Tháo gỡ dự án tồn, thúc đẩy tăng trưởng

Tại TPHCM, dự án được nhắc đến nhiều nhất là dự án chống ngập, khởi công năm 2016, do Trung Nam Group làm chủ đầu tư, có tổng vốn gần 10.000 tỷ đồng với mục tiêu kiểm soát triều cường, giảm ngập cho 6,5 triệu dân ở khu vực trung tâm và phía Nam. Công trình được hoàn thành hơn 90% khối lượng gần 9 năm qua nhưng dự án vẫn chưa hoàn thành.

Nguyên nhân chính là vướng mắc pháp lý về hợp đồng BT. Việc thanh toán quỹ đất đối ứng cho nhà đầu tư không thể thực hiện khiến thi công gián đoạn. Khâu giải phóng mặt bằng chậm và điều chỉnh thiết kế cũng khiến dự án đội vốn hơn ngàn tỷ đồng. Tương tự, dự án nút giao thông Gò Dưa nằm ở vị trí kết nối quốc lộ 1, đường Vành đai 2 và các trục hướng ra tỉnh Đồng Nai, được khởi công từ năm 2015 với kỳ vọng giảm ùn tắc và rút ngắn thời gian di chuyển giữa khu vực Đông - Tây và trung tâm TPHCM.

Sau hơn 10 năm triển khai, nhiều đoạn dang dở, riêng nút giao thông Gò Dưa chỉ còn 1,5km nhưng không thể kết nối! Nguyên nhân chủ yếu là vướng giải phóng mặt bằng và tranh chấp hợp đồng BT giữa nhà đầu tư và cơ quan quản lý... Theo một số chuyên gia, “điểm sáng” mở đường cho 2 dự án này tái khởi động là Luật số 90/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua, cho phép áp dụng trở lại hợp đồng BT từ ngày 1-7-2025. UBND TPHCM cũng vừa tổ chức nhiều cuộc họp thảo luận, ấn định thời gian để thúc đẩy công trình này sớm về đích.

Đây là 2 trong số 571 công trình, dự án bị vướng mắc tại TPHCM (trước đây), theo thống kê từ tháng 3 năm nay. Trong khi đó, theo báo cáo vào tháng 8, sau sáp nhập TPHCM có tổng cộng 838 công trình, dự án, khu đất tồn đọng, vướng mắc. Đối với những vướng mắc này, theo công bố tại Hội nghị Thành ủy mở rộng vừa qua, TPHCM đã có cơ chế tháo gỡ cho 266/838 dự án, công trình, khu đất tồn đọng, vướng mắc.

Còn trên bình diện toàn quốc, thống kê vào giữa tháng 7 năm nay, cả nước có 2.981 dự án tồn đọng, kéo dài, chia làm 3 loại. Nhóm thứ nhất là những dự án rõ sai phạm, nhóm thứ 2 là những dự án vướng mắc về thủ tục, nhóm thứ 3 là những dự án có dấu hiệu vi phạm. Các dự án tồn đọng, trong đó có thuộc thẩm quyền của Trung ương nhưng chủ yếu thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương.

Như vậy có thể khẳng định, dự án tồn đọng lâu nay là căn bệnh trầm kha xảy ra khắp nơi, là cục “máu đông” của nền kinh tế, gây ra sự lãng phí khủng khiếp, mất cơ hội phát triển đất nước. Nhằm phá băng cục “máu đông” này, thời gian qua Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết để tháo gỡ, Chính phủ thường xuyên đôn đốc các bộ ngành cũng như các địa phương tăng tốc triển khai. Điều đáng mừng là tại không ít địa phương sau sáp nhập, nhiều dự án vướng mắc, tồn đọng đã được xử lý nhanh chóng. Nhiều doanh nghiệp hồ hởi trước tốc độ xử lý hồ sơ tính bằng ngày, bằng tuần trong khi trước đây không biết “ngâm” đến bao giờ!

Mặc dù tích cực là vậy nhưng thực tế tháo gỡ vẫn chưa nhanh như kỳ vọng. Trong đó có nguyên nhân do tâm lý cán bộ e ngại, sợ sai nên không dám làm. Để xử lý rốt ráo vấn đề này, các cơ quan chức năng nên thường xuyên rà soát và báo cáo cập nhật hàng tuần, hàng tháng những dự án vướng mắc, nêu cụ thể từng nguyên nhân. Nếu thiếu khung pháp lý thì bổ sung kịp thời, còn vướng mắc vì cán bộ thì phải quán triệt tinh thần dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Đối với từng dự án, cần phân công cụ thể đầu mối, nếu đơn vị nào chậm vì lý do không chính đáng thì quy trách nhiệm và xử lý người đứng đầu hoặc thuyên chuyển công tác. Cũng từ cách làm này soi rọi lại những dự án khởi công, động thổ rầm rộ thời gian qua. Khi chính quyền có trách nhiệm đối với từng đồng vốn đầu tư dự án, hy vọng nhiều công trình sớm về đích, phục vụ nhân dân, đưa đất nước tiến lên.

QUỐC HÙNG