'Thế lưỡng nan' của Mỹ ở Trung Đông sau vụ tấn công bằng UAV khiến binh sĩ tử vong

Các quan chức Mỹ hôm 30/1 nói với đài CNN rằng phản ứng của chính quyền Mỹ đối với cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) ở Jordan khiến các quân nhân Mỹ thiệt mạng và bị thương vào ngày 28/1 có thể sẽ mạnh mẽ hơn các cuộc tấn công trả đũa trước đây của Mỹ ở Iraq và Syria.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đang chịu áp lực ngày càng tăng phải đáp trả theo cách ngăn chặn vĩnh viễn những cuộc tấn công như thế này. Các chiến binh được Iran hậu thuẫn đã nhắm mục tiêu vào các cơ sở quân sự của Mỹ ở Iraq và Syria hơn 160 lần kể từ tháng 10, và một số nhà lập pháp Đảng Cộng hòa đã kêu gọi Mỹ tấn công trực tiếp vào bên trong Iran để gửi 'một thông điệp rõ ràng'.

Nhưng thách thức lớn nhất hiện nay đối với chính quyền Biden là làm thế nào để đáp trả cuộc tấn công nhằm vào lực lượng Mỹ trong khu vực kể từ vụ đánh bom ở Abbey Gate khiến 13 quân nhân Mỹ thiệt mạng trong những ngày cuối cùng của cuộc rút quân ở Afghanistan – mà không gây ra cuộc chiến tranh nào trong khu vực.

Trong những tháng gần đây, Mỹ đã thực hiện một số cuộc tấn công nhắm vào các kho vũ khí của lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Iraq và Syria. Cho đến nay, không có cuộc tấn công nào trong số đó có thể ngăn cản được phiến quân, với 165 cuộc tấn công đã làm bị thương hơn 120 quân nhân Mỹ trên toàn khu vực kể từ tháng 10.

Ba binh sĩ Mỹ thiệt mạng trong vụ tấn công bằng UAV

Trung tướng đã nghỉ hưu Mark Hertling cho biết cái chết của các quân nhân Mỹ “chắc chắn đã vượt qua ranh giới đỏ của tổng thống”, và cả các quan chức cũng như nhà phân tích đều mong đợi một phản ứng mạnh mẽ hơn mà không nhất thiết chỉ giới hạn ở một quốc gia hoặc một ngày nào đó.

Tuy nhiên, các quan chức cho rằng khó có khả năng Mỹ sẽ tấn công vào lãnh thổ Iran. Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết phản ứng của Mỹ “có thể được chia thành nhiều cấp độ, theo từng giai đoạn và được duy trì theo thời gian”.

Chính quyền Biden có thể quyết định tấn công lại các nhóm chiến binh ở Iraq, Syria hoặc cả hai nước, đồng thời cũng có thể nhắm vào giới lãnh đạo của lực lượng dân quân trong khu vực. Trong ít nhất một trường hợp vào đầu tháng 1, Mỹ đã nhắm vào một thành viên cấp cao của Harakat al-Nujaba, một nhóm ủy nhiệm của Iran đã tấn công lực lượng Mỹ.

Các quan chức lưu ý rằng một cuộc tấn công mạng là một lựa chọn khác. Một quan chức Mỹ cho biết Mỹ đang cẩn thận không nêu quá cụ thể về nguồn gốc của máy bay không người lái hoặc phiến quân nào đã phóng nó, nhằm bảo toàn yếu tố bất ngờ khi Mỹ phản ứng. Các quan chức Mỹ chỉ nói rằng nhóm ủy nhiệm Kataib Hezbollah của Iran dường như đã hỗ trợ cuộc tấn công. Một quan chức quốc phòng Mỹ nói với CNN: “Chúng tôi không loại bỏ bất cứ điều gì trên bàn thảo luận. Chúng tôi không tìm kiếm chiến tranh với Iran”.

Tuy nhiên, các quan chức cho biết, tấn công Iran là một trong những lựa chọn ít khả thi nhất vào thời điểm này. Các quan chức của Biden hôm 29/1 đã nhiều lần nói rằng Mỹ không muốn gây chiến với Iran. “Chúng tôi không tìm kiếm một cuộc chiến với Iran. Chúng tôi không mong đợi một cuộc xung đột rộng hơn ở Trung Đông” - John Kirby, điều phối viên truyền thông chiến lược của Hội đồng An ninh quốc gia nói với CNN. “Trên thực tế, mọi hành động mà tổng thống thực hiện đều nhằm mục đích giảm leo thang, cố gắng giảm bớt căng thẳng” – ông nói thêm.

Mặc dù Mỹ buộc Iran phải chịu trách nhiệm cuối cùng về các cuộc tấn công do Tehran hỗ trợ tài chính và quân sự cho các nhóm ủy quyền của họ, nhưng vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy Iran chỉ đạo rõ ràng cuộc tấn công chết người vào ngày 28/1 hoặc có ý định leo thang căng thẳng.

Căn cứ nơi xảy ra vụ tấn công

Một quan chức Mỹ cho biết: “Tôi không nghĩ đây là hành động leo thang căng thẳng. Đó là kiểu tấn công tương tự mà họ đã thực hiện 163 lần trước đó và đến lần thứ 164 họ gặp may”.

Các quan chức cho biết, cuộc tấn công mang nhiều điểm nổi bật so với hơn 160 cuộc tấn công trước đó của phiến quân được Iran hậu thuẫn - điểm khác biệt duy nhất là cuộc tấn công này đã tấn công thành công một khu nhà ở tại căn cứ Hoa Kỳ, được gọi là Tháp 22, vào sáng sớm 28/1 khi các quân nhân được phục vụ. Các thành viên quân sự vẫn còn nằm trên giường và có rất ít thời gian để sơ tán.

Máy bay không người lái cũng bay thấp, có khả năng cho phép nó trốn tránh hệ thống phòng không của căn cứ và tiếp cận căn cứ cùng lúc với một máy bay không người lái của Mỹ đang trở về sau một nhiệm vụ. Các quan chức cho biết điều đó có thể gây nhầm lẫn và có thể khiến phản hồi bị trì hoãn.

Sabrina Singh, phó thư ký báo chí Lầu Năm Góc, cho biết trong cuộc họp báo hôm 29/1: “Chúng tôi biết những nhóm này được Iran hỗ trợ, nhưng tôi không thể cho bạn biết thêm về việc ai đã chỉ đạo nhóm này”.

Tuy nhiên, Jon Alterman - Giám đốc Chương trình Trung Đông tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế cho biết, nếu Mỹ cố gắng giảm căng thẳng thông qua các cuộc tấn công trả đũa tương xứng và hạn chế, điều đó có thể bị coi là yếu kém đối với Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này.

Alterman nói với CNN: “Nếu mọi thứ đều có chủ ý và cân xứng, nó sẽ tạo ra động lực để mọi người đi thẳng đến ranh giới đỏ và đảm bảo rằng họ biết chính xác ranh giới đó ở đâu”.

Iran đã dành nhiều năm đầu tư vào các lực lượng ủy nhiệm trong khu vực, từ Hezbollah ở Li-băng đến Houthi ở Yemen cho đến các nhóm chiến binh ở Iraq và Syria. Tehran đã cung cấp cho các lực lượng ủy nhiệm này, được gọi một cách không chính thức là “trục kháng chiến” tiền bạc, vũ khí, đào tạo và vật tư khi nước này tìm cách mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông và gây áp lực buộc Mỹ phải rút khỏi khu vực.

Alterman cho biết: “Trong ba tháng qua, Iran đã được hưởng lợi sâu sắc sau nhiều năm đầu tư vào trục kháng chiến. Tehran đã chứng kiến các cuộc biểu tình chống Mỹ và chống Israel lan rộng khắp Trung Đông sau khi cuộc chiến Israel-Hamas bắt đầu. Iran ngày càng trở nên thân thiết hơn với Nga và Trung Quốc, và các quan chức Iraq gần đây đã bắt đầu lớn tiếng hơn trong việc kêu gọi chấm dứt sự hiện diện của quân đội Mỹ tại nước này. Đây là những biện pháp mang lại chiến thắng cho Iran”.

Anh Duy