Thi công gian dối, hậu quả khó lường

UBND huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông) vừa có báo cáo về sự cố tại công trình nâng cấp, sửa chữa, cải tạo nhà đa năng, nhà hiệu bộ, kè chắn đất, tường rào Trường THPT Quang Trung.

Lỗi do thiên tai (?)

Theo đó, các hạng mục kè chắn đất và tường rào đã được thi công hoàn thiện, chuẩn bị nghiệm thu đưa vào bàn giao sử dụng. Do mưa to, lượng nước mưa quá lớn kèm theo gió mạnh đã dẫn đến sạt trượt tường chắn và hàng rào. Theo đánh giá ban đầu, nguyên nhân sự cố xảy ra là do thiên tai.

Hiện trường cho thấy đoạn kè chắn đất, tường phía sau với chiều dài 70 m bị đổ sập, nền sân sụt lún, công trình hư hỏng nặng. Nhiều đoạn kè bị nghiêng nên nhà thầu đã đào hạ bớt đất bên trong sân để giảm áp lực, tránh nguy hiểm đến tính mạng người dân, học sinh. Công trình này có tổng vốn đầu tư hơn 3 tỉ đồng.

Công trình kinh phí hơn 3 tỉ đồng nhưng mưa to, gió mạnh đã đổ sập Ảnh: CAO NGUYÊN

Công trình xây dựng nào theo quy định cũng phải tính đến yêu cầu tối thiểu sức chịu tải, hệ số an toàn và phù hợp với điều kiện thời tiết nắng nóng, ngập nước, mưa bão… Khảo sát thiết kế tuân thủ quy trình, quy phạm chuyên ngành mới được cấp thẩm quyền phê duyệt. Trước khi khởi công, nhà thầu lập phương án thi công, tư vấn lập đề cương giám sát, kiểm tra máy móc thiết bị. Vật liệu khi đưa vào sử dụng phải thí nghiệm có kết quả đạt yêu cầu. Tính ra hệ thống quản lý chất lượng công trình nước ta khá đầy đủ với các quy định pháp lý, yêu cầu chặt chẽ.

Ngoài ra, trách nhiệm các bên liên quan về chất lượng công trình đã nêu tại điều 4 Nghị định 46/2015/NĐ-CP. Cụ thể, các chủ thể gồm nhà thầu, chủ đầu tư, cơ quan chuyên môn về xây dựng hướng dẫn, kiểm tra công tác quản lý chất lượng của các tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng công trình… chịu trách nhiệm về chất lượng các công việc do mình thực hiện.

Chất lượng công trình phải đặt lên hàng đầu

Vì vậy, muốn xử lý trách nhiệm các bên liên quan mà cụ thể là tổ chức và cá nhân, phải xác định được nguyên nhân, lỗi ở đâu? Công trình này và một số công trình có sự cố tương tự mắt thường nhìn cũng dễ dàng nhận thấy kém chất lượng nhưng lại đổ lỗi khách quan tại thời tiết như gió bão, mưa lớn. Thành ra, không ai chịu trách nhiệm. Đó là nguyên nhân tái diễn sai phạm.

Trong lĩnh vực xây dựng, hầu hết người trong ngành đều biết lo nhất là cách thức tổ chức thực hiện. Đấu thầu lắm khi là "giả", thực sự đã bố trí nhà thầu thi công. Trúng thầu không vì năng lực mà chỉ giỏi "quan hệ", "chạy chọt", "chung chi", kéo theo đó chỉ quan tâm công trình sớm hoàn thành để thanh toán, làm ẩu, không tuân thủ quy trình thi công. Sau đó, công trình hư hỏng thì viện dẫn lý do khách quan để sử dụng nguồn vốn ngân sách sửa chữa khắc phục.

Công trình mới làm xong đã hư hỏng trầm trọng, khắc phục càng tốn kém, tăng chi phí mà không tạo ra giá trị hữu ích, không tương xứng với vốn đầu tư chi ra. Đó còn là bệnh "làm giả" trong xây dựng, xem thường tính mạng người dân và tài sản xung quanh.

Bệnh "làm giả" khá phổ biến trong ngành xây dựng cơ bản nước ta, không ít công trình kém chất lượng, chưa hoàn thành hay chỉ mới cắt băng khánh thành đã hư hỏng trầm trọng. Mất mát lớn nhất không chỉ là thiệt hại, hậu quả đã xảy ra mà là đạo đức, niềm tin. Từ đó có thể dẫn đến hệ thống các giá trị và chuẩn mực xã hội bị lệch chuẩn, coi trọng các mối quan hệ thân quen hơn là ý thức pháp luật.

Trong xây dựng, chất lượng công trình cần đặt lên hàng đầu, công tác quản lý phải xuyên suốt, có tính hệ thống, không thể trông đợi sự tự giác. Vai trò quản lý nhà nước cần có biện pháp kiểm soát chặt sự tuân thủ pháp luật và chất lượng công trình xây dựng, không để lọt những nhà thầu yếu kém hoặc đã có tai tiếng, mạnh tay xử lý các tổ chức và cá nhân làm ăn gian dối. Ngoài truy cứu trách nhiệm, buộc phải khắc phục bảo đảm chất lượng.

Công trình nâng cấp, sửa chữa, cải tạo nhà đa năng, nhà hiệu bộ, kè chắn đất, tường rào Trường THPT Quang Trung cần khắc phục triệt để. Hãy yêu cầu nhà thầu bóc bỏ hết phần hư hỏng, làm lại đạt yêu cầu thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật, thực hiện đúng quy trình thi công chứ không xử lý chắp vá đào hạ bớt đất bên trong sân để giảm áp lực cho công trình.

Đấu thầu qua mạng

Đấu thầu xây lắp là yếu tố quan trọng tạo ra sự cạnh tranh, mang lại hiệu quả thực hiện đầu tư, chất lượng thi công xây dựng. Nên chăng, buộc các chủ đầu tư sử dụng vốn ngân sách tổ chức đấu thầu qua mạng sẽ minh bạch, khách quan hơn. Nhà thầu thi công tùy theo mức độ vi phạm mà xử lý nghiêm, không cho tham gia các công trình khác.

TRẦN VĂN TƯỜNG