Thế giới đã đi từ 'khủng hoảng thiếu chip' đến dư thừa chip như thế nào?

Thế giới từng trải qua đợt khủng hoảng thiếu hụt chất bán dẫn trong đại dịch Covid-19. Lúc đó, tình trạng thiếu hụt chip đã ảnh hưởng đến mọi thứ, từ ô tô đến máy chơi game. Và khủng hoảng thiếu chip đã trở thành khủng hoảng dư thừa chip - khiến một số nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Chất bán dẫn là những thành phần nhỏ bé không thể thiếu trong hàng loạt sản phẩm bao gồm tủ lạnh, ô tô, điện thoại thông minh và bóng đèn LED. Đại dịch Covid-19 đã gây ra sự gián đoạn lớn trong chuỗi cung ứng và sản xuất chip, khi người tiêu dùng bị mắc kẹt ở nhà, phát cuồng vì các sản phẩm như PC và điện thoại thông minh.

Điều này đã thúc đẩy nhu cầu đối với các chất bán dẫn như chip bộ nhớ do các công ty Hàn Quốc Samsung, SK Hynix và Micron sản xuất.

Nhu cầu về chip kém tiên tiến hơn cần thiết cho các quy trình như quản lý năng lượng trong thiết bị cũng tăng lên.

Bối cảnh đó đã dẫn đến tình trạng thiếu hụt trên diện rộng các sản phẩm như bảng điều khiển trò chơi và thậm chí cả linh kiện cho máy giặt, kéo dài đến nửa đầu năm 2022. Ngoài ra còn thiếu chất bán dẫn dùng cho ô tô, dẫn đến sản lượng ô tô của các hãng xe lớn giảm mạnh, giá xe tăng vọt thậm chí không có xe ô tô để mua.

Dần dần, động lực cung và cầu đối với một số loại chip đã trở nên cân bằng hơn. Nhưng ở các lĩnh vực khác, tình trạng thiếu hụt chip đã chuyển thành tình trạng dư thừa chip.

NGUỒN CUNG CHIP BỘ NHỚ DƯ THỪA

Hai loại chip hiện đang dư cung là chip bộ nhớ NAND và DRAM. Đây là các loại chip được dùng trong các thiết bị như máy tính xách tay và cả máy chủ trong trung tâm dữ liệu.

Tình trạng dư thừa xảy ra sau khi các công ty bắt đầu dự trữ chip từ những ngày còn thiếu hụt. Đây là chiến lược “tích trữ hàng tồn kho” của các công ty.

Nhưng sau đó nền kinh tế chậm lại.

Nhu cầu đối với các sản phẩm như điện thoại thông minh và máy tính xách tay đã giảm mạnh - đặc biệt khi nhiều người đã mua sắm trong thời kỳ đại dịch.

Peter Hanbury, đối tác trong lĩnh vực viễn thông, truyền thông và công nghệ tại Bain & Company, cho biết: “Vì vậy, các nhà sản xuất những sản phẩm cuối cùng này đã ngừng đặt hàng chip. Thay vào đó, họ tập trung xử lý lượng hàng tồn kho. Điều này dẫn đến hiệu ứng ‘bullwhip’ mạnh mẽ đối với chất bán dẫn trong chuỗi cung ứng”.

Hiệu ứng Bullwhip là hiện tượng thông tin về nhu cầu thị trường cho một sản phẩm bị bóp méo hay khuếch đại lên qua các khâu chuỗi cung ứng, dẫn đến sự dư thừa tồn kho, ảnh hưởng đến chính sách giá và tạo ra phản ánh không chính xác trong nhu cầu thị trường. Những nơi từng có nhu cầu chip cao ngất ngưởng trong thời gian thiếu hụt đột nhiên trở nên dư thừa nguồn cung khi các thị trường cuối cùng ngừng đặt hàng chip.

Tuy nhiên, không phải tất cả các loại chất bán dẫn đều dư cung, vì nhu cầu về chip từ lĩnh vực ô tô vẫn mạnh.

Hanbury nói rằng một số chip được sản xuất cho các mục đích cụ thể trên xe ô tô, vì vậy “thời gian giao hàng và giá của chúng đang được cải thiện nhưng vẫn ở mức khá cao”.

CÁC NHÀ SẢN XUẤT CHIP TỪ CHỖ LỢI NHUẬN TĂNG VỌT ĐẾN THU NHẬP GIẢM SÚT

Chất bán dẫn thiếu hụt do đại dịch gây ra đã giúp thúc đẩy lợi nhuận của các nhà sản xuất chip khi giá cả tăng vọt. Samsung, nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới, đã “vớ bẫm” vào thời điểm đó. Tuy nhiên, năm nay, Samsung và các đối thủ SK Hynix và Micron đã gặp khó khăn.

Lợi nhuận quý 2 của Samsung đã giảm đến 95% so với cùng kỳ năm ngoái

Samsung cho biết lợi nhuận hoạt động trong quý thứ hai đã giảm 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, SK Hynix lại thua lỗ trong quý 2 so với lãi cùng kỳ năm ngoái.

Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan, nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, tuần trước cho biết thu nhập ròng trong quý 2 đã giảm 23,3% so với một năm trước. Đây là lần giảm lợi nhuận hàng quý đầu tiên sau 4 năm.

Sắp tới, thị trường PC có vẻ yếu, điều này có khả năng ảnh hưởng đến Samsung, SK Hynix và Micron.

Đối với TSMC, thị trường điện thoại thông minh toàn cầu - một yếu tố thúc đẩy doanh thu chính - cũng đang chịu áp lực.

“Thị trường điện thoại thông minh vẫn là phần doanh thu lớn nhất của TSMC”, Sze Ho Ng, một nhà phân tích tại China Renaissance Securities, cho biết.

CÁC HÃNG CHIP LỚN TUYÊN BỐ CẮT GIẢM SẢN LƯỢNG, THỊ TRƯỜNG CHIP SẼ SỚM CÂN BẰNG?

Trong nỗ lực đẩy giá chip và giảm nguồn cung trên thị trường, các hãng chip nhớ lớn đã tuyên bố cắt giảm sản lượng.

Samsung cho biết họ hy vọng nhu cầu toàn cầu sẽ phục hồi trong nửa cuối năm nay và những người khác cũng có quan điểm tương tự.

Tuy nhiên, TSMC tuần trước cho biết họ mong đợi khách hàng “tiếp tục điều chỉnh hàng tồn kho”.

“Sau đợt điều chỉnh của năm nay, tôi nghĩ rằng TSCM sẽ có một kịch bản tăng trưởng tốt trong nửa cuối năm, nhưng “tốt đến mức nào” thì còn phụ thuộc vào môi trường vĩ mô”, Ng nói.

Cuối cùng, sự phục hồi của các công ty bán dẫn sẽ phụ thuộc vào nhu cầu đối với các sản phẩm như đồ điện tử tiêu dùng có tăng hay không. Và nhu cầu này lại liên quan đến sự phục hồi kinh tế vĩ mô chung. Và cái cuối cùng này lại có vẻ không chắc chắn.

Hoàng Hà