Thanh tra Chính phủ: Nhiều ngân hàng sử dụng tiền từ trái phiếu doanh nghiệp không đúng

Thanh tra Chính phủ vừa công khai kết luận thanh tra về việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

67 tổ chức phát hành được thanh tra gồm có 5 ngân hàng thương mại cổ phần, 37 công ty cổ phần, 25 công ty trách nhiệm hữu hạn.

Phát hành hơn 255.000 tỉ đồng trái phiếu

Theo kết luận, giai đoạn từ 1-1-2015 đến 30-6-2023, trong 67 tổ chức phát hành bị thanh tra, 5 ngân hàng thương mại phát hành tổng cộng 255.107 tỉ đồng, mục đích để cho vay khách hàng.

Theo Thanh tra Chính phủ, một số ngân hàng thương mại sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu doanh nghiệp không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.

Trong giai đoạn thanh tra, các ngân hàng này đã phát hành 386 mã trái phiếu doanh nghiệp (trái phiếu không chuyển đổi, không kèm theo chứng quyền, không có tài sản bảo đảm) kỳ hạn 1-10 năm, lãi suất cố định hoặc thả nổi (lãi suất thả nổi = lãi suất tham chiếu cộng biên độ 0,1-2,5%).

Mục đích phát hành là tăng quy mô vốn, bổ sung vốn cấp 2 và vốn khác phục vụ khách hàng, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng của các ngân hàng. Đến thời điểm 30-6-2023, tại các ngân hàng nêu trên còn 173 mã trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành với tổng giá trị 97.828 tỉ đồng.

Thanh tra Chính phủ phát hiện nhiều sai phạm về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Ảnh minh họa

Sử dụng vốn trái phiếu không đúng mục đích

Trong phạm vi cuộc thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiểm tra 85 mã trái phiếu doanh nghiệp tại 5 ngân hàng. Thanh tra Chính phủ cũng cho biết trong phạm vi cuộc thanh tra, đoàn thanh tra chỉ kiểm tra một số giao dịch sử dụng nguồn tiền thu được từ trái phiếu.

Theo đó, có 3/5 ngân hàng sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.

Một ngân hàng đã sử dụng tiền thu được từ phát hành 2 mã trái phiếu với giá trị lần lượt là 2.200 tỉ đồng và 1.500 tỉ đồng để cho vay trung dài hạn và ngắn hạn, trong khi mục đích phát hành được nêu trong phương án phát hành là "phục vụ nhu cầu cấp tín dụng trung dài hạn".

Một ngân hàng khác sử dụng tiền thu được từ 11 mã trái phiếu phát hành năm 2022 với tổng giá trị phát hành 1.920 tỉ đồng để thực hiện cho vay mà không thực hiện đầu tư theo mục đích phát hành nêu tại các bản công bố thông tin trước phát hành.

Theo bản công bố thông tin, mục đích phát hành là "để bổ sung vốn cấp 2 dài hạn theo quy định của NHNN, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng, đầu tư cũng như tăng quy mô vốn hoạt động của ngân hàng nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh doanh năm 2022 và các năm tiếp theo, phù hợp với quy định pháp luật tổ chức tín dụng".

Ngân hàng thứ ba, sử dụng 1.259 tỉ đồng trong tổng số 5.000 tỉ đồng từ 5 mã trái phiếu để cho khách hàng vay ngắn hạn. Trong khi theo phương án phát hành và công bố thông tin trước phát hành, mục đích các mã trái phiếu này là để bổ sung nguồn vốn hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu cho vay trung dài hạn.

Không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn

Kết luận thanh tra còn cho biết 5 ngân hàng cùng không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành trái phiếu theo quy định.

Các ngân hàng này có Báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ tại thời điểm 31-12-2022 và 30-6-2023 được kiểm toán.

Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng trên không thể phân định chính xác số liệu về việc sử dụng số tiền thu được từ trái phiếu riêng lẻ cho từng khoản vay, từng khách hàng cụ thể.

Nguyên nhân là toàn bộ tiền thu được từ phát hành trái phiếu không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh chung của ngân hàng để từ đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn.

Các hoạt động kinh doanh của ngân hàng diễn ra liên tục và đan xen nên các ngân hàng không theo dõi riêng, cụ thể (đích danh) từng khách hàng vay vốn từ nguồn tiền thu được từ phát hành trái phiếu.

Bên cạnh việc sử dụng vốn sai mục đích, nhiều ngân hàng còn không tuân thủ quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu.

Theo Thanh tra Chính phủ, 4/5 ngân hàng thực hiện chưa đúng quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu. Một ngân hàng không xây dựng kế hoạch nguồn vốn và sử dụng nguồn vốn của năm tài chính đối với việc phát hành trái phiếu và phát hành trái phiếu không đúng phương án đã được HĐQT phê duyệt.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn kết luận các ngân hàng thực hiện không đúng quy định về công bố thông tin của tổ chức phát hành trái phiếu như thực hiện không đúng thời hạn công bố thông tin định kỳ báo cáo tình hình sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái phiếu 6 tháng đầu năm và cả năm.

BÙI TRANG