Thấy gì từ 'đột phá' đàm phán Mỹ-Ukraine?

Bước ngoặt giữa Mỹ và Ukraine

Thông báo do Văn phòng Tổng thống Ukraine đăng tải nêu rõ, Ukraine bày tỏ sẵn sàng chấp nhận đề xuất của Mỹ về thực hiện một lệnh ngừng bắn lập tức và tạm thời trong 30 ngày. Lệnh ngừng bắn này có thể được gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên, với điều kiện phía Nga chấp nhận và thực hiện đồng thời.

Mỹ sẽ trao đổi với Nga rằng sự tương hỗ từ phía Nga là chìa khóa để đạt được hòa bình. Mỹ đồng thời sẽ lập tức dỡ bỏ lệnh tạm ngưng chia sẻ thông tin tình báo và nối lại viện trợ an ninh cho Ukraine. Hai bên cũng nhất trí chỉ định các nhóm đàm phán và bắt đầu đàm phán để đạt được hòa bình bền vững. Phái đoàn Ukraine một lần nữa nhấn mạnh rằng các đối tác châu Âu phải tham gia vào tiến trình hòa bình. Cũng theo tuyên bố chung sau cuộc gặp, tổng thống hai nước nhất trí sẽ ký kết sớm nhất có thể một thỏa thuận toàn diện về khai thác tài nguyên khoáng sản quan trọng nhất của Ukraine nhằm củng cố nền kinh tế và đảm bảo thịnh vượng và an ninh lâu dài cho Ukraine.

Tuyên bố chung Mỹ -Ukraine được đưa ra sau cuộc đàm phán tại Arab Saudi với sự tham dự của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Mike Waltz. Đại diện phía Ukraine là Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Ngoại trưởng Andriy Sybiha. Ngay sau cuộc gặp, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kết quả tới báo chí từ Nhà Trắng: "Ukraine đã đồng ý, và hy vọng Nga cũng sẽ đồng ý", đồng thời bày tỏ triển vọng sẽ mời người đồng cấp Ukraine trở lại Nhà Trắng. Nhà lãnh đạo Mỹ nói thêm rằng ông sẽ điện đàm với Tổng thống Putin vào cuối tuần này và ông hy vọng lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine sẽ có hiệu lực "trong vài ngày tới".

Phái đoàn Mỹ và Ukraine tham gia đàm phán tại Arab Saudi. Ảnh: Reuters

Quả bóng đang ở sân Nga

Theo tờ New York Times, ngay sau khi cuộc đàm phán Mỹ - Ukraine kết thúc, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nhấn mạnh rằng, trách nhiệm lúc này thuộc về phía Nga trong thực hiện các bước để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hơn 3 năm qua. "Chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ nói đồng ý… Bây giờ quả bóng đang ở trong sân của họ", ông Rubio nói.

Trong khi đó, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak ra điều kiện nếu Nga đồng ý với đề xuất của Mỹ về lệnh ngừng bắn trong 30 ngày, Ukraine sẽ ngay lập tức bắt đầu chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận. Trên thực tế, các cuộc đàm phán tại Jeddah ngày 11/3 diễn ra vào một thời điểm quan trọng trong cuộc xung đột, khi lực lượng Nga tiếp tục tiến vào khu vực tỉnh Kursk, đe dọa buộc lực lượng Kiev phải thoái lui trở về bên kia biên giới và tước mất "quân bài" mặc cả lãnh thổ duy nhất của Ukraine. Tuy nhiên, trên thực địa, chỉ vài giờ trước cuộc gặp Mỹ - Ukraine ở Jeddah, Nga cho biết họ đã bị tấn công ồ ạt bằng thiết bị bay không người lái của Ukraine.

Trong một phản ứng có liên quan, trả lời hãng tin Nga Interfax ngày 11/3, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Moscow mong đợi nhận được thông tin từ Washington về tiến độ đàm phán giữa Ukraine và Mỹ tại Arab Saudi. "Hôm nay, sẽ có các cuộc tiếp xúc giữa Mỹ và Ukraine tại Jeddah. Bằng cách nào đó, phía Mỹ, bên đang tìm cách đạt được một giải pháp hòa bình, sẽ thông báo cho chúng tôi", ông Peskov nói. Reuters cũng trích dẫn lời ông Konstantin Kosachev, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Hội đồng Liên bang Nga, khẳng định bất kỳ thỏa thuận nào, dù có sự hiểu biết về tính cần thiết của thỏa hiệp, cũng phải theo điều kiện của Nga, chứ không phải của Mỹ. Đây không phải là sự khoa trương, mà là thực tế rằng các thỏa thuận thực sự đang được quyết định trên chiến trường. Điều này Washington cần phải hiểu rõ.

Châu Âu phản ứng ra sao?

Các nhà lãnh đạo châu Âu lên tiếng hoan nghênh tiến triển đạt được giữa Mỹ và Ukraine. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Tổng thống Pháp Emmanuel Marcon trong các tuyên bố đồng thời trên mạng xã hội X cho biết, họ hoan nghênh tin tức từ Jeddah về các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Ukraine, bao gồm đề xuất về một thỏa thuận ngừng bắn. "Đây là một diễn biến tích cực, có thể là bước tiến tới một nền hòa bình toàn diện, công bằng và lâu dài cho Ukraine. Quả bóng hiện đang ở trong tay Nga", các nhà lãnh đạo EU nhận định, khẳng định khối này sẵn sàng đóng vai trò đầy đủ của mình, cùng với các đối tác của mình, trong các cuộc đàm phán hòa bình sắp tới.

Thủ tướng Anh Starmer mô tả việc Ukraine chấp nhận lệnh ngừng bắn là một bước đi tích cực. Ông Starmer cũng cho rằng, vấn đề giờ đây đang nằm ở Nga. Ngoại trưởng Estonia Margus Tsahkna mô tả cuộc họp Mỹ - Ukraine là "một bước quan trọng hướng tới một nền hòa bình công bằng và lâu dài". Còn Tổng thư ký NATO Mark Rutte bày tỏ lạc quan thận trọng trước kết quả đàm phán tại Jedah. Ông Rutte khẳng định, bế tắc có thể được phá vỡ, song việc quan trọng là phải đảm bảo rằng thỏa thuận vẫn ở đó và kéo dài, bền vững.

Giới quan sát nhận định, cuộc đàm phán ngày 11/3 có vai trò quan trọng và được cả Mỹ và Ukraine, đặc biệt là Kiev đặt nhiều kỳ vọng để giúp giải quyết cuộc xung đột với Nga. Song, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng nếu Nga không tham gia trực tiếp vào các cuộc đàm phán, các thỏa thuận có nguy cơ chỉ mang tính hình thức, và việc nối lại viện trợ của Mỹ có thể chỉ khiến xung đột leo thang thêm nếu Moscow vẫn kiên quyết giữ lập trường của mình.

Bảo Hân