Thế giới tiền ảo chao đảo

CEO Binance Changpeng Zhao tại một sự kiện ở Paris tháng 6/2022. Ảnh: Reuters.

Vị CEO có tên gọi tắt là CZ này đã phải từ chức và rời sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới. Việc ông Zhao nhận tội và từ chức là một phần trong án phạt 4,3 tỷ USD đối với sàn giao dịch Binance. Trong thỏa thuận này, cá nhân ông Zhao phải trả 200 triệu USD, chịu sự giám sát trong 5 năm và phải cam kết rút khỏi thị trường Mỹ.

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, việc ông Zhao “miễn cưỡng nhận tội” cho thấy thế giới tiền ảo rất nhiều bất trắc. Binance được coi là "gã khổng lồ" trong thế giới tiền ảo, được Changpeng Zhao thành lập ở Thượng Hải (Trung Quốc) trước khi chuyển trụ sở đến Tokyo (Nhật Bản) và kế đó là Malta. Công ty mẹ được đặt ở quần đảo Cayman (lãnh thổ hải ngoại của Anh), nhưng Binance không có trụ sở chính và cũng từ chối tiết lộ nơi đặt sàn giao dịch chính Binance.com. Trước khi nhận tội, sàn giao dịch này có khoảng 120 triệu người sử dụng. Binance có hơn 7.400 nhân viên rải khắp nhiều quốc gia.

Trong năm 2022, mỗi ngày Binance xử lý khoảng 65 tỷ USD giá trị giao dịch tiền điện tử. Theo trang Coin.com, Binance thống trị thị trường giao dịch tiền ảo khi chiếm gần 60% thị phần toàn cầu. Đứng thứ hai là sàn giao dịch OKX (trụ sở Seychelles) với 5,44% và sàn Coinbase (Mỹ) xếp thứ ba với 5,37%.

Dù quy mô khổng lồ nhưng tài chính của Binance lại không rõ ràng. Do là công ty tư nhân, Binance không tiết lộ những thông tin tài chính cơ bản như doanh thu, lợi nhuận và dự trữ tiền mặt. Kết quả phân tích của hãng tin Reuters dựa trên hồ sơ kinh doanh của Binance năm 2022 cho thấy công chúng hầu như không nắm được thông tin về hoạt động của sàn giao dịch Binance.com, ngoại trừ những chi tiết do chính công ty này cung cấp.

Sàn giao dịch Binance đã bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra từ năm 2018. Tháng 12/2020, các công tố viên liên bang yêu cầu công ty cung cấp hồ sơ ghi chép nội bộ về các nỗ lực thực hiện quy định chống rửa tiền trong các giao dịch trên sàn, cùng với các trao đổi có liên quan đến nhà sáng lập Changpeng Zhao. Đến tháng 3 năm nay, Ủy ban Giao dịch hàng hóa tương lai (CFTC) nộp đơn kiện đối với Binance với lý do không thực thi chương trình chống rửa tiền theo luật định, có nghĩa là không phát hiện và ngăn chặn hiệu quả các hoạt động cung cấp tài chính cho hoạt động khủng bố.

Chưa hết, ngày 5/6/2023, Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Mỹ (SEC) cáo buộc Binance và CEO Changpeng Zhao điều hành “một trang web lừa đảo", thao túng và đẩy giá bitcoin xuống mức thấp nhất trong gần 3 tháng. Tòa án liên bang ở Washington đã liệt kê 13 cáo buộc chống lại Binance và Tổng giám đốc Zhao. SEC cũng cho rằng Binance và ông Zhao trong tư cách là ông trùm nổi tiếng nhất của ngành công nghiệp tiền điện tử, đã bí mật kiểm soát tài sản của khách hàng, cho phép họ trộn lẫn và chuyển hướng tiền của nhà đầu tư "tùy ý".

"Chúng tôi cáo buộc rằng các thực thể của ông Zhao và Binance đã tham gia một mạng lưới lừa đảo rộng lớn, xung đột lợi ích, thiếu công khai và trốn tránh luật pháp có tính toán" - Chủ tịch SEC Gary Gensler tuyên bố.

Theo chuyên gia Ed Moya - nhà phân tích thị trường cao cấp tại công ty Oanda (Mỹ), Binance sẽ bị tê liệt cho dù hoạt động lừa đảo có tinh vi đến mấy đi nữa. Rủi ro dồn sang cho người tham gia sàn giao dịch tiền ảo này.

Tiền điện tử (tiền ảo) phát triển rất mạnh bằng cách giao dịch trên mạng, cuốn hàng tỷ người trên thế giới vào vòng xoáy của nó. Coin.com nói mỗi ngày có khoảng 70 triệu lượt người truy cập các sàn giao dịch tiền ảo. Số tiền vào ra mỗi ngày khoảng 1 tỷ USD. 3/4 số người tham gia mua bán tiền ảo qua các sàn giao dịch rơi vào cảnh trắng tay sau một năm tham gia. Con số này nâng lên thành 4/5 sau 2 năm. Bù vào đó là số “khách hàng mới”, trong đó 35% là những người trong độ tuổi từ 50 đến 65.

“

Sau vụ sàn giao dịch tiền điện tử Binance và CEO Changpeng Zhao bị buộc tội, Mỹ đã đưa nhiều “ông lớn” tiền ảo vào tầm ngắm. Trong đó có thể kể đến CEO FTX Bankman-Fried với nghi vấn lừa đảo khách hàng và nhà đầu tư ít nhất 10 tỷ USD. Sàn giao dịch Kwon cũng đang phải đối mặt với cáo buộc dàn dựng một vụ lừa đảo tiền số trị giá hàng tỷ USD. Công ty tiền số Celsius Network Alex Mashinsky cho dù đã đệ đơn xin phá sản nhưng Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ vẫn cáo buộc quảng cáo sai lệch về tình trạng thật sự của công ty. Cho dù Barry Silbert - người đứng đầu tập đoàn tiền số Digital Currency Group nói rằng họ bị cáo buộc vô căn cứ và mình là “vật tế thần” cho những hành động xấu của các sàn giao dịch tiền ảo, nhưng SEC vẫn tiếp tục điều tra.

Thanh Đức