Thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục trầm lắng

Giá trị phát hành giảm mạnh

Theo VNDIRECT Research, tổng giá trị TPDN phát hành trong quý 3/2022 đạt mức 60.635 tỷ đồng, giảm mạnh 50,5% so với quý 2/2022 và giảm mạnh 70,9% so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ phát hành thành công đạt 98,9%. Trong đó, tỷ lệ trái phiếu phát hành riêng lẻ và công chúng lần lượt là 97,4% và 2,6%.

Trong quý 3, có 42 doanh nghiệp (DN) phát hành tổng cộng 59.032 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ, giảm mạnh 51,7% so với quý trước, và giảm 71,1% so với cùng kỳ năm trước.

Các DN có giá trị phát hành (GTPH) trái phiếu riêng lẻ lớn nhất trong quý đều là ngân hàng, bao gồm: Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, với 6.867 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Phương Đông, với 6.600 tỷ đồng và Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 4.210 tỷ đồng.

Biểu đồ trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong 9 tháng và cơ cấu theo ngành. Ảnh nguồn VNDIRECT Research.

Trong khi đó, 1.603 tỷ đồng TPDN được phát hành ra công chúng, tăng 434,4% so với quý trước cũng như so với mức nền thấp năm ngoái, và tập trung chủ yếu ở nhóm các ngân hàng thương mại.

Nhóm ngành tài chính - ngân hàng chiếm tỷ trọng phát hành TPDN lớn nhất là trong quý 3, với 82,5% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ, tương đương 48.683 tỷ đồng, giảm 39,5% so với quý trước và 37,9% cùng kỳ năm trước.

Ngoài 3 ngân hàng có giá trị phát hành lớn nhất kể trên, các tổ chức tài chính khác có giá trị phát hành lớn là: Ngân hàng ACB 3.800 tỷ đồng, HDBank 3.694 tỷ đồng, MB 3.630 tỷ đồng. Trái phiếu của các công ty bất động sản (BĐS) chiếm tỷ trọng 13,7% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ, tương đương 8.091 tỷ đồng, giảm mạnh 45,9% so với quý 2/2022 và 90,9% so với cùng kỳ năm trước.

Các doanh nghiệp BĐS có giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ nhiều nhất trong quý 3 là: Công ty TNHH NOVA Thảo Điền với 2.300 tỷ đồng, CTCP Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc 2.285,6 tỷ đồng và CTCP Fuji Nutri Food với 1.000 tỷ đồng.

Tập đoàn đa ngành chứng kiến sự sụt giảm mạnh nhất về giá trị phát hành riêng lẻ với khoảng 1.500 tỷ đồng, giảm 89,5% so với quý 2/2022 là CTCP Tập đoàn Masan vừa phát hành trong quý 3/2022. Các ngành khác chiếm 1,3% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ trong quý 3, tương đương 758 tỷ đồng, giảm 94% so với quý trước.

Nguyên nhân thị trường TPDN giảm sâu trong 9 tháng đầu năm 2022 là do thời điểm tháng 3/2022 thị trường TPDN "hãm phanh" nhằm chờ đợi Nghị định sửa đổi 153/NĐ-CP/2020, với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư cũng như nâng cao chất lượng của thị trường vốn.

Trong bối cảnh đó, tổng giá trị phát hành TPDN trong 9 tháng giảm mạnh 43,5% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 248.603 tỷ đồng; trong đó có 240.804 tỷ đồng phát hành riêng lẻ, giảm 42,2% so với cùng kỳ và 7.799 tỷ đồng phát hành ra công chúng, giảm 66,8% so với cùng kỳ.

Tài chính - ngân hàng là nhóm ngành dẫn đầu về giá trị phát hành (GTPH) trong 9 tháng, chiếm 57,7% tổng giá trị, giảm 15,2% so với cùng kỳ. Nhóm ngành BĐS chiếm 21,5% tổng GTPH, giảm mạnh 67% so với so với cùng kỳ. Nhóm tập đoàn đa ngành và các nhóm ngành khác chiếm lần lượt 6,3% - 14,5% tổng GTPH.

Áp lực thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Theo VNDIRECT Research, áp lực trái phiếu đáo hạn gia tăng từ quý 4/2022. Cụ thể, tổng giá trị TPDN riêng lẻ đáo hạn trong quý IV/2022 đạt mức 58.840 tỷ đồng, giảm 9,1% so với quý trước, nhưng tăng 87,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tỷ lệ TPDN đáo hạn của ngành BĐS, tài chính - ngân hàng, và các ngành khác lần lượt là 34,1%, 32,9% và 33%.

Ước tính có khoảng 142.200 tỷ đồng TPDN đã được mua lại trong 9 tháng qua. Trong quý 4, BĐS tiếp tục là nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất với 34,1% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ, tương đương 20.071 tỷ đồng, giảm 40,3% so với quý III/2022, nhưng tăng 65,2% so với cùng kỳ.

Biểu đồ dự báo khối lượng TPDN đáo hạn quý 4/2022. Ảnh nguồn VNDIRECT Research.

Các DN BĐS có giá trị đáo hạn cao nhất trong quý 4 là CTCP Tập đoàn Đầu tư Địa ốc NOVA, CTCP Bách Hưng Vương, với giá trị trên dưới 3.000 tỷ đồng mỗi đơn vị.

Nhóm ngành tài chính - ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn thứ hai với 32,9% tổng giá trị đáo hạn trong quý 4, tương đương 19.365 tỷ đồng, giảm 19,4% so với quý 3/2022, nhưng tăng 130,1% so với cùng kỳ.

VNDIRECT Research dự báo, thị trường TPDN có thể tiếp tục trầm lắng trong một vài quý tới, bởi các cơ quan quản lý đang nỗ lực làm trong sạch thị trường vốn. Bên cạnh đó, dự thảo ngày 16/9/2022 của Nghị định 65/2022/NĐ-CP bổ sung sửa đổi cho Nghị định 153 về chào bán trái phiếu riêng lẻ đã chính thức được ban hành.

Đây là một điểm tích cực đối với thị trường vốn trong dài hạn, bởi Nghị định 65 tuy mang định hướng thắt chặt hơn so với Nghị định cũ, nhưng cũng đã "lỏng tay" hơn ở một số quy định so với những dự thảo trước đó.

Về phía các DN phát hành, VNDIRECT Research cho rằng, tổng giá trị phát hành TPDN có thể phục hồi trở lại từ nửa cuối năm 2023. Khi đó, Nghị định 65 cho phép các DN được phát hành TPDN với mục đích cơ cấu nợ. Đây là một trong những điểm trọng yếu theo hướng nới lỏng hơn, giúp các doanh nghiệp với mục đích tái cơ cấu nợ theo đúng quy định mà vẫn có thể tiếp cận được với kênh phát hành TPDN.

Đối với các nhà đầu tư, VNDIRECT Research cho rằng số lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp "đủ điều kiện" sẽ sụt giảm trong ngắn hạn do quy định tại Nghị định 65.

Thời Nguyễn