Lưu Niệm/Báo Tin tức và Dân tộc