Thế giới cảnh giác với chính quyền Taliban sau tuyên bố về Nội các

Lính Taliban đứng trước người biểu tình trong cuộc biểu tình chống Pakistan ở Kabul, Afghanistan, ngày 7/9/2021. Ảnh: WANA (Thông tấn xã Tây Á) thông qua Reuters

Việc Taliban thông báo về một chính phủ mới hôm 7/9 được nhiều người coi là một tín hiệu phong trào này muốn "bắt tay" với thế giới. Trước đó, Taliban đã hứa sẽ tôn trọng quyền của người dân, không trả đũa những người từng làm việc cho phương Tây hay cố gắng tìm cơ hội sơ tán cùng quân đội nước ngoài.

Tân quyền Thủ tướng Mohammad Hasan Akhund nói với Al Jazeera: “Chúng tôi đã phải chịu tổn thất nặng nề trong thời khắc lịch sử này và kỷ nguyên đổ máu ở Afghanistan đã qua. Hàng chục nghìn người đã rời đi sau khi Taliban nắm chính quyền vào giữa tháng 8 sau một chiến dịch quân sự chớp nhoáng, nhiều người trong số họ là những chuyên gia lo sợ bị trả thù vì liên kết với chính phủ được phương Tây hậu thuẫn".

Quyền Thủ tướng đã kêu gọi các cựu quan chức đã trốn khỏi Afghanistan quay trở lại, nói rằng sự an toàn của họ sẽ được đảm bảo.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết trong chuyến thăm một căn cứ không quân của Mỹ ở Đức, Washington đang đánh giá thông báo về Nội các của Chính phủ mới ở Afghanistan, gồm các cá nhân là thành viên của Taliban hoặc các cộng sự thân cận của họ mà không có phụ nữ".

Người phát ngôn Nhà Trắng Jen Psaki nói với các phóng viên: "Đây là một Nội các lâm thời". "Không ai trong chính quyền này, không phải tổng thống hay bất kỳ ai trong đội an ninh quốc gia, sẽ cho rằng Taliban là những thành viên được tôn trọng và có giá trị trong cộng đồng toàn cầu."

Liên minh châu Âu đã lên tiếng bác bỏ các cuộc hẹn, nhưng cho biết họ sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ nhân đạo. Viện trợ dài hạn sẽ phụ thuộc vào việc Taliban duy trì các quyền tự do cơ bản. Các ngoại trưởng EU tuần trước đã khẳng định rằng nội các lâm thời phải "toàn diện và đại diện" là "một trong năm điều kiện được đặt ra" để thiết lập quan hệ giữa khối 27 quốc gia này và chính phủ mới của Afghanistan. Hiện EU đã đóng băng hơn 1 tỷ euro mà họ đã dành cho các quỹ phát triển cho Afghanistan trong bảy năm tới.

Saudi Arabia bày tỏ hy vọng chính phủ mới sẽ giúp Afghanistan đạt được "an ninh và ổn định, từ chối bạo lực và chủ nghĩa cực đoan".

Hội nghị của Ngoại trưởng 6 nước láng giềng Afghanistan để thảo luận về tình hình quốc gia này.

Hôm thứ Tư (8/9), phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân cho biết tại một cuộc họp báo, "Trung Quốc coi trọng việc Taliban tuyên bố thành lập chính phủ lâm thời và một số sắp xếp nhân sự quan trọng. Điều này đã chấm dứt hơn ba tuần vô chính phủ ở Afghanistan và là một bước cần thiết để lập lại trật tự và tái thiết đất nước".

Còn 6 quốc gia láng giềng (ran, Pakistan, Trung Quốc, Tajikistan, Uzbekistan và Turkmenistan) của Afghanistan đã lập tức tổ chức cuộc họp các Ngoại trưởng một ngày sau khi nhóm phiến quân Taliban công bố một chính phủ lâm thời và sau các cuộc tham vấn giữa Bộ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amir-Abdollahian và những người đồng cấp Trung Quốc, Nga và Pakistan trong những ngày gần đây.

Các quan chức ngoại giao nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân Afghanistan và tôn trọng luật pháp quốc tế và luật nhân quyền quốc tế. Đồng thời thống nhất quan điểm, Taliban nên tránh xa chủ nghĩa khủng bố và không để tai họa bùng phát trở lại trong nước.

Một thành viên của lực lượng Taliban chĩa súng vào người biểu tình trong cuộc biểu tình chống Pakistan, gần đại sứ quán Pakistan ở Kabul, Afghanistan ngày 7/9/2021. Ảnh: REUTERS

Nhưng đối với nhiều người Afghanistan, vấn đề cấp bách hơn cả thành phần Nội các là sự suy thoái kinh tế do sự hỗn loạn gây ra bởi cuộc chinh phạt của Taliban. Ở Kabul, hàng chục phụ nữ lại xuống đường để yêu cầu đại diện trong chính quyền mới và quyền của họ được bảo vệ. Nói rộng hơn, mọi người kêu gọi nhà lãnh đạo phục hồi nền kinh tế Afghanistan, vốn đang đối mặt với lạm phát tăng cao, tình trạng thiếu lương thực ngày càng trầm trọng do hạn hán và viễn cảnh viện trợ quốc tế bị cắt giảm khi các quốc gia không chấp nhận chế độ của Taliban tại quốc gia Tây Nam Á này.

Tổng thống bị lật đổ Ashraf Ghani, người đã chạy trốn khỏi Kabul khi lực lượng Taliban tiến đến vùng ngoại ô của nó, hôm 8/9 đã xin lỗi về sự sụp đổ đột ngột của chính phủ của ông, nhưng một lần nữa phủ nhận rằng ông đã mang theo hàng triệu đô la của ngân sách quốc gia.

Hồng Hân (theo CNA)