Thêm trải nghiệm với tiết học ngoài nhà trường
Tăng môi trường trải nghiệm, thực hành được nhiều cơ sở giáo dục tại TP Hồ Chí Minh triển khai hiệu quả và mang lại sự thích thú, khơi dậy óc tò mò, sáng tạo của học sinh (HS) trong vài năm gần đây. Đó là một trong những cách giúp nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học; tạo điều kiện thuận lợi để HS phát triển toàn diện, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống…
Tăng môi trường trải nghiệm, thực hành được nhiều cơ sở giáo dục tại TP Hồ Chí Minh triển khai hiệu quả và mang lại sự thích thú, khơi dậy óc tò mò, sáng tạo của học sinh (HS) trong vài năm gần đây. Đó là một trong những cách giúp nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học; tạo điều kiện thuận lợi để HS phát triển toàn diện, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống…
Vừa chính thức được công bố, dự án “Chuyến xe trải nghiệm” đã tạo sự thích thú cho nhiều phụ huynh, người làm giáo dục với những tua khám phá mới lạ dành cho HS các cấp. Dự án gồm tám tua “vừa học vừa chơi” bám sát những yêu cầu về phát triển phẩm chất người học của chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018 và các bộ sách giáo khoa mới đang bắt đầu được triển khai từ năm học này.
Theo đó, HS khối các lớp 1, 2 có thể tham gia tua “Trải nghiệm chân trời sáng tạo”, “Trải nghiệm tự nhiên xã hội địa phương” và “Trải nghiệm kỹ năng sống (đầu tiểu học)”. HS khối các lớp 3, 4, 5 được thiết kế sẵn hai tua là “Trải nghiệm tự nhiên xã hội Nam Bộ” và “Trải nghiệm kỹ năng sống (cuối tiểu học)”. Còn HS bậc trung học cơ sở (THCS) sẽ thỏa sức khám phá thế giới chung quanh với chùm tua “Trải nghiệm khoa học và lịch sử bậc THCS” và “Trải nghiệm kỹ năng sống bậc THCS”. Điểm mới của “Chuyến xe trải nghiệm” là ban biên soạn dự án thiết kế luôn một tua mang tính hỗ trợ, định hướng cho HS bậc trung học phổ thông (THPT) trước ngưỡng cửa cuộc đời mang tên “Trải nghiệm khoa học và hướng nghiệp bậc THPT”.
Theo TS Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, đại diện nhóm biên soạn dự án “Chuyến xe trải nghiệm”, hoạt động tập thể này giúp HS trưởng thành hơn, hướng đến là tất cả HS khi tham gia các tua trải nghiệm sẽ biết vận dụng những kiến thức đã học, đã biết vào môi trường thực tế, biến những điều này thành kỹ năng, tri thức của bản thân. Các em sẽ được khám phá thêm nhiều cách học mới, nhiều mô hình hay mà trước đây chưa có điều kiện tìm hiểu, trải nghiệm. Thông qua các hoạt động tập thể, các em sẽ biết điều chỉnh giao tiếp, biết cách phối hợp, làm việc nhóm sao cho hiệu quả cũng như vận dụng óc sáng tạo để hoàn thành các thử thách mà chương trình đưa ra.
Dự án “Chuyến xe trải nghiệm” còn chú trọng các yếu tố mang tính văn hóa truyền thống, kiến thức xã hội để HS có điều kiện thực hành ngay khi trở về nhà. Tại khu Trải nghiệm lịch sử, các em HS có thể dễ dàng hình dung được quá trình chiến đấu của cha ông tại mô hình địa đạo, hào chiến đấu, Nhà trưng bày Đồng khởi, bếp Hoàng Cầm… khi trực tiếp tham gia nhiều hoạt động thực tế và giao lưu với các chiến sĩ, các nhân chứng lịch sử. Còn tại “Con đường Nam Bộ”, các em HS sẽ được tìm hiểu về văn hóa miền nam nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng; được nghe đờn ca tài tử, xem trình diễn nhạc cụ dân tộc, thử hát vài câu vọng cổ hay mặc đồ bà ba tập bắt cá đồng, thưởng thức các món ăn dân dã…
Trong khi đó, mô hình “Con đường hướng nghiệp” chỉ ra bốn bước cụ thể giúp HS bậc THPT có cái nhìn cụ thể hơn với việc chọn ngành nghề phù hợp trong tương lai. Góc giáo dục giới tính của “Chuyến xe trải nghiệm” sẽ khéo léo truyền thông về kiến thức sinh sản; cách bảo vệ bản thân và những hệ lụy của tình dục không an toàn, có thai ngoài ý muốn bằng vật dụng trực quan nhằm giúp HS tuổi dậy thì tích lũy đủ kiến thức cần thiết về vấn đề nhạy cảm nhưng rất quan trọng này…
Triển khai từ năm 2016, ban đầu là bậc THCS, THPT, sau là bậc tiểu học, đến nay, chương trình “Tiết học ngoài nhà trường” do Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) TP Hồ Chí Minh phối hợp Trung tâm giáo dục Vườn thú - Thảo Cầm Viên Sài Gòn thực hiện, đã thu hút gần 140 nghìn HS tham gia. Phát triển chương trình này, cuối năm 2019, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã chính thức đưa vào giảng dạy “Trải nghiệm khoa học nông nghiệp” tại Công viên Sài Gòn Safari ở huyện Củ Chi. Còn chương trình “Giáo dục bảo tồn” tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn đến nay đã đón gần 257 nghìn HS các cấp đến học tập, trải nghiệm.
Tìm hiểu về động vật, thực vật và các hiện tượng tự nhiên, nắm thông tin về tình trạng ô nhiễm môi trường cũng như nguy cơ tuyệt chủng của nhiều loài thú quý hiếm thông qua hình thức “mắt thấy tai nghe” tại chính vườn cây, chuồng thú ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn là những hoạt động chính mà các em HS có được khi đến với “Tiết học ngoài nhà trường”. Khoảng ba giờ khám phá Thảo Cầm Viên, tại mỗi trạm, các em HS sẽ được nghe hướng dẫn những kiến thức tự nhiên xã hội, thực hành ngay tại chỗ nhiều bài tập hay và tham quan bảo tàng động vật, thực vật, tự tay cho thú ăn…
Theo Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Hiếu, vì là hoạt động ngoại khóa cho nên chương trình “Tiết học ngoài nhà trường” không đặt nặng việc đánh giá học lực của HS mà chú trọng giúp các em có kiến thức tổng quát bằng hoạt động trực quan, khơi gợi niềm say mê, hứng thú học tập. Các hoạt động mang tính trải nghiệm như thế này giúp HS rèn luyện khả năng quan sát và nghiên cứu, khắc sâu hơn các nội dung của bài học.
Từ con số hơn 8.300 HS tham gia trong năm đầu tiên, đến năm thứ ba đã đạt gần 46 nghìn HS/năm học. Hiện nay, chương trình “Tiết học ngoài nhà trường” vẫn tiếp tục được Trung tâm giáo dục Vườn thú - Thảo Cầm Viên Sài Gòn bổ sung nhiều nội dung mới.
Giám đốc Trung tâm giáo dục Vườn thú thuộc Thảo Cầm Viên Sài Gòn Nguyễn Đình Thế cho biết: “Sau gần 5 năm triển khai, hiện nay, chúng tôi vẫn đón nhận sự phản hồi rất tích cực của HS và các thầy giáo, cô giáo. Đến đây, HS được cung cấp kiến thức thực tế sát bài học trên lớp và chúng tôi có cả những bài thu hoạch để đánh giá khả năng tiếp nhận của các em. Vì được chia thành từng nhóm nhỏ với khoảng từ 20 đến 25 HS và tại mỗi trạm đều có nội dung, hoạt động khác nhau cho nên các em rất hứng thú. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật tài liệu, nghiên cứu đưa vào những chuyên đề mới phù hợp với sách giáo khoa mới dựa trên điều kiện hiện có của Thảo Cầm Viên Sài Gòn…”.
