Thị trường hóa IELTS và những hệ lụy từ tấm chứng chỉ được 'tô hồng'
Theo các chuyên gia giáo dục, về bản chất, IELTS là chứng chỉ quốc tế có giá trị, nhưng việc biến nó thành công cụ xét tuyển đã khiến giá trị này bị thổi phồng và thương mại hóa.
“Trăm hoa đua nở” ở mọi ngóc ngách
Vài năm trở lại đây, chứng chỉ IETLTS là “tấm vé vàng” trong xét tuyển đại học khiến thị trường luyện thi này "nóng" chưa từng có. Nhiều phụ huynh coi đây là khoản đầu tư “hai trong một”: Vừa phục vụ mục tiêu tuyển sinh đại học, vừa là hành trang cho tương lai học tập, việc làm và du học. Các khóa luyện thi cấp tốc, luyện thi chiến lược nở rộ tạo ra một ngành dịch vụ giáo dục quy mô lớn.
Theo khảo sát của PV Tiền Phong tại các thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội,.. các trung tâm ngoại ngữ đặc biệt là luyện chứng chỉ IELTS, TOEFL… ngày càng mọc lên như “nấm sau mưa” và số học viên cũng tăng mạnh.
Thậm chí, ở một số trường học cả công lập lẫn tư thục cũng tạo điều kiện, khuyến khích để học sinh ôn luyện, và có chứng chỉ trước thềm kì thi tốt nghiệp THPT. Con số 70-100% số học sinh trong lớp có chứng chỉ IELTS, nhất là những trường THPT có thương hiệu từ lớp 11 không còn là hiếm.
Nhiều trường THPT ở Hà Nội và TP.HCM cũng như các tỉnh, thành khác ngay khi nhập học vào lớp 10, phụ huynh và học sinh đều được tư vấn có lớp IELTS với chi phí mỗi nơi một khác.
Không chỉ dừng lại ở đó, nhờ sự "cuồng" chứng chỉ này, nhiều trung tâm đón được tâm lý từ phụ huynh đã mở lớp và nhận học sinh từ lớp 6,7 để vào những lớp "tiền IELTS".
Tuy nhiên thực tế chỉ ra rằng, không phải thí sinh nào sở hữu chứng chỉ IELTS cũng đều sử dụng thuần thục được tiếng Anh. Câu chuyện các du học sinh đạt 7.0 sang xứ người vẫn "ú ớ", khó giao tiếp vẫn là câu chuyện thường thấy. Hay thí sinh xét tuyển bằng chứng chỉ quốc tế nhưng thực tế khi vào học đại học vẫn không đáp ứng phải thi lại môn tiếng Anh cũng không phải là không có.
Như PV Tiền Phong đã phản ánh, không phải học sinh nào cũng có cơ hội để sở hữu tấm vé ấy. Sự chênh lệch điều kiện học tập giữa thành thị và nông thôn, giữa gia đình khá giả và gia đình khó khăn, khiến việc cộng điểm IELTS bị cho là chưa thật sự công bằng.
Lãnh đạo một trường đại học ở TPHCM, chuyên gia chính sách giáo dục trong tuyển sinh (xin giấu tên) cho rằng: “Không thể phủ nhận IELTS là minh chứng cho năng lực ngoại ngữ. Nhưng nếu biến nó thành lợi thế quá lớn mà thiếu cơ chế hỗ trợ cho học sinh khó khăn, thì chúng ta đang tạo ra khoảng cách mới trong giáo dục. Tuyển sinh đại học cần đa dạng tiêu chí để không bỏ sót nhân tài".
Hệ lụy khi bị thổi phồng và thương mại hóa
Thầy Nguyễn Trần Bình An, ứng viên thạc sĩ ngành Ngôn ngữ học Ứng dụng tương lai tại University of York (Anh) chỉ ra, về bản chất, IELTS là chứng chỉ quốc tế có giá trị, nhưng việc biến nó thành công cụ xét tuyển đã khiến giá trị này bị thổi phồng và thương mại hóa.
Theo vị chuyên gia này, học IELTS còn đòi hỏi thời gian và sự cam kết cao. Học sinh phải liên tục luyện tập, hoàn thiện kỹ năng trong quãng thời gian 2-2.5 năm - gần như cả cấp 3 của các em (tất nhiên con số này có thể thay đổi tùy vào trình độ tiếng Anh của học sinh, khả năng tự học, và chất lượng giảng dạy). Một số người vẫn lầm tưởng học IELTS là học tủ, học theo công thức.
Nhưng để đạt được điểm cao cần học thực chất, liên tục bồi đắp vốn từ vựng, luyện tập để nâng cao kỹ năng và đọc nhiều để nâng cao kiến thức.
"Thực tế cho thấy nhiều em học IELTS với tâm thế chưa sẵn sàng, còn đánh giá thấp công sức cần bỏ ra và dành phần lớn thời gian cho các môn thi tốt nghiệp, dẫn tới việc học IELTS bị gián đoạn hoặc thiếu hiệu quả. Quá trình học do đó lại phải bắt đầu lại, dẫn đến cảm giác nản, lo lắng và hoang mang. Một nguy cơ khác là lựa chọn nhầm trung tâm kém chất lượng, quảng cáo thổi phồng và hứa hẹn thiếu thực tế, khiến “tiền mất tật mang”- thầy An nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Nhật Hùng, đồng sáng lập & Giám đốc điều hành Công ty TNHH Tranh biện và Tư duy Phản biện SocioLogic cho biết thêm, IELTS là một bài kiểm tra tiêu chuẩn để đánh giá năng lực tiếng Anh toàn cầu. Khi đã là tiêu chuẩn thì mọi thứ từ dạng bài, mong muốn, thang đánh giá đều được xây dựng trên một tiêu chuẩn có sẵn.
Theo ông Hùng, bên cạnh những ưu điểm, còn có những điều đáng quan ngại. Đó là chi phí dành cho việc học IELTS là không hề nhỏ, với mỗi lớp hay khóa học có thể lên tới hàng trăm triệu đồng, một số tiền rất lớn mà gia đình cần đầu tư để con có thể học tập và đạt được số điểm như ý.
Chưa kể, gia đình bỏ một số tiền đầu tư lớn với mong muốn đạt được số điểm tốt nhất, vô hình đã cắt ngắn giai đoạn tiếp cận với tiếng Anh một cách tự nhiên nhất, như khi tham gia các dự án, sự kiện với người nước ngoài, hoặc đơn giản là cho các em có thời gian dài để thấu hiểu ngôn ngữ mình đang học.
Bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Thạc sĩ Giáo dục, chuyên ngành giáo dục STEM, Mỹ cho rằng, thị trường luyện thi IELTS ở Việt Nam đang dần đi chệch hướng so với mục tiêu ban đầu. Nhiều trung tâm chỉ tập trung dạy mẹo làm bài, luyện đề để giúp học sinh đạt điểm cao trong thời gian ngắn, thay vì xây dựng năng lực sử dụng tiếng Anh một cách thực sự.
"Hiện nay, việc ôn luyện và thi chứng chỉ IELTS đang bị tô hồng và trở nên méo mó vì chiêu trò của nhiều trung tâm. Nhiều trung tâm chỉ tập trung dạy mẹo làm bài, luyện đề để giúp học sinh đạt điểm cao trong thời gian ngắn, thay vì xây dựng năng lực sử dụng tiếng Anh một cách thực sự"- bà Ngân nói.
