Tháo gỡ 'nút thắt' cho công tác bồi thường giải phóng mặt bằng: Cần sự vào cuộc đồng bộ

Khi người dân đồng thuận với chính sách giải phóng mặt bằng họ sẵn sàng chấp nhận khó khăn tạm thời trong thời gian dự án triển khai. Ảnh chụp dự án đường 787

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục triển khai nhiều dự án đầu tư công trọng điểm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Thực tế cho thấy, hiện nay pháp luật quy định về những vấn đề liên quan đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng vẫn còn xung đột, bất cập nhưng với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, hy vọng tỉnh sẽ có những giải pháp để tháo gỡ những “nút thắt” trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng nhằm tạo điều kiện cho các dự án triển khai thuận lợi, người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án cũng được bảo đảm quyền lợi theo quy định pháp luật.

Theo Hội đồng nhân tỉnh, nhìn chung việc thu hồi đất, lập dự án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cơ bản thực hiện theo trình tự thủ tục quy định như xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và niêm yết công khai minh bạch tại trụ sở UBND cấp xã và các khu dân cư nơi người dân có đất bị thu hồi; tổ chức nhiều cuộc họp, đối thoại với người dân nhằm tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia, góp ý về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Việc đẩy nhanh tiến độ tạo quỹ đất sạch để thực hiện các dự án đầu tư được tiến hành một cách công khai, dân chủ, kịp thời, đúng trình tự theo quy định của pháp luật.

Dự án đường và cầu An Phước, thị xã Trảng Bàng được xem là 1 trong những dự án thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng hiệu quả để đưa dự án hoàn thành. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, theo phản ánh, một số dự án có thời gian thực hiện tương đối dài, nhiều địa phương gặp một số khó khăn, các hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi không đồng ý giá bồi thường theo bảng giá đất đã ban hành của tỉnh; một số công trình vật kiến trúc, cây trồng chưa có quy định trong bảng giá bồi thường của Nhà nước; khi lập phương án bồi thường các địa phương đều gặp khó khăn trong việc xác định hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp để xây dựng phương án hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm; việc phối hợp cung cấp thông tin giữa các địa phương trong việc xác định hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất đất nông nghiệp chưa nhịp nhàng, chậm trễ, chưa chính xác dẫn đến người dân khiếu nại, không chịu hợp tác; việc tái định cư còn bị động do các khu đất được quy hoạch tái định cư nhưng chưa triển khai lập đồ án quy hoạch chi tiết, chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật nên không bảo đảm cho việc bố trí tái định cư (huyện Dương Minh Châu)…

Bên cạnh đó, công tác bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để triển khai các công trình, dự án trên địa bàn tỉnh cơ bản thực hiện bảo đảm theo quy định; Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cấp huyện xây dựng giá đất cụ thể trình cấp có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt để làm căn cứ tính giá bồi thường về đất; công tác điều tra, khảo sát, lập, thẩm định và phê duyệt giá đất làm căn cứ thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định như niêm yết công khai và tổ chức họp dân lấy ý kiến đối với giá bồi thường, hỗ trợ, đo đạc, kiểm, đếm và dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; chi trả bồi thường, hỗ trợ.

Được sự quan tâm của cấp ủy, một số huyện, thị xã, thành phố thường xuyên củng cố, kiện toàn đã kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo triển khai nhiều nội dung chính sách nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án; kịp thời giải quyết các chính sách hỗ trợ, tái định cư, chuyển đổi nghề và tạo việc làm bảo đảm chỗ ở, giúp ổn định đời sống, sản xuất đối với người dân có đất bị thu hồi, giảm thiểu việc khiếu nại, khiếu kiện đông người trên địa bàn tỉnh.

Hội đồng nhân dân tỉnh cho rằng, vẫn còn tình trạng đơn vị tư vấn đo đạc địa chính cung cấp thông tin thông báo thu hồi đất, xác nhận chủ sử dụng đất, diện tích đất,… chưa chính xác dẫn đến không có địa chỉ chủ đất để tống đạt các thông báo, quyết định thu hồi đất… việc này dẫn đến tiến độ triển khai quy trình thu hồi đất gặp sai sót, phải điều chỉnh nhiều lần.

Tuyến đường nối liền giữa đường Võ Thị Sáu đến đường Nguyễn Trãi, thành phố Tây Ninh do vướng mắt trong công tác giải phóng mặt bằng chưa giải quyết xong nên chưa thông tuyến.

Phương pháp xác định thiệt hại về nhà ở, công trình xây dựng còn chưa thống nhất; một số công trình vật kiến trúc, cây trồng chưa có quy định trong bảng giá bồi thường của Nhà nước làm ảnh hưởng đến tiến độ lập và phê duyệt phương án bồi thường.

Một số cơ chế chính sách về bồi thường, hỗ trợ tái định cư chưa phù hợp như: công tác xác định giá bồi thường đất còn chưa thống nhất, chưa sát với giá thị trường đây là nguyên nhân chính gây thắc mắc, khiếu nại, khiếu kiện của người dân có đất bị thu hồi; nhiều trường hợp thu hồi đất phải di dời, bố trí các hộ dân đến chỗ khác; một số nơi khi bố trí tái định cư, theo quy định, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường phải thông báo cụ thể phương án tái định cư cho người có đất bị thu hồi…

Song trên thực tế, nhiều dự án trước khi triển khai vẫn chưa có đủ quỹ đất để thực hiện bố trí tái định cư cho các hộ dân bị giải tỏa (huyện Dương Minh Châu) làm ảnh hưởng đến tâm lý của các hộ dân, dễ phát sinh khiếu kiện, khiếu nại...

Rõ ràng đây là những vấn đề mà khi trao đổi với một số đơn vị được tỉnh giao làm chủ đầu tư dự án đầu tư công cũng khá đau đầu về vấn đề này, trong đó có vấn đề tình trạng đơn vị tư vấn đo đạc địa chính.

Bởi trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, việc cung cấp thông tin thông báo thu hồi đất, xác nhận chủ sử dụng đất, diện tích đất rất quan trọng để các cơ quan có thẩm quyền xác định thực hiện các bước tiếp theo quy trình.

Do đó, nếu việc thu thập thông tin ngay ban đầu chưa chính xác dẫn đến nhiều hệ lụy như phải đi điều tra lại mất rất nhiều thời gian. Khi chưa xong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, cấp có thầm quyền chưa thể ra quy định thu hồi đất, không có mặt bằng sạch để giao đơn vị thi công triển khai dự án dẫn đến dự án bị kéo dài thời gian.

Như vậy, vấn đề về năng lực của các đơn vị tư vấn đo đạc địa chính khi tham gia vào công tác giải phóng mặt bằng cũng cần được xem xét lại trong thời gian tới. Bởi theo tìm hiểu, các đơn vị tư vấn đo đạc địa chính và cơ quan có thẩm quyền khi triển khai dự án đều có ký hợp đồng kinh tế về trách nhiệm của các bên.

Vì vậy vấn đề này, theo ý kiến của một vài chủ đầu tư là khi ký hợp đồng với các đơn vị đo đạc địa chính sắp tới sẽ phải thẩm định năng lực của đơn vị tư vấn kỹ trước khi ký hợp đồng.

Dự án đường 782 -784 là một trong những dự án do khó khăn về công tác giải phóng mặt bằng dẫn đến dự án không về “đích” theo dự kiến.

Tuy nhiên, khó khăn là việc ký hợp đồng với đơn vị tư vấn đo đạc địa chính do chủ đầu tư thực hiện, không phải chính quyền địa phương nơi có dựa án ký hợp đồng. Chủ đầu tư lại không nắm sát như chính quyền địa phương về thực trạng đất đai bị ảnh hưởng của dự án.

Do đó khi triển khai phải phối hợp với chính quyền địa phương khắc phục những sai sót và “hệ lụy” từ những sai sót ban đầu của đơn vị tư vấn đo đạc địa chính. Vì vậy, theo một chủ đầu tư dự án cấp tỉnh, hiện nay theo quy định có thể chủ đầu tư ký hợp đồng với đơn vị tư vấn đo đạc địa chính hoặc chính quyền địa phương do chính quyền địa phương có nhiều lợi thế hơn so với chủ đầu tư!

Thực trạng trên có thể đặt câu hỏi về năng lực của các đơn vị tư vấn đo đạc địa chính. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận là có những khó khăn khách quan cho đơn vị tư vấn đo đạc địa chính khi triển khai thực hiện như không có cơ sở dữ liệu đất đai chính xác nên trong quá trình đo đạc xảy ra nhiều sai sót, như: cung cấp thông tin, thông báo thu hồi đất, xác nhận chủ sở hữu sử dụng đất chưa chính xác,…

Trong đó có nguyên nhân, cơ quan quản lý dữ liệu đất đai (chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai và UBND các xã, phường, thị trấn) chưa thường xuyên cập nhật, chỉnh lý biến động đất đai, nên việc phối hợp truy xuất thông tin, xác định chủ đất (trường hợp vắng chủ) hoặc cung cấp thông tin liên quan người dân có đất bị thu hồi còn chậm.

Việc nghiệm thu bản trích đo địa chính thửa đất phục vụ cho việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng còn nhiều thông tin về thửa đất chưa chính xác (chủ sử dụng đất không đúng, diện tích đất thu hồi chưa chính xác, có trường hợp không xác định được ranh đất thì gom vào chung một khu để xác định diện tích,…). Đây cũng là “nút thắt” mà tỉnh cần có giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới.

Hội đồng nhân dân tỉnh kiến nghị UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo địa phương, đơn vị có thẩm quyền lựa chọn đơn vị tư vấn đo đạc địa chính phục vụ giải phóng mặt bằng có năng lực, kinh nghiệm để hợp đồng đo đạc và tổ chức nghiệm thu đúng theo quy định, tránh thực hiện không đúng quy trình, thủ tục dẫn đến sai sót, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án.

Tăng cường trách nhiệm của các cấp ủy Đảng và sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong công tác giải phóng mặt bằng, xem đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên cần tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả cao.

Trong lãnh đạo, chỉ đạo cần đặt công tác dân vận lên hàng đầu; các cơ quan chức năng thực hiện chặt chẽ, đúng pháp luật, công khai, minh bạch; địa phương ưu tiên tập trung xử lý các vấn đề tồn đọng, khó khăn, vướng mắc.

Thế Nhân