Thí sinh mỗi môn hơn 9 điểm vẫn trượt, chuyện gì đang xảy ra?

Điểm chuẩn quá cao khiến nhiều thí sinh khá, giỏi mất cơ hội vào ngành hot. Ảnh: Phương Lâm.

Các trường đại học đã công bố điểm chuẩn xét tuyển đợt 1 năm 2025. Năm nay, nhiều trường gây bất ngờ khi điểm chuẩn đạt mức tuyệt đối, nghĩa là phải đạt 10 điểm mỗi môn mới có thể trúng tuyển.

Các ngành lấy điểm chuẩn 30 bao gồm: Sư phạm Tiếng Anh và Sư phạm Tiếng Anh (Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội), Quan hệ quốc tế (Học viện Khoa học quân sự), Y khoa (Học viện Quân y), Sư phạm Tiếng Anh và Sư phạm Tiếng Trung (trường Ngoại ngữ - Đại học Huế).

Chưa đến 30, nhưng một số ngành cũng lấy điểm chuẩn ở mức trên 29, cụ thể như sau:

Vì sao điểm chuẩn cao?

Bàn về vấn đề ngưỡng trúng tuyển tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT ở nhiều trường đại học, đặc biệt các trường phía nam, tiếp tục tăng, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, nói rằng nguyên nhân chủ yếu là sự mất cân đối trong cơ cấu chỉ tiêu.

Thực trạng này không chỉ phản ánh mức độ cạnh tranh khốc liệt mà còn phơi bày những bất công về xã hội, địa lý và chất lượng đào tạo, qua đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ hội tiếp cận giáo dục đại học của học sinh trên toàn quốc.

Đi vào phân tích sâu hơn, PGS Đỗ Văn Dũng nói rằng điểm chuẩn tăng xuất phát từ việc cơ cấu chỉ tiêu tuyển sinh ngày càng nghiêng về các phương thức thay thế.

Hiện nay, nhiều trường đại học phía nam đã dành từ 40% đến hơn 60% chỉ tiêu cho xét học bạ, xét tuyển thẳng và kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP.HCM. Việc này khiến chỉ tiêu dành cho xét điểm thi tốt nghiệp THPT giảm mạnh, dẫn tới tình trạng “cung ít - cầu nhiều”.

Thêm vào đó, năm nay, số nguyện vọng đăng ký xét tuyển tăng vọt lên hơn 7,6 triệu, chiếm hơn 73% tổng số thí sinh, tạo sức ép cạnh tranh gay gắt và đẩy điểm chuẩn lên cao.

Ngoài ra, xu hướng đa dạng hóa tuyển sinh cũng khiến tình hình thêm căng thẳng. Ông Dũng nhận định các trường ngày càng ưu tiên đánh giá năng lực thí sinh một cách toàn diện, không chỉ qua một kỳ thi duy nhất mà thông qua học bạ hoặc kết quả kỳ thi đánh giá năng lực.

Tuy nhiên, điều này vô tình làm giảm chỉ tiêu cho phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT, nhất là ở những ngành “hot” như Trí tuệ nhân tạo, Bán dẫn, Công nghệ thông tin, Kinh tế, Luật…

Nói riêng về điểm chuẩn ngành Sư phạm Tiếng Anh tại một số trường, PGS Dũng cho biết điểm chuẩn ngành này lên đến 29-30 do chỉ tiêu phân bổ từ Bộ GD&ĐT rất ít.

Sau khi trừ đi một lượng khá nhiều thí sinh được tuyển thẳng và xét tuyển bằng phương thức khác, chỉ tiêu dành cho xét điểm thi tốt nghiệp THPT chỉ còn 5-15 suất. Vì thế, các trường buộc phải đẩy điểm chuẩn để đảm bảo số lượng thí sinh trúng tuyển vừa đủ chỉ tiêu.

Điểm chuẩn ngành hot tại các đại học tốp đầu tăng, đặc biệt ở các ngành đào tạo giáo viên hoặc ngành liên quan công nghệ. Ảnh: HUST.

Chuyện gì sẽ xảy ra?

Từ những phân tích trên, PGS Đỗ Văn Dũng nhấn mạnh rằng tình trạng điểm chuẩn tăng mạnh có thể khiến nhiều thí sinh khá giỏi nhưng không xuất sắc khó có cơ hội trúng tuyển. Các bạn sẽ buộc phải chuyển sang các phương thức khác, song không phải ai cũng có điều kiện tiếp cận.

Một trong những bất công lớn nhất là sự chênh lệch cơ hội giữa học sinh thành phố và học sinh vùng sâu, vùng xa trong kỳ thi đánh giá năng lực - phương thức được nhiều trường dành lượng lớn chỉ tiêu.

Dù kỳ thi đánh giá năng lực năm 2025 của Đại học Quốc gia TP.HCM đã mở rộng ra 25 tỉnh, thành ở miền Nam và miền Trung, các điểm thi vẫn tập trung chủ yếu ở đô thị, buộc học sinh nông thôn phải di chuyển hàng trăm km, tốn kém thời gian và chi phí.

Ông Dũng lo rằng hệ quả của việc này là chỉ những em ở thành phố hoặc khu vực thuận lợi mới dễ dàng tham gia, trong khi học sinh vùng khó khăn chủ yếu dựa vào điểm thi THPT có thể bị "trượt oan". Nhiều em có năng lực thực sự nhưng bị loại vì không đạt điểm gần tuyệt đối (28-29 điểm), dù có thể xuất sắc nếu được đánh giá toàn diện qua bài thi đánh giá năng lực.

"Đây là biểu hiện rõ nét của sự bất bình đẳng giáo dục, làm trầm trọng hóa khoảng cách đô thị - nông thôn, và vi phạm nguyên tắc công bằng trong tiếp cận giáo dục đại học", nguyên Hiệu trưởng Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM nhấn mạnh.

Không chỉ bất công về mặt địa lý, vấn đề hiện tại còn gây bất công về chất lượng đầu vào và khó khăn trong đào tạo. Theo PGS Đỗ Văn Dũng, phương thức xét học bạ - vốn chiếm tỷ lệ lớn chỉ tiêu ở nhiều trường - cũng đặt ra câu hỏi về chất lượng đầu vào.

Ông trích dẫn số liệu, cho thấy sinh viên trúng tuyển bằng học bạ có kết quả học tập thấp hơn hẳn. Ví dụ, tỷ lệ tốt nghiệp xuất sắc chỉ 0,24%, giỏi 5,44%, khá 65,12% và trung bình tới 29,2%, cao hơn nhiều so với nhóm xét bằng điểm thi.

Dù hiện nay, các trường áp dụng bách phân vị để xếp hạng tương đối, học bạ vẫn dễ bị “làm đẹp”, không phản ánh đúng năng lực thực tế.

Do đó, các sinh viên trúng tuyển bằng phương thức xét học bạ thường khó theo kịp chương trình, khiến giảng viên gặp khó khăn. Nếu đề thi khó, nhiều em trượt môn còn nếu đề dễ, chất lượng tổng thể bị hạ thấp.

"Điều này không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo mà còn gây bất công cho nhóm thí sinh xét điểm thi - những em đã cạnh tranh quyết liệt để trúng tuyển nhưng phải học chung với bạn bè có đầu vào thấp hơn", ông Dũng nhấn mạnh.

Từ những phân tích trên, PGS Đỗ Văn Dũng cho rằng để khắc phục, Đại học Quốc gia TP.HCM và Đại học Quốc gia Hà Nội cần mở rộng địa điểm thi đánh giá năng lực trên toàn quốc. Các cơ sở giáo dục đại học cũng cần siết chặt tiêu chí xét học bạ và cân bằng chỉ tiêu giữa các phương thức nhằm đảm bảo công bằng xã hội.

Thái An