Thế giới nỗ lực cứu trợ Myanmar và lý giải mức độ thiệt hại nặng nề của động đất

Thiết bị xây dựng nặng được sử dụng để đào qua đống đổ nát tìm kiếm những người sống sót trong một tòa nhà bị phá hủy ở Mandalay vào ngày 29/3/2025, một ngày sau một trận động đất xảy ra ở miền trung Myanmar. Ảnh: AFP

Các nhà khoa học giải thích lý do tại sao động đất Myanmar lại chết người nhiều đến vậy

Đánh giá từ cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết trận động đất nông 7,7 độ lớn ở phía Tây Bắc của thành phố Sagaing miền trung Myanmar đã kích hoạt cảnh báo đỏ về số lượng người tử vong và mất mát kinh tế.

"Tử vong cao và thiệt hại lớn, thảm họa có khả năng lan rộng", những nhận định này nhắm vào thành phố Mandalay trung tâm Myanmar, nơi có hơn một triệu người đang bị ảnh hưởng bởi trận động đất.

Sáng thứ Bảy (29/3), nhà chức trách Myanmar công bố con số người bị thiệt mạng vượt qua 1.000 người, với hơn 2.000 người bị thương.

Tuy nhiên, phân tích của cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết số lượng người tử vong có thể từ 10.000 -100.000 người. Cơ quan này cũng phán đoán thiệt hại tài chính có thể lên đến hàng chục ngàn triệu đô la. Và đương nhiên, con số kinh tế thiệt hại sẽ vượt quá GDP của Myanmar.

Cơ sở hạ tầng yếu làm phức tạp hơn nỗ lực cứu trợ. Trong khi đó, với tình hình nội bộ chính trị Myanmar thời điểm này, dịch vụ cứu hộ và hệ thống chăm sóc y tế gần như không thể đảm bảo cho một cuộc hồi phục quy mô lớn.

Tâm chấn động đất xảy ra tại Vùng Sagaing (Myanmar). Ảnh: google maps

Bill McGuire, giáo sư nghiên cứu về các nguy cơ địa vật lý và khí hậu tại Đại học London (UCL), cho biết đây "có lẽ là trận động đất lớn nhất trên đất liền Myanmar trong ba phần tư thế kỷ". Một dư sốc 6,7 độ lớn đã xảy ra vài phút sau lần đầu tiên và McGuire cảnh báo có thể xuất hiện nhiều dư chấn tiếp theo.

Rebecca Bell, một chuyên gia về kiến trúc tại Trường Cao đẳng Imperial London (ICL), cho rằng đây là một "đứt gãy trượt ngang" - vết nứt Sagaing.

Các nhà khoa học thậm chí đã ví vết nứt trượt ngang này như một nhát dao chém xuống Trái Đất, vùng ảnh hưởng lan ra cả Đông Nam Á.

Đứt gãy Sagaing rất dài, 1.200 km (745 dặm), và rất thẳng. Bản chất thẳng có nghĩa là động đất có thể bị rung chuyển trên diện tích lớn - diện tích cú trượt ngang càng lớn thì động đất càng lớn.

Động đất trong những trường hợp như vậy có thể siêu phá hủy, nhất là khi động đất diễn ra ở độ sâu nông, năng lượng địa chấn của nó đã lan rộng và tác động đến những khu vực đông dân cư. Điều đó gây ra "rất nhiều cơn rung lắc trên bề mặt", các nhà khoa học cho biết thêm.

Myanmar từng bị tấn công bởi những trận động đất mạnh

Đã có hơn 14 trận động đất với cường độ 6 trở lên trong thế kỷ trước, bao gồm một trận động đất 6,8 độ gần Mandalay vào năm 1956. Thập kỷ gần đây Myanmar "bùng nổ nhiều tòa nhà cao tầng được xây dựng từ bê tông kiên cố".

"Myanmar đã phải chống chọi nhiều năm xung đột vũ trang và hiện có nhiều công trình chất lượng thi công thiết kế xây dựng thấp. Trước đây, trong tất cả các trận động đất lớn hơn trước đó dọc theo Sagaing Fault, Myanmar tương đối chưa phát triển, với hầu hết là các tòa nhà có khung gỗ thấp tầng và các di tích tôn giáo được xây dựng bằng gạch" - các nhà khoa học phân tích.

Trận động đất ngày hôm nay là thử nghiệm đầu tiên về cơ sở hạ tầng hiện đại của Myanmar chống lại một trận động đất lớn, tập trung gần các thành phố lớn. Ít nhất 2,8 triệu người ở Myanmar đã ở những khu vực trong các tòa nhà "được xây dựng từ gỗ và nề gạch không cường lực" dễ bị tổn thương bởi động đất rung lắc.

Chúng ta đã biết động đất không giết người, nhưng hạ tầng sụp đổ thì có. Chính phủ phải chịu trách nhiệm cho các quy định lập kế hoạch và quy định xây dựng. Thảm họa này phơi bày những gì chính phủ Myanmar đã không thực hiện trước trận động đất nhằm giảm nhẹ nếu có địa chấn" - các nhà khoa học nhận định.

Các đội cứu hộ làm việc để cứu người dân bị mắc kẹt dưới đống đổ nát của chung cư Sky Villa bị phá hủy ở Mandalay vào ngày 29/3/2025, một ngày sau một trận động đất xảy ra ở miền trung Myanmar. Ảnh: AFP

Nỗ lực viện trợ toàn cầu cho giải cứu động đất

Trung Quốc đã gửi một đội cứu hộ 82 người đến Myanmar vào sáng 29/3, Bộ quản lý khẩn cấp của Bắc Kinh cho biết.

Một đội giải cứu riêng biệt từ Yunnan của Trung Quốc đã đến trung tâm thương mại của Myanmar Yangon.

Chính phủ Trung Quốc cũng sẽ cung cấp cho Myanmar 100 triệu yuan (13,8 triệu đô la) để hỗ trợ nhân đạo khẩn cấp, với các chuyến hàng bắt đầu vào 31/3.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (Hoa Kỳ) vào 28/3 đã tuyên bố Washington sẽ hỗ trợ Myanmar sau khi xảy ra động đất.

Ấn Độ cử chuyến bay viện trợ đến Myanmar và đã hạ cánh vào 29/3. Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar cho biết một chiếc máy bay vận tải quân sự C-130 đã được cử đi mang theo các bộ dụng cụ vệ sinh, chăn, gói thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác. "Một đội tìm kiếm và cứu hộ và đội y tế cũng đang đi cùng chuyến bay này", ông nói.

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết sẽ gửi 2 triệu đô la hỗ trợ nhân đạo "hỗ trợ các nỗ lực cứu hộ và cứu trợ khẩn cấp" sau trận động đất. "Chính phủ Hàn Quốc hy vọng rằng sự hỗ trợ này sẽ giúp cứu người và giảm đau khổ trong các khu vực bị ảnh hưởng" - Seoul nói rằng nó có thể gửi thêm hỗ trợ nếu tình hình tệ hơn.

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết đang huy động trung tâm hậu cần của mình ở Dubai để chuẩn bị nguồn cung chấn thương sau trận động đất và đã kích hoạt phản ứng quản lý khẩn cấp.

Cơ quan y tế toàn cầu đang phối hợp phản ứng động đất từ trụ sở Geneva. "Chúng tôi xem đây là một sự kiện lớn và là một mối đe dọa rất lớn đối với tính mạng và sức khỏe người dân" - phát ngôn viên Margaret Harris đã cho biết một cuộc họp truyền thông.

Bộ ngoại giao Iran đã gửi lời chia buồn của Tehran đến nhân dân và chính phủ Myanmar và Thái Lan vào 29/3 và cho biết sẽ được chuẩn bị để giúp đỡ những nhân đạo.

Bộ ngoại giao Malaysia cho biết nó cũng sẽ gửi một đội cứu hộ đến Myanmar. Việc triển khai sẽ bao gồm một chỉ huy và 49 nhân viên giải cứu "hỗ trợ các hoạt động cứu trợ nhân đạo và thiên tai đang diễn ra".

Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã gửi lời chia buồn đến Myanmar và Thái Lan, tuyên bố sẵn sàng cung cấp tất cả các hỗ trợ cần thiết cho những nỗ lực phục hồi tại các khu vực bị ảnh hưởng.

Nguồn: AFP

PV