Thí điểm mô hình 'Đại học mở - Đô thị sáng tạo' để Hà Nội trở thành trung tâm trí thức và công nghệ

Với vai trò là trung tâm chính trị, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước, việc triển khai hai nghị quyết của Bộ Chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trao đổi với phóng viên Báo Hànôịmới, Bí thư Đảng ủy các trường đại học, cao đẳng Hà Nội Nguyễn Thanh Sơn đã đề xuất Thành phố thí điểm mô hình “Đại học mở - Đô thị sáng tạo”, nơi không chỉ sinh viên, giảng viên mà cả người dân, doanh nghiệp đều có thể tham gia, chia sẻ và hưởng lợi từ đổi mới sáng tạo, để Hà Nội thực sự trở thành trung tâm trí thức và công nghệ của cả nước.

Bí thư Đảng ủy các trường đại học, cao đẳng Hà Nội Nguyễn Thanh Sơn.

- Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 71-NQ/TW đã đề ra nhiều mục tiêu mang tầm chiến lược. Đảng bộ các trường đại học, cao đẳng Hà Nội sẽ làm gì để cùng Đảng bộ Thành phố hiện thực hóa mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong giai đoạn mới?

- Để trở thành một trong ba quốc gia hàng đầu châu Á về công nghệ số, và đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp phát triển, có thu nhập cao, Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8- 2025 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo” đặt mục tiêu đến năm 2030, có ít nhất 5 trường đại học của Việt Nam nằm trong nhóm hàng đầu châu Á và 1 trường lọt vào top 100 thế giới. Đây không chỉ là đích đến của ngành giáo dục, mà còn là nền tảng để hiện thực hóa khát vọng phát triển Thủ đô và đất nước.

Là Thủ đô của cả nước, Hà Nội là nơi tập trung gần 70% số trường đại học, cao đẳng trên cả nước. Chính vì vậy, Đảng bộ các trường đại học, cao đẳng Hà Nội phải trở thành nguồn cung trí tuệ chủ lực cho sự phát triển của thành phố. Để hiện thực hóa mục tiêu này, chương trình đào tạo cần được thiết kế gắn chặt với yêu cầu thực tiễn; giảng viên phải đổi mới phương pháp, trang bị cho sinh viên không chỉ kiến thức mà còn năng lực số, tư duy toàn cầu.

Mỗi sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học, cao đẳng của Thủ đô phải là một “công dân số”, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Chỉ khi đó, Hà Nội mới thực sự trở thành trung tâm giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo ngang tầm khu vực, đúng với định hướng mà Trung ương và thành phố đã đề ra.

- Trên thực tế, vẫn còn tồn tại một số “điểm nghẽn” trong quản trị, tự chủ đại học. Vậy đâu là giải pháp để khẳng định vai trò tiên phong của các trường đại học, cao đẳng trong đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, thưa đồng chí?

- Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chính là quản trị. Nhiều trường đại học, cao đẳng mới chỉ dừng ở bước “tự chủ một phần”, thiếu cơ chế quản lý hiện đại, còn lệ thuộc vào ngân sách. Nếu không tháo gỡ, chúng ta khó đạt được những mục tiêu rất cao đã được đặt ra tại Nghị quyết số 71- NQ/TW.

Từ thực tế hiện nay, chúng tôi kiến nghị thành phố sớm ban hành cơ chế đặc thù cho Hà Nội - trung tâm đại học lớn nhất cả nước, để thúc đẩy tự chủ toàn diện gắn với trách nhiệm giải trình. Tự chủ phải được nhìn nhận như một trách nhiệm chính trị, chứ không đơn thuần là quyền lợi. Khi các trường làm chủ chiến lược, tài chính, nhân sự, họ mới có động lực đổi mới, hội nhập và nâng cao chất lượng đào tạo.

Song song, công tác xây dựng Đảng trong nhà trường phải thực sự là trụ cột. Chi bộ phải trở thành “tế bào đổi mới”, nơi vừa giáo dục tư tưởng, vừa lan tỏa tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp. Khi đội ngũ giảng viên, sinh viên được dẫn dắt bởi tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, thì công cuộc tự chủ và hội nhập mới có nền móng vững chắc để bứt phá.

- Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội đã xác định, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển đổi số là động lực phát triển của Hà Nội. Đồng chí có đề xuất gì để gắn nhiệm vụ này với khát vọng xây dựng Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại?

- Hà Nội đang sở hữu những lợi thế mà ít nơi nào có được: Tập trung hơn 70% trường đại học, cao đẳng của cả nước, với gần 1 triệu sinh viên, hàng nghìn phòng thí nghiệm và đội ngũ trí thức hùng hậu. Vấn đề đặt ra không phải là Hà Nội có tiềm năng hay không, mà là chúng ta tổ chức, huy động và khai thác thế nào để phát huy tiềm năng riêng có của Thủ đô.

Theo Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12- 2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, Việt Nam phải hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực. Với Thủ đô Hà Nội, chúng tôi kiến nghị Thành phố phối hợp cùng Đảng bộ các trường đại học, cao đẳng xây dựng “Liên minh đổi mới sáng tạo đại học - doanh nghiệp - cộng đồng”. Đây sẽ là mô hình kết nối nghiên cứu khoa học của giảng viên, sinh viên với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và sự hỗ trợ của chính quyền.

Khi nghiên cứu không còn nằm trong ngăn kéo, mà trở thành sản phẩm phục vụ đời sống kinh tế - xã hội, chúng ta mới có thể tạo giá trị gia tăng cho Thủ đô. Tôi cũng cho rằng Hà Nội nên thí điểm mô hình “Đại học mở - Đô thị sáng tạo”, nơi không chỉ sinh viên, giảng viên mà cả người dân, doanh nghiệp đều có thể tham gia, chia sẻ và hưởng lợi từ đổi mới sáng tạo. Đó chính là cách để biến khát vọng thành hiện thực, để Hà Nội thực sự trở thành trung tâm trí thức và công nghệ của cả nước.

- Theo đồng chí, Đảng bộ thành phố cần làm gì để có thể huy động sức mạnh của đội ngũ trí thức trẻ trong quá trình phát triển nhanh, bền vững?

- Tôi cho rằng, sức mạnh lớn nhất của Hà Nội chính là trí tuệ và khát vọng cống hiến của thế hệ trẻ. Nhưng trí tuệ ấy không thể tự phát triển nếu thiếu định hướng đúng.

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị đã khẳng định: Giáo dục và đào tạo không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ tri thức, mà phải hướng tới bồi dưỡng con người toàn diện về “Đức, Trí, Thể, Mỹ”; đồng thời hình thành đội ngũ nhân lực có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư duy sáng tạo và khả năng hội nhập quốc tế. Đây chính là nền tảng để xây dựng các trường đại học tinh hoa, đẳng cấp quốc tế, qua đó đưa Việt Nam có ít nhất 5 trường đại học hàng đầu châu Á và 1 trường lọt top 100 thế giới vào năm 2030.

Do đó, trách nhiệm của Đảng bộ các trường đại học, cao đẳng Hà Nội không chỉ dừng lại ở việc tổ chức các buổi học chính trị, mà phải mở ra những không gian rộng lớn để tuổi trẻ được thử thách, có cơ hội đóng góp cho sự phát triển bền vững của Thủ đô.

Tôi tin tưởng rằng, khi sinh viên các trường đại học, cao đẳng Hà Nội được trực tiếp tham gia vào các dự án xây dựng đô thị thông minh, phát triển kinh tế số hay các sáng kiến vì cộng đồng, họ sẽ không chỉ là người học, mà còn là chủ thể kiến tạo tương lai. Khi trí thức trẻ được tin tưởng và trao quyền, họ sẽ có thêm cơ hội để biến khát vọng thành hành động, biến lý tưởng thành giá trị cụ thể; từ đó cống hiến trí tuệ phục vụ cho tiến trình phát triển của Thủ đô. Đây cũng chính là con đường để Thủ đô Hà Nội phát triển nhanh, bền vững, đúng với tầm nhìn mà Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ thành phố đã đề ra.

- Trân trọng cảm ơn đồng chí!

Hương Ly thực hiện