Thí điểm không tổ chức HĐND phường: Giữ nguyên tên gọi UBND phường để không gây xáo trộn

Trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, Thủ đô Hà Nội là đô thị loại đặc biệt, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ, văn hóa - xã hội của cả nước. Mô hình tổ chức chính quyền địa phương hiện hành của TP Hà Nội chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, chưa tạo được sự khác biệt giữa khu vực đô thị và nông thôn.

Những thách thức về đô thị hóa, hội nhập quốc tế, sự gia tăng dân số, áp lực về hạ tầng cơ sở, môi trường, an ninh trật tự... đòi hỏi một mô hình quản lý phù hợp với đặc thù đô thị của Thủ đô, các vấn đề quy hoạch phát triển, kết cấu hạ tầng và kinh tế - xã hội cần được quyết định ở cấp TP và cấp quận, thị xã; chính quyền phường chỉ thừa hành thực hiện.

Do đó, việc tiếp tục duy trì HĐND phường đã không còn phù hợp đối với Thủ đô Hà Nội, ở phường chỉ nên tổ chức cơ quan hành chính để thực hiện một số công việc cụ thể của quản lý hành chính Nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền của chính quyền cấp trên.

Đại biểu Đào Tú Hoa (Hà Nội) cho rằng nên giữ nguyên tên UBND phường tại các nơi thí điểm không tổ chức HĐND phường. Ảnh: P.Thảo

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày Báo cáo thẩm tra Dự thảo Nghị quyết cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với việc tổ chức 2 cấp chính quyền ở đô thị và 3 cấp chính quyền ở nông thôn như đề xuất của Chính phủ.

Về tên gọi UBND phường, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật cho rằng, tuy UBND phường nơi thực hiện thí điểm có sự khác biệt cơ bản về địa vị pháp lý, tính chất và cơ cấu tổ chức, nhưng nhất trí vẫn giữ tên gọi là UBND với những lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng, để có cơ sở xác định cơ cấu tổ chức của UBND phường ở nơi thực hiện thí điểm thì cần làm rõ tính chất và địa vị pháp lý của cơ quan này. Đây là cơ quan hành chính thuộc UBND quận, thị xã đặt tại phường (do UBND quận, thị xã quản lý biên chế, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức) để thực hiện vai trò của chính quyền địa phương ở phường.

Với cách tiếp cận này thì việc dự thảo Nghị quyết vẫn duy trì cơ cấu UBND ở nơi thực hiện thí điểm như cơ cấu của UBND nơi không thực hiện thí điểm là không phù hợp. Do đó, cần xác định cơ cấu tổ chức của UBND phường gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các công chức của UBND (không có chức danh Ủy viên UBND như hiện nay).

Với cơ cấu tổ chức nêu trên, Ủy ban Pháp luật đề nghị xác định UBND phường làm việc theo chế độ thủ trưởng, không phải theo chế độ tập thể như UBND phường ở những nơi không thí điểm. Đồng thời, làm rõ địa vị pháp lý của cán bộ, công chức của phường, các chức danh cán bộ phường tại cơ quan Đảng, Mặt trận, đoàn thể đặt tại phường khi thực hiện thí điểm và xem xét, sắp xếp các cơ quan thuộc hệ thống chính trị được tổ chức tại phường.

Thảo luận tại tổ, đa số đại biểu tán thành với việc trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân phường tại TP Hà Nội nhiệm kỳ 2021-2026. Các đại biểu đánh giá, nội dung của dự thảo Nghị quyết cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự thảo Nghị quyết với hệ thống pháp luật; tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) cho rằng bộ máy chính quyền, nhất là chính quyền đô thị cấp phường càng cồng kềnh càng trì trệ, kém hiệu quả. Do vậy, nếu tinh giản, thu gọn lại được sẽ làm tăng hiệu quả, hiệu lực bộ máy.

Theo đại biểu, rất cần thiết ngay tại kỳ họp này Quốc hội thông qua được Nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP Hà Nội. Việc thí điểm lần này có đầy đủ cơ sở, lý luận, pháp lý, có tính khả thi, bảo đảm hiệu lực hiệu quả.

Việc thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân cấp phường thuộc quận và thị xã là phù hợp với quá trình đô thị hóa, hội nhập quốc tế của TP Hà Nội là quan điểm của đại biểu Trần Thị Phương Hoa (Hà Nội). Điều này nhằm đáp ứng đòi hỏi phải cải cách bộ máy tinh gọn, giảm tầng lớp trung gian, giảm thủ tục hành chính để phục vụ người dân, DN tốt hơn.

Về tên gọi của UBND phường, đại biểu Đào Tú Hoa (Hà Nội) cho rằng, nếu đặt tên cơ quan hành chính phường khác với tên gọi UBND thì toàn bộ dữ liệu có liên quan như CMND, thẻ CCCD, sổ hộ khẩu… sẽ phải thay đổi, dẫn đến sự lãng phí, tốn kém, gây khó khăn cho người dân và công tác quản lý Nhà nước.

Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội Bùi Huyền Mai (Hà Nội) cũng đồng tình không nên thay đổi tên gọi của UBND phường, để không làm ảnh hưởng tới các hoạt động hàng ngày khác của người dân và cơ quan chức năng. Đồng thời, khi triển khai thực hiện Nghị quyết, cần quy định rõ 7 nhóm nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của HĐND cấp phường.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang) đề nghị trong Nghị quyết phải nghiên cứu bổ sung quy định về việc thí điểm áp dụng cơ chế quản lý, xác định biên chế, thực hiện việc tuyển dụng, bổ nhiệm,… đối với đội ngũ cán bộ, công chức phường đảm bảo chặt chẽ và nếu cần thiết thì sửa đổi, bổ sung Luật Cán bộ, công chức.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) tán thành việc bỏ HĐND cấp phường theo Dự thảo Nghị quyết, nhưng đề nghị, Dự thảo Nghị quyết cần cân nhắc chức năng của HĐND quận là cơ quan có tính chất đại diện tiêu biểu, bao quát. Nếu cần có thể tăng số lượng đại biểu HĐND cấp quận và tổ chức các cuộc tiếp xúc cử tri, lập đường dây nóng để người dân các phường có điều kiện tiếp cận HĐND cấp quận, với các đại biểu.

Theo dự kiến chương trình kỳ họp, dự thảo Nghị quyết về thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân tại các phường thuộc quận, thị xã của TP Hà Nội sẽ được trình Quốc hội xem xét thông qua theo quy trình 1 kỳ họp.

Phương Thảo