Theo chân lực lượng chống ngập Đà Nẵng trước bão số 1 áp sát

Ngày 11/6, bầu trời Đà Nẵng âm u bởi hoàn lưu bão số 1 (tên quốc tế: Wutip), khi bước xuống kiểm tra một miệng cống thoát nước tại đường Nguyễn Văn Linh, ông Hà Văn Thành, Giám đốc Công ty Thoát nước và Xử lý nước thải TP.Đà Nẵng, nói dứt khoát: "Không thể để cống tắc trong lúc nước đổ về".

Đứng cạnh ông là cả tổ công nhân mặc áo phản quang, tay cầm xẻng, kẹp rác, bì bõm dọn dẹp cỏ khô, bao nylon và cả những tấm ván che hố ga do người dân tự ý đặt để ngăn mùi.

Công nhân đội thoát nước Đà Nẵng dùng xẻng cào rác tại miệng cống trên đường sáng 11/6.

Từ sáng sớm, ông Thành đã yêu cầu toàn bộ nhân sự của công ty tỏa ra các điểm nóng ở Hòa Cường, Hòa Xuân, Ngũ Hành Sơn, Phú Lộc, Sơn Trà…, những khu vực từng chứng kiến nhiều đợt ngập úng nặng nề. Mỗi tổ công nhân từ 3 đến 5 người, cắm cúi bên những miệng cống, dùng tay cào, xẻng xúc, tranh thủ từng phút trước khi cơn mưa lớn ập xuống.

Ở đường Nguyễn Hữu Thọ, đoạn qua cầu Tuyên Sơn, một công nhân hơn 50 tuổi mồ hôi nhễ nhại sau lưng áo. Tay ông thoăn thoắt kéo lên từng vạt rác từ miệng cống lộ thiên. "Nếu miệng cống không được khơi thông, mưa lớn xuống một cái là nước dâng ngập ngay", ông nói, mắt không rời dòng nước đang lăn tăn chảy dưới chân.

Những miệng cống thoát bùn bồi lắp được nạo sạch.

Đến chiều, trời mưa lớn, không khí khẩn trương bao trùm. Tại một số điểm, các công nhân mặc áo mưa, tháo dỡ cả khung chắn tạm mà người dân tự lắp để hạn chế mùi hôi từ cống. "Hiểu cho người dân, nhưng mùa này mà không thông cống thì thiệt hại khó lường", tổ trưởng đội thoát nước nói nhỏ.

Ông Thành cho biết, công ty đã chia lực lượng thành nhiều nhóm ứng trực 24/24h, đồng thời phối hợp với các phường, xã để phát hiện kịp thời những điểm nghẽn mới.

Không chỉ cống, mà cả hệ thống hồ điều tiết, "lá phổi" chống ngập của thành phố, cũng được đặt trong trạng thái khẩn cấp. "Chúng tôi đang hạ thấp mực nước hồ đến mức tối thiểu để sẵn sàng đón đợt mưa lớn nếu xảy ra," ông nói.

Những con người thầm lặng dùng tay "cứu" các miệng cống bị bít kín.

Theo ghi nhận, đến chiều tối 11/6, tại nhiều tuyến đường lớn như Nguyễn Văn Linh, Tôn Đức Thắng, Trần Đại Nghĩa, đội ngũ công nhân vẫn kiên trì cào vét từng khúc mương. Bùn đất bám vào ống quần, dính đầy giày dép, nhưng không ai than phiền. "Chống ngập không thể đợi khi mưa mới làm. Lúc đó là trễ rồi", một công nhân trẻ tuổi nói.

Trước ảnh hưởng của cơn bão đầu mùa, Sở Xây dựng TP.Đà Nẵng đã phát đi văn bản khẩn, yêu cầu các đơn vị trực thuộc và địa phương vào cuộc đồng bộ. Yêu cầu đặt ra: không để xảy ra tình trạng ngập cục bộ và hạn chế tối đa nguy cơ ô nhiễm ven biển do nước thải tràn ra ngoài.

Rác được lấy ra tại các miệng cống thoát nước.

Trong hệ thống chống ngập của thành phố, các hồ điều tiết đóng vai trò quan trọng như những "lá phổi" dự trữ nước. Vì vậy, một trong những nhiệm vụ cấp thiết là hạ thấp mực nước tại các hồ này xuống mức tối thiểu.

Công nhân thọc sâu vào cống để xác định chính xác rác không còn cản trở dòng chảy.

Tại hồ điều tiết Khe Cạn (quận Liên Chiểu), máy bơm công suất lớn hoạt động liên tục từ đêm hôm trước để rút bớt nước. Mỗi giờ, hàng trăm mét khối nước được đẩy ra sông, tạo thêm dung tích trữ cho những đợt mưa lớn tiếp theo.

Một công nhân lớn tuổi cặm cụi vớt rác bằng tay tại miệng cống.

Công tác kiểm tra hệ thống trạm bơm, tủ điện, máy phát cũng được thực hiện đồng loạt. "Chỉ cần một trục trặc nhỏ ở hệ thống điện có thể khiến trạm bơm tê liệt, nước không thoát kịp thì hậu quả sẽ rất lớn", ông Thành cho hay.

Không chỉ ứng phó với ngập úng đô thị, ngành chức năng còn phải tính đến kịch bản xấu hơn, nước thải tràn ra biển. Đây là tình huống từng xảy ra trong quá khứ, gây ô nhiễm vùng ven biển và ảnh hưởng đến hoạt động du lịch.

Để phòng ngừa, các cửa xả ven biển như Mỹ An, Mỹ Khê, Phạm Văn Đồng... được cắt cử công nhân túc trực, kiểm soát áp lực nước và sẵn sàng dùng phương tiện cơ giới, hóa chất xử lý khẩn cấp nếu sự cố xảy ra.

Cảnh các miệng cống bị bít kín bởi rác là điều dễ bắt gặp.

Song song đó, Sở Xây dựng đề nghị chính quyền các phường, xã vào cuộc, vận động người dân dọn vệ sinh mặt đường, không xả rác xuống cống, phối hợp báo cáo điểm ngập mới phát sinh. Nhiều nơi đã huy động cả đoàn thể thanh niên, dân quân tự vệ cùng người dân lập chốt cảnh báo khu vực nước chảy xiết, đảm bảo an toàn giao thông và sẵn sàng cứu hộ khi cần.

Ông Nguyễn Văn Hùng (trú phường Hòa Cường Nam), người từng chứng kiến nhiều trận ngập tại Đà Nẵng, cho rằng việc thành phố chủ động ứng phó từ sớm là tín hiệu đáng mừng. "Cách đây vài năm, mỗi lần mưa là nước ngập tới đầu gối, xe chết máy la liệt. Nay thấy cống rãnh được thông, người dân chúng tôi cảm thấy yên tâm", ông nói.

Tại một tuyến mương ở Ngũ Hành Sơn, tổ công nhân phải nạo vét bùn đất tích tụ lâu ngày gây cản trở dòng chảy.

Không riêng nội đô, trên biển, các đồn biên phòng cũng được lệnh phát thông tin liên tục về vị trí, hướng di chuyển của bão số 1.

Công nhân vét rác tại đường 2 tháng 9 dưới cơn mưa lớn.

Lực lượng chức năng phối hợp kiểm đếm, giữ liên lạc và hướng dẫn hàng nghìn tàu thuyền đang hoạt động trên vùng biển Đà Nẵng vào bờ neo đậu an toàn.

Khi mưa, công nhân vẫn mặc áo mưa khai thông miệng cống thoát nước.

Theo Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn thành phố, các sở, ngành, địa phương phải bám sát diễn biến thời tiết, chủ động triển khai các phương án theo phương châm "4 tại chỗ".

Các đơn vị chức năng cũng phối hợp "chống ngập" tại những điểm có nguy cơ ngập.

Hệ thống cảnh báo sớm, loa truyền thanh cộng đồng và mạng xã hội cũng được kích hoạt để truyền tải nhanh nhất các khuyến cáo đến người dân.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến thời tiết ngày càng cực đoan, bài toán chống ngập, kiểm soát nước thải ở một đô thị ven biển như Đà Nẵng không đơn thuần là chuyện hạ tầng kỹ thuật, mà là cuộc chạy đua với thiên nhiên, đòi hỏi con người phải chủ động, phối hợp nhịp nhàng và sẵn sàng trước mọi tình huống.

Nguyễn Duy Cường