Thất bại lớn của Trump ở Alabama: Cơn địa chấn chính trường Mỹ

13 tháng sau khoảnh khắc đen tối nhất của đảng Dân chủ vì thất bại của bà Hillary Clinton, đảng Dân chủ đang bắt đầu lấy lại niềm tin và bước vào năm 2018 với những hy vọng thắng lợi.

Ngày 13/12, chính trường nước Mỹ chứng kiến một cơn địa chấn lớn nhất trong vài thập kỷ qua: Roy Moore, ứng viên của phe Cộng hòa thất bại trong cuộc bầu cử thượng nghị sĩ bang Alabama.

Lần đầu tiên sau 25 năm, ứng viên thượng nghị sĩ đảng Dân chủ có chiến thắng tại Alabama, mà AP nhận định là "một trong những bang 'đỏ' nhất" - thủ phủ số 1 của phe Cộng hòa. Đối với đảng Cộng hòa, thất bại của ứng viên Moore không chỉ là sự bẽ mặt lớn mà còn làm sâu sắc thêm tình trạng chia rẽ nội bộ đang xảy ra.

Thất bại ở Alabama càng xát muối vào vết thương khi đây chính là bang giúp Trump chiến thắng trong bầu cử sơ bộ hồi năm ngoái. Tới bầu cử tổng thống, ông thậm chí thắng vang dội bà Clinton tới 28 điểm phần trăm.

"Chúng ta cho thấy không chỉ ở bang Alabama mà trên cả nước - rằng chúng ta có thể đoàn kết", ông Jones tuyên bố giữa tiếng reo hò của những người ủng hộ ở Birmingham sau khi thắng cử. Bản thân ông cũng thấy không đủ từ ngữ để diễn tả chiến thắng mà cách đó vài tuần còn tưởng chừng là không tưởng. "Tôi đã đợi khoảnh khắc này suốt cuộc đời mình, và giờ tôi chẳng biết nói cái quái gì nữa".

Dù nhiều quan chức Cộng hòa "quay lưng" với ông Roy Moore, Tổng thống Trump vẫn dồn sự ủng hộ cho ứng viên này. Ảnh: The Hill.

Canh bạc rủi ro của Trump

Thất bại này không chỉ ảnh hưởng tới sự nghiệp của ông Moore mà còn ảnh hưởng đến cục diện đảng Cộng hòa, khi thay đổi thế đa số tại Thượng viện so với đảng Dân chủ chỉ còn 51-49.

Các quan chức Nhà Trắng đã sớm nhận ra rủi ro của việc tổng thống kiên quyết ủng hộ ông Moore. Khi cuộc đua sắp đến hồi kết, họ nghiên cứu kỹ các khảo sát và cho thấy tỷ lệ giữa các đối thủ rất sít sao. Bất chấp lời can ngăn từ đội ngũ cố vấn, Tổng thống Trump rất nhiệt tình để trợ lực cho một ứng viên đối mặt với nhiều cáo buộc quấy rối tình dục trẻ thành niên như ông Moore.

Ông Trump được cho là rất nghi ngờ về những người phụ nữ đứng ra tố cáo Moore. Ông càng không muốn mất ghế về tay phe Dân chủ. Hơn nữa, một số nguồn tin nói với Politico rằng tổng thống muốn giúp đỡ ứng viên như Moore, một người bị chính nhóm nòng cốt của đảng Cộng hòa bỏ rơi.

Trên New York Times, những cố vấn trong Nhà Trắng nói ông Trump rất bức xúc khi chứng kiến hàng loạt nhân vật tên tuổi trong đảng Cộng hòa xa rời Moore vì các cáo buộc quấy rối tình dục vốn xảy ra từ nhiều thập kỷ trước.

Do vậy, ông Trump quyết định dù Moore bị cáo buộc thế nào thì các đảng viên Cộng hòa vẫn phải bỏ phiếu cho ông ấy, vì Moore sẽ hành động tốt hơn một nghị sĩ Dân chủ mà tổng thống nhận định là yếu kém về vấn đề tội phạm, quân sự và biên giới.

Điều đó khiến tổng thống đánh cược cả vốn chính trị, uy tín và địa vị để ủng hộ Moore. Chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử, Tổng thống Trump tổ chức buổi vận động ở vùng Florida gần với biên giới Alabama kêu gọi cử tri ủng hộ cho Moore.

Trump vận động tranh cử cho ông Moore tại Florida. Ảnh: LAT.

Phản ứng đầu tiên của Tổng thống Trump trước chiến thắng của ứng viên Doug Jones (đảng Dân chủ) là lời chúc mừng miễn cưỡng trên Twitter. "Thắng là thắng", ông Trump viết trên Twitter; đồng thời nhấn mạnh đảng Cộng hòa vẫn còn cơ hội thắng một ghế vốn bị bỏ trống sau khi ông Jeff Sessions rời Thượng viện để chuyển sang làm bộ trưởng tư pháp.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đảng Cộng hòa cho rằng thất bại của Moore trên thực tế lại là kết quả tốt nhất với toàn đảng. Quan điểm gay gắt từ những ứng viên bảo thủ như Moore khiến các đối tượng cử tri gồm phụ nữ, các nhóm sắc tộc thiểu số, người đồng tính và Hồi giáo... ác cảm.

"Nỗi đau ngắn hạn nhưng là chiến thắng lâu dài. Việc Roy Moore và Steve Bannon (cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng) thất bại lại là điều có lợi lớn với đảng Cộng hòa. Nếu thắng, ông Moore có thể chôn vùi cả đảng vào năm 2018", cựu thượng nghị sĩ Norm Coleman nói.

Nếu ông Moore chiến thắng, đảng Cộng hòa sẽ thêm gánh nặng vì một nghị sĩ bị cáo buộc quấy rối tình dục trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ ông Trump ở mức thấp nhất lịch sử. Các lãnh đạo Thượng viện từng khẳng định sẽ mở cuộc điều tra nếu Moore đắc cử.

Hy vọng cho đảng Dân chủ

Chiến thắng của ông Jones như cảnh báo về xu hướng mà đảng Cộng hòa phải đối mặt trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2018. Qua việc ông Jones thắng ghế ở Thượng viện, phe Dân chủ đang thể hiện rõ quyết tâm giành lại quyền kiểm soát ở cơ quan này trong hai năm còn lại với nhiệm kỳ của ông Trump.

Thắng lợi của ứng viên Jones gây bất ngờ lớn vì phe Dân chủ tưởng chừng không có cơ hội ở Alabama, một trong những căn cứ vững chắc nhất của đảng Cộng hòa. Đây chính là nơi ông Donald Trump đánh bại bà Hillary Clinton đến 28 điểm trong cuộc bầu cử năm ngoái.

Thắng lợi của ông Doug Jones mở ra hy vọng cho đảng Dân chủ. Ảnh: AP.

Chỉ mới một tháng trước, cuộc bầu cử thống đốc ở bang chiến trường quan trọng Virginia cũng gọi tên ứng viên của đảng Dân chủ Ralph S. Northam với thắng lợi giòn giã (cách biệt hơn 9 điểm phần trăm) so với đối thủ đảng Cộng hòa.

Chiến thắng của ông Jones cũng chứng tỏ thêm một điều: Sự xuất hiện đúng lúc của nhóm cử tri nòng cốt, trong trường hợp này là số lượng người Mỹ gốc Phi đi bỏ phiếu vượt ngoài dự tính, có thể giúp đảng Dân chủ đánh bại nền tảng "lõi" của nhóm ủng hộ Trump là những người lao động da trắng bậc trung ở nông thôn.

Thất bại của ông Moore cũng ảnh hưởng đến cuộc chiến lập pháp sắp tới, khi quốc hội sẽ thảo luận dự luật cải cách thuế. Dù lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện McConnell khẳng định việc bỏ phiếu sẽ được thực hiện trước cuối năm, là giai đoạn ông Jones tuyên thệ nhậm chức, ảnh hưởng cụ thể của nó vẫn là điều chưa thể khẳng định.

Do vậy, nhiều thượng nghị sĩ Dân chủ như Elizabeth Warren và Chris Van Hollen thúc giục quốc hội sớm tiến hành thủ tục để ông Jones nhậm chức và tham gia cuộc bầu cử. "Chúng ta cần lên tiếng liên tục nếu McConnell cố tình không đẩy nhanh tiến độ cho Jones. Ý kiến của người dân Alabama xứng đáng được lắng nghe đầy đủ", Thượng nghị sĩ Van Hollen viết trên Twitter.

Khi lên tiếng trên Twitter ngày 13/12, Tổng thống Trump gỡ gạc thất bại bằng việc khẳng định ông đã tiên đoán được kết cục nhưng vẫn quyết tâm ủng hộ Moore.

"Lý do mà ngay từ đầu tôi đã ủng hộ Luther Strange (và tỷ lệ của ông ấy tăng đáng kể) là vì tôi biết Roy Moore sẽ không thể chiến thắng trong cuộc bầu cử cuối cùng. Và tôi đã đúng! Roy rất nỗ lực nhưng kết quả không như ý", ông Trump viết trên Twitter.

Hai điểm nóng được trông đợi kế tiếp là những cuộc bầu cử ở bang Arizona và Nevada. Tại đây, cựu chiến lược gia trưởng của Nhà Trắng Stephen Bannon và những nhà hoạt động bảo thủ đang cố gắng thúc đẩy cho những ứng viên "nổi loạn", người mà các quan chức đảng Cộng hòa lo ngại sẽ không thể giành thắng lợi. Thất bại của Moore, người cũng nhận sự ủng hộ của Bannon, sẽ khiến họ buộc phải suy nghĩ lại về chiến thuật và chất lượng ứng viên.

VIDEO: Hashtag tuần qua: Chính quyền Trump lao đao vì khủng hoảng

Chính quyền Tổng thống Donald Trump lao đao vì bất ổn nội bộ sau những thay đổi liên tiếp về nhân sự và cáo buộc "đi đêm" với Nga trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.

Minh Anh