Thị trường nhà sách sau khi 'trùm bút bi' Thiên Long mua Phương Nam

Cuối tháng 5, thông tin Công ty CP Tập đoàn Thiên Long chính thức sở hữu toàn bộ hệ thống nhà sách Phương Nam đã gây chú ý lớn trong ngành phát hành sách. Thương vụ này sẽ làm thay đổi cục diện thị trường nhà sách - vốn đang chuyển động mạnh mẽ trước làn sóng số hóa nhưng vẫn chứng kiến sự mở rộng của các chuỗi bán lẻ truyền thống.

Các chuỗi nhà sách vẫn sôi động giữa thời đại online

Dù thị trường xuất bản - phát hành chịu cạnh tranh lớn từ thương mại điện tử và thói quen tiêu dùng thay đổi, các chuỗi nhà sách vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng, đặc biệt tại các đô thị lớn và những khu vực đang phát triển.

Nhà sách Phương Nam tại công viên Bình Phú (quận 6, TP.HCM). Ảnh: P.N.

Hiện nay, Fahasa vẫn là chuỗi nhà sách có quy mô lớn nhất cả nước với hơn 120 nhà sách trải dài trên toàn quốc. Fahasa phủ sóng khắp TP.HCM và nhiều tỉnh miền Nam, đầu tư vào không gian hiện đại, tích hợp đa dạng sản phẩm - từ sách, văn phòng phẩm đến đồ chơi giáo dục và khu trải nghiệm cho trẻ em. Ở miền Trung và Bắc, tuy độ phủ không bằng nhưng Fahasa vẫn hiện diện tại các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng và nhiều tỉnh lân cận.

Trước khi về tay Thiên Long, Phương Nam sở hữu 48 nhà sách, trong đó hơn 1/3 là tại TP.HCM. Nhiều nhà sách nằm tại những địa điểm du lịch, vui chơi, mua sắm như trung tâm thương mại, Đường sách TP.HCM... Trong nửa đầu năm nay Phương Nam đã khai trương một số nhà sách mới, như tại Buôn Mê Thuột (Đắk Lắk) và tại công viên Bình Phú (quận 6, TP.HCM). Những nhà sách càng "sinh sau đẻ muộn" tại Phương Nam thì thiết kế càng tinh tế, kết hợp kiến tạo không giao văn hóa - giải trí cho đối tượng độc giả nhí và gia đình.

Tương tự Fahasa đã triển khai gần một thập kỷ qua, Phương Nam những năm gần đây cũng đẩy mạnh kênh bán online bên cạnh mô hình kinh doanh nhà sách. Ngoài ra, hai đơn vị này cũng là địa chỉ mua sách sách ngoại văn với lựa chọn tương đối đa dạng.

Tại TP.HCM, bên cạnh các chuỗi nhà sách lớn, một số nhà sách như Hải An (quận 1), E.book (Gò Vấp)... vẫn là điểm đến có nét thu hút riêng khi kết hợp kinh doanh sách, văn phòng phẩm với không gian cà phê, tô tượng, triển lãm v.v.

Tân Việt Books hiện có 21 nhà sách tại các tỉnh, thành phía Bắc, trong đó gần 1/2 là ở Hà Nội, số còn lại ở Hưng Yên, Thái Nguyên, Quảng Ninh,... Phần lớn nhà sách của Tân Việt nằm trong các trung tâm thương mại. Đơn vị tập trung phát triển mô hình kết hợp nhà sách với khu trải nghiệm, vui chơi cho trẻ nhỏ.

ADCBook hiện chỉ có mặt tại Hà Nội với 15 nhà sách, tập trung vào dòng sách giáo khoa, giáo trình, sách tham khảo, sách thiếu nhi và văn phòng phẩm, dụng cụ học tập.

Dễ thấy, dù thói quen đọc chuyển dần lên nền tảng số và thị trường sách điện tử, các hệ thống nhà sách truyền thống vẫn được đầu tư mở mới. Lý do chính nằm ở việc mua sách vẫn là hành vi tiêu dùng mang tính trải nghiệm: người đọc muốn cầm, lật, khám phá trực tiếp. Đồng thời, không gian nhà sách còn được xem như điểm đến văn hóa, tích hợp nhu cầu học tập - giải trí của cả gia đình, đặc biệt với nhóm phụ huynh có con nhỏ.

Ngoài ra, các nhà sách hiện nay không chỉ bán sách mà là trung tâm bán lẻ đa ngành, phân phối văn phòng phẩm, đồ chơi, đồ dùng học tập, quà tặng - vốn có biên lợi nhuận tốt hơn so với sách. Đây cũng là một nguồn thu ổn định để duy trì hoạt động chuỗi, đặc biệt trong bối cảnh thị trường xuất bản không tăng trưởng nóng.

Mua lại toàn bộ hệ thống nhà sách Phương Nam, Thiên Long - vốn là “ông lớn” trong ngành văn phòng phẩm - đã chính thức đặt chân vào thị trường phát hành sách bán lẻ với nền tảng có sẵn và dự kiến sẽ đem đến nhiều thay đổi lớn, thậm chí góp phần tái cấu trúc thị trường, khi trở thành đối thủ cạnh tranh với chính các đối tác lâu năm như Fahasa.

Bên trong một điểm nhà sách Tân Việt. Ảnh: TV.

Xu hướng các nhà xuất bản tự phát triển kênh phân phối bán lẻ

Bên cạnh các chuỗi nhà sách truyền thống, một xu hướng rõ ràng trong vài năm trở lại đây là việc các đơn vị xuất bản mạnh tay mở rộng hệ thống bán lẻ của riêng mình, nhằm kiểm soát tốt hơn kênh phân phối và tăng cường nhận diện thương hiệu.

Với lợi thế là đơn vị chuyên dòng sách thiếu nhi lâu đời, Kim Đồng mở hệ thống hiệu sách tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Huế. Nhà sách Kim Đồng tập trung vào phân khúc thiếu nhi, thanh thiếu niên, thiết kế thường đi kèm hình ảnh những nhân vật gắn liền với thế giới tuổi thơ. Một số hiệu sách Kim Đồng thường xuyên tổ chức các sự kiện tương tác, workshop, giao lưu cùng tác giả để thu hút độc giả nhỏ tuổi tham gia cùng phụ huynh.

Không gian giao lưu, đọc sách cho trẻ nhỏ tại một hiệu sách Kim Đồng ở Hà Nội. Ảnh: K.Đ.

Xây dựng thương hiệu gắn với độc giả trẻ và văn hóa đọc đô thị, Nhã Nam phát triển hệ thống nhà sách tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, trong đó gồm nhiều mô hình kết hợp với không gian cà phê với thiết kế không gian trang nhã, phù hợp thị hiếu.

Bên cạnh những hiệu sách truyền thống đã có mặt nhiều năm ở Hà Nội và TP.HCM, Alphabooks mở hiệu sách tại Vinh (Nghệ An). Trong vài năm gần đây, đơn vị triển khai mô hình cà phê sách Read Station tại Hà Nội và TP.HCM, với không gian phù hợp cho người làm việc, học tập và hướng đến là nơi tổ chức sự kiện ra mắt sách, giao lưu với tác giả.

Một số đơn vị như Nhà xuất bản Trẻ chọn tập trung phát triển hệ thống phân phối sách của đơn vị mình qua hệ thống cửa hàng (thay vì nhà sách) tại ba miền, đồng thời đầu tư vào các kênh phân phối độc lập online và gian hàng thương mại điện tử chính hãng.

Tự mình củng cố các kênh bán lẻ có thể giúp các đơn vị xuất bản giảm phụ thuộc vào hệ thống nhà sách truyền thống và tăng cường chủ động trong việc tiếp cận độc giả, định hình xu hướng tiêu dùng và tối ưu lợi nhuận.

Trong tương lai gần, thị trường nhà sách sẽ tiếp tục chứng kiến sự cạnh tranh không chỉ giữa các chuỗi truyền thống mà còn giữa các nhà xuất bản tham gia bán lẻ. Điều này đòi hỏi các đơn vị phải liên tục đổi mới, nâng cao trải nghiệm không gian - sản phẩm, đồng thời định vị được thế mạnh riêng để tập trung đầu tư, giữ chân người đọc giữa thời đại mà chỉ một cú click chuột là có thể mua sách (và hầu hết mọi mặt hàng khác ở nhà sách) về tận nhà.

Phong Khang