Thí điểm giao dịch tài sản mã hóa không phải là để 'chơi coin'

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 05/2025 về triển khai thí điểm thị trường mã hóa tại Việt Nam (Nghị quyết 05). Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày 9-9-2025, với thời gian thí điểm là 5 năm.

Trò chuyện với Pháp Luật TP.HCM, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho rằng: "Nghị quyết 05 là bước đi đúng hướng, mang tầm chiến lược, đặt nền móng cho quá trình tích hợp tài sản số vào hệ thống tài chính chính thống".

Ông Phan Đức Trung, chủ tịch VBA. Ảnh: HẠ QUYÊN

Khuôn khổ pháp lý mới mở ra nhiều cơ hội

- Phóng viên:Ông có thể cụ thể hóa những tác động mà Nghị quyết mang lại trong bối cảnh các nhà đầu tư vẫn đang tự do giao dịch trên các sàn CEX (giao dịch tập trung), DEX (sàn giao dịch phi tập trung)?

+ Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA:Nghị quyết số 05 được thị trường và nhà đầu tư tài sản mã hóa tại Việt Nam chờ đợi từ rất lâu. Văn bản này đánh dấu cột mốc thực thi đầu tiên dưới luật sau khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được thông qua tháng 6/2025. Điều này cho thấy Chính phủ đặt nhiều trọng tâm vào tính khả thi của việc triển khai thị trường này.

Nghị quyết 05 sẽ giúp các giao dịch tài sản mã hóa trên sàn giao dịch tập trung trở nên công khai và minh bạch hơn. Qua đó đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư, đóng thuế cho nhà nước, đảm bảo các quy định quốc tế về định danh, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố...

Hiện Việt Nam phân chia tài sản mã hóa thành hai loại: gắn với tài sản thực (token hóa) và không gắn với tài sản thực. Định hướng của Việt Nam là phát triển thị trường tài sản mã hóa để thu hút vốn và tăng tính thanh khoản cho các thị trường khác. Đặc biệt, Boston Consulting Group dự báo thị trường token hóa tài sản thực sẽ chiếm 10% GDP toàn cầu vào năm 2033, tương ứng quy mô gần 19.000 tỉ USD.

- Sau khi Nghị quyết 05 có hiệu lực, thị trường chứng kiến một số doanh nghiệp vận hành sàn đã chặn IP từ Việt Nam. Ông đánh giá sao về vấn đề này?

+ Nói rõ hơn, thì đó là một số doanh nghiệp vận hành sàn DEX (sàn giao dịch phi tập trung) và các sàn giao dịch nước ngoài đã chủ động chặn địa chỉ IP từ Việt Nam vì cảm thấy hoạt động có thể rơi vào tình trạng pháp lý không tốt. Ở góc độ tích cực, họ đang có ý thức tuân thủ pháp luật Việt Nam.

Thời gian qua nhiều luồng dư luận cũng cho rằng các doanh nghiệp này đang rời bỏ khu vực khởi nghiệp sáng tạo trong nước. Theo tôi, kết luận này vẫn chưa chắc chắn vì luật vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm.

Nếu thực sự muốn ở lại và đóng góp cho thị trường, các sàn giao dịch phi tập trung, sàn giao dịch nước ngoài hay khu vực đổi mới sáng tạo cần tích cực tham gia góp ý chính sách mạnh mẽ hơn.

Tuy nhiên thực tế là trong suốt quá trình kêu gọi góp ý xây dựng khung pháp lý mà chúng tôi triển khai trong 2 năm vừa qua, tôi thấy không có doanh nghiệp nào trong số này gửi phản hồi chính thức!

Lập tài sản mã hóa để tăng thu hút vốn. Ảnh: HẠ QUYÊN

Lập sàn tài sản mã hóa không phải để “chơi coin”

- Thưa ông, một trong những điều kiện để doanh nghiệp được cấp phép hoạt động là vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng, liệu có quá cao không?

+ Tôi thấy trên thế giới chưa có quốc gia nào quy định mức vốn điều lệ cao như vậy. Các thị trường tài chính nói chung thường không quan tâm về vốn điều lệ mà tập trung vào yếu tố an toàn.

Các sàn giao dịch chú trọng vào quy tắc tuân thủ, khả năng vận hành đội ngũ công nghệ, ví nóng - ví lạnh, tiêu chuẩn về phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, đảm bảo an toàn cho tài sản khách hàng, mức bảo hiểm cao (trên 200 triệu USD tại Mỹ)… Vì thế, ở các quốc gia này dù không quy định vốn điều lệ cao thì việc xin giấy phép hoạt động cũng không hề dễ dàng.

Tại Việt Nam, do bối cảnh thị trường tài chính còn non trẻ nên Chính phủ đã đưa ra những quy định khắt khe như vốn điều lệ ở mức rất cao, hệ thống công nghệ thông tin phải đáp ứng tiêu chuẩn an toàn cấp độ 4 (cao hơn cả các công ty chứng khoán ở cấp độ 3), yêu cầu nhân sự.

Còn nhiều vấn đề khác cũng cần được quy định cụ thể hơn như bảo hiểm, kiến thức của nhà đầu tư, cũng như rút kinh nghiệm từ thị trường trái phiếu.

Quy định này sẽ thu hút những tổ chức có tiềm lực tài chính đủ tốt, nhưng đồng thời tạo ra áp lực vốn.

Hiện nay chúng tôi nhận được nhiều thông tin đã xuất hiện một số công ty mới thành lập chưa rõ quy mô, tuyên bố huy động vốn để đạt điều kiện 10.000 tỷ đồng. Nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng trước những lời kêu gọi đầu tư như thế này.

Với doanh nghiệp nhỏ, cơ hội vẫn có khi tham gia ở khu vực khởi nghiệp sáng tạo hoặc các trung tâm tài chính đang được quy hoạch. Nhiều cơ hội hợp tác mở ra, ví dụ doanh nghiệp lớn đảm nhận vai trò ở thị trường sơ cấp, doanh nghiệp nhỏ tham gia vào thị trường thứ cấp. Đây là cách tổ chức thị trường hoàn toàn bình thường và đã được áp dụng ở nhiều nước.

-Điều 6 của Nghị quyết quy định, tài sản mã hóa chỉ được chào bán, phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài. Điều này có làm giảm tính cạnh tranh và tính hấp dẫn của thị trường Việt Nam?

+ Tôi cho rằng, đây lại là một chính sách nhằm thu hút, hấp dẫn dòng vốn ngoại đầu tư chảy vào Việt Nam. Việc ngăn cách giữa thị trường trong nước và quốc tế sẽ giúp bảo vệ thị trường ngoại hối.

Chắc chắn rằng giai đoạn đầu thí điểm, quy định này có thể sẽ hạn chế tính thanh khoản và sự hấp dẫn của thị trường nhưng đây cũng là tình huống mà thị trường mới nào cũng phải đối mặt.

Tính thanh khoản của thị trường sẽ tăng lên khi các tài sản này được giao dịch ở thị trường thứ cấp. Chưa kể đến là nếu nhìn nhận RWA (mã hóa tài sản thực) là sản phẩm đầu tư hấp dẫn thì có thể thấy giai đoạn thí điểm sẽ thiệt thòi cho nhà đầu tư Việt Nam.

Do đó, các nhà phát hành tài sản mã hóa thực trong nước cần phát triển sản phẩm chất lượng, tỉ suất sinh lời hấp dẫn, đảm bảo an toàn và thanh khoản vượt trội để cạnh tranh hiệu quả trên thị trường quốc tế, vốn đã có đa dạng các lựa chọn đầu tư quen thuộc, dễ tiếp cận như vàng, trái phiếu chính phủ, ngoại tệ hay cổ phiếu.

Phát triển nhân lực

- Theo ông, khi đã có định hướng, thì thách thức nào cần giải quyết để thúc đẩy thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam?

+ Thách thức lớn nhất, theo tôi chính là sự thành công của các đơn vị tiên phong tham gia thí điểm thành lập sàn giao dịch tài sản mã hóa.

Trong giai đoạn thí điểm, những doanh nghiệp này không chỉ đơn thuần triển khai hoạt động mà còn phải thường xuyên phối hợp, trao đổi để góp phần hoàn thiện chính sách, thúc đẩy thị trường đi đúng định hướng của Chính phủ. Đồng thời cân bằng lợi ích giữa các bên tham gia, bảo đảm nghĩa vụ thuế và khơi thông dòng vốn đang chảy ngầm trong nền kinh tế.

Nhiều người chỉ nhìn thấy cơ hội mà các doanh nghiệp tiên phong có được, nhưng ít ai thấy hết những khó khăn, áp lực và rủi ro mà họ sẽ phải gánh vác.

Theo đánh giá khách quan, để thực thi hiệu quả trong giai đoạn thí điểm, không có quá 3 sàn có đủ năng lực. Kể cả những đơn vị lấy được giấy phép, việc vận hành hiệu quả (phục vụ nhà đầu tư, tạo ra nguồn thu và đóng góp vào mục tiêu chung) cũng không hề dễ dàng. Vì vậy, tôi cho rằng sự dấn thân này rất đáng được biểu dương.

Bên cạnh đó, còn có thách thức đến từ nguồn nhân lực. Thị trường hiện nay chủ yếu là nhà đầu tư tự phát, chúng ta đang thiếu hụt nguồn nhân lực để vận hành thị trường, từ cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị cung cấp dịch vụ cho đến đào tạo kiến thức cho người tham gia.

Đặc biệt, chúng ta đang thiếu nhân sự về phòng chống rửa tiền theo các chuẩn quốc tế như ACAMS - Chứng chỉ phòng chống rửa tiền quốc tế được công nhận toàn cầu. Một nhân sự muốn đạt được chứng chỉ này phải đầu tư thời gian học 2-3 năm với chi phí tối thiểu 18.000 USD.

- Ông có kỳ vọng nào cho thị trường mã hóa trong thời gian tới?

+ Trong tối đa 3 năm, với hướng đi đúng chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm từ lịch sử hơn 10 năm của thị trường tài sản số toàn cầu.

Nghị quyết 05 đúng là đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe cho các doanh nghiệp, nhưng điều này cũng là để đảm bảo môi trường đầu tư an toàn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần làm rõ như quy định về lưu ký, tách bạch giao dịch tự doanh và giao dịch của khách hàng, hay ví nóng - ví lạnh.

Chắc chắn trong thời gian tới, việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, luật hóa nghị quyết với các văn bản luật sẽ tạo ra hành lang cụ thể hơn. Chính sách cần cân bằng giữa lợi ích của nhà đầu tư và cơ quan quản lý, vừa bảo vệ thị trường ngoại hối, vừa thu hút sự tham gia của mọi thành phần.

- Xin cám ơn ông!

HẠ QUYÊN